Kiểm soát khí thải, năng lượng sạch và quy hoạch môi trường: Ba trụ cột cho đô thị xanh

Sáng 7/11, Diễn đàn “Năng lượng xanh - Thành phố sạch” đã diễn ra với sự tham gia của lãnh đạo Bộ NN&MT cùng các chuyên gia môi trường, năng lượng và đô thị lớn. Thứ trưởng Lê Công Thành khẳng định rằng “Trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và suy giảm tài nguyên, việc lựa chọn con đường phát triển xanh, chuyển dịch năng lượng sạch là xu thế tất yếu và là trách nhiệm chung của các quốc gia”.

Ba nhiệm vụ chính được Bộ NN&MT đề xuất để xây dựng “thành phố sạch”.

Theo Bộ NN&MT, ba trụ cột chính để xây dựng đô thị sạch gồm: kiểm soát khí thải giao thông, phát triển hạ tầng năng lượng tái tạo và tích hợp tiêu chuẩn môi trường trong quy hoạch đô thị. Ông Trương Mạnh Tuấn – Phó trưởng Phòng Quản lý chất lượng môi trường (Cục Môi trường) - cho biết ô nhiễm không khí chủ yếu xuất phát từ giao thông, xây dựng, công nghiệp, đốt rác mở và sinh hoạt. “Nguồn phát sinh chính gây ô nhiễm môi trường không khí chủ yếu đến từ các hoạt động giao thông, xây dựng, công nghiệp, đốt mở cũng như hoạt động dân sinh và do khí hậu thời tiết”, ông nói.

Từ góc độ giao thông xanh, ông Lê Văn Đạt - Phó Giám đốc Học viện Chiến lược và Bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng) - đề xuất nhiều giải pháp như miễn hoặc giảm thuế cho nhà đầu tư xe điện, mở làn ưu tiên cho xe buýt, phát triển xe buýt cỡ nhỏ nhằm tăng khả năng tiếp cận của người dân. “Chúng ta cần nghiên cứu mở rộng chính sách giảm giá vé, thậm chí miễn phí vé cho học sinh, sinh viên, công nhân; tổ chức các ngày di chuyển xanh; và triển khai hệ thống vé thông minh liên thông giữa các loại hình vận tải”, ông Đạt trình bày.

Về mặt năng lượng, ông Trần Hoài Trang - Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) - nhấn mạnh: “Trong định hướng phát triển bền vững, Việt Nam đặt mục tiêu giảm phát thải ròng về ‘0’ vào năm 2050… Thực hiện mục tiêu này… coi phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới là cơ hội để hình thành hệ sinh thái công nghiệp năng lượng”.

Theo Quy hoạch điện VIII, tỷ trọng năng lượng tái tạo không tính thủy điện dự kiến chiếm 28-36 % tổng sản lượng điện vào năm 2030 và tăng lên khoảng 74-75 % vào năm 2050.

Tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng và Đà Nẵng, việc kiểm soát khí thải giao thông và phát triển năng lượng sạch đang được đặt vào diện ưu tiên. Bộ NN&MT cho rằng đây là bước cơ bản để tạo nên không gian sống “xanh, sạch, đáng sống”.

Mặc dù vậy, các chuyên gia cũng nhấn mạnh những thách thức không nhỏ. Thực hiện ba trụ cột nói trên đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn, cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương, cùng sự tham gia của doanh nghiệp và cộng đồng. Theo ông Tuấn, ô nhiễm hiện vẫn tập trung ở các vùng đô thị lớn và có tính mùa vụ.

Về phía doanh nghiệp và người dân, chính sách hỗ trợ tài chính và công nghệ là điều cần thiết. Các chuyên gia đề xuất giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các dự án trạm sạc xe điện, hỗ trợ vốn vay cho vận tải công cộng sử dụng năng lượng sạch, và triển khai các mô hình hợp tác công-tư (PPP) trong phát triển giao thông xanh.

Cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng đô thị sạch. Các sáng kiến như đợt “Ngày di chuyển xanh”, phát triển hệ thống vé thông minh cho giao thông công cộng, bản đồ số và ứng dụng thông tin thời gian thực được cho là những bước đi cụ thể hướng tới thay đổi thói quen và nhận thức của người dân về môi trường và giao thông.

Nguyên Bách