Kiểm toán nhà nước khu vực IV - 30 năm kiên định và bứt phá

Từ dấu chân tiên phong đến biểu tượng kỷ cương tài chính công tại vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

Tập thể KTNN khu vực IV

Những “viên gạch” đầu tiên xây nền móng vững chắc

Chỉ chưa đầy 1 năm cơ quan KTNN đi vào hoạt động (tháng 7/1994), để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ kiểm toán ngân sách các tỉnh, thành trên cả nước, KTNN đã thành lập KTNN khu vực phía Bắc (trụ sở tại Hà Nội) và KTNN khu vực phía Nam (trụ sở tại TP. Hồ Chí Minh).

Khẳng định tầm quan trọng và sứ mệnh của KTNN khu vực IV, ông Nguyễn Tuấn Anh - nguyên Phó Tổng Kiểm toán nhà nước, người đã từng đảm nhiệm vai trò Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV - cho biết: Với địa bàn phụ trách bao gồm những địa phương có tốc độ phát triển kinh tế mạnh, có số thu, chi ngân sách chiếm tỷ trọng lớn của cả nước, có tính đại diện cho nền kinh tế và sự phát triển của đất nước, sự hiện diện của KTNN khu vực IV cho thấy rõ tầm quan trọng và sứ mệnh cao cả mà Tổng Kiểm toán nhà nước đòi hỏi và tin tưởng giao cho đơn vị. Đây là vinh dự nhưng cũng là trách nhiệm lớn của KTNN khu vực IV.

Trọng trách cao cả là thế, nhưng những ngày đầu thành lập, KTNN khu vực IV phải đối mặt với muôn vàn khó khăn. Nhớ về những “bước đi chập chững” đầu tiên đầy gian nan ấy, ông Đặng Quang Trung - nguyên Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV - người gắn bó với đơn vị từ những ngày đầu thành lập chia sẻ: Lúc bấy giờ, KTNN khu vực IV còn non trẻ, tổ chức bộ máy chưa hoàn thiện, cơ sở vật chất còn nhiều thiếu thốn, trụ sở làm việc vẫn phải đi thuê, mượn; trang thiết bị cũng không đáp ứng được yêu cầu công việc, mỗi đoàn kiểm toán chỉ có 1 máy tính để bàn khi tác nghiệp tại các tỉnh. Đội ngũ rất mỏng, đơn vị chỉ có 4 phòng với hơn 30 người, nhân sự tham gia kiểm toán đa phần là công chức chuyển ngành chưa hiểu biết nhiều về kiểm toán. Trong khi đó, địa bàn phụ trách trải rộng, nhận thức của một số đơn vị được kiểm toán về vai trò, vị trí pháp lý của KTNN chưa đầy đủ, dẫn đến việc phối hợp chưa thật sự hiệu quả.

Nhiệm vụ ban đầu của KTNN khu vực IV là tập trung kiểm toán ngân sách địa phương, trong đó chú trọng nhất vào công tác thu - chi ngân sách. “Thách thức rất lớn đối với thế hệ kiểm toán viên đầu tiên là thiếu hệ thống quy trình, chuẩn mực, hướng dẫn, mẫu biểu, hồ sơ kiểm toán; tài liệu phục vụ kiểm toán cũng rất hạn chế” - Kiểm toán viên Nguyễn Minh Trí - nguyên Phó Trưởng phòng Ngân sách 3 của KTNN khu vực IV cho biết. Để hoàn thành nhiệm vụ, “chúng tôi chủ yếu áp dụng những kinh nghiệm chuyên môn trong lĩnh vực tài chính, kế toán, rồi tự tìm hiểu, vừa làm, vừa học, vừa đúc rút, chia sẻ kinh nghiệm” - ông Lê Thanh Nhã - nguyên Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV chia sẻ.

“Vạn sự khởi đầu nan”, nhưng nhờ sự kiên trì và lòng quyết tâm cao nhất, nguyên Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV Đặng Quang Trung nhấn mạnh: “Chúng tôi, những thế hệ đầu tiên, càng ý thức rõ hơn về vai trò, sứ mệnh của mình trong việc đặt những viên gạch đầu tiên để xây dựng và khẳng định vị thế của Ngành tại khu vực phía Nam. Tinh thần tiên phong, trách nhiệm và niềm tự hào về ngành nghề đã trở thành động lực lớn để chúng tôi kiên trì, đoàn kết, vượt qua những khó khăn”.

“Lá cờ đầu” của KTNN tại khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam

Từ những bước đi vững vàng đầu tiên trên hành trình 3 thập kỷ đó, với nỗ lực không mệt mỏi của các thế hệ công chức, kiểm toán viên, KTNN khu vực IV đã có những bước tiến vượt bậc, trưởng thành về mọi mặt, trở thành “lá cờ đầu” của KTNN tại khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam.

Những năm đầu thế kỷ XXI, nền kinh tế Việt Nam chuyển biến mạnh mẽ, do đó, cơ cấu tổ chức của KTNN có sự thay đổi để đáp ứng yêu cầu. Kể từ năm 2011, KTNN khu vực IV được giao nhiệm vụ kiểm toán 4 tỉnh, thành phố: Bình Dương, Tây Ninh, Long An và TP. Hồ Chí Minh - các địa phương nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ năng động và đóng góp khoảng 45% số thu ngân sách, 32% GDP cả nước.

Đây được coi là dấu mốc quan trọng, không chỉ khẳng định sự phát triển của KTNN khu vực IV mà còn đặt ra một loạt các thách thức cho đơn vị trong một giai đoạn mới. Dù địa bàn kiểm toán thu hẹp nhưng hoạt động kiểm toán cần phải đổi mới mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu cao hơn với nội dung và phạm vi kiểm toán được mở rộng sang kiểm toán chuyên đề, kiểm toán hoạt động; đánh giá việc thực hiện và góp ý hoàn thiện cơ chế, chính sách. Phạm vi, quy mô, phương pháp kiểm toán chuyển biến rõ rệt cả về chiều rộng và chiều sâu. Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành Ib Trần Khánh Hòa - nguyên Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV - nhận định: KTNN khu vực IV đã đi đầu trên một số phương diện, nhất là kiểm toán chuyên đề, kiểm toán hoạt động với nhiều kết quả nổi bật và kiến nghị xử lý tài chính lớn.

Hoạt động của kiểm toán viên KTNN khu vực IV tại sân bay Tân Sơn Nhất. Ảnh: TL

Bên cạnh những kiến nghị xử lý tài chính lên tới hàng trăm nghìn tỷ đồng, điểm sáng trong kết quả kiểm toán của KTNN khu vực IV những năm qua chính là hàng trăm kiến nghị về sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách còn bất cập, chồng chéo hoặc không phù hợp. Đơn cử như: Kiến nghị ban hành bổ sung quy định về quyết toán hợp đồng PPP khi dự án kết thúc thời gian thu phí hoàn vốn; hay kiến nghị xem xét sửa đổi, bổ sung Quy chế sử dụng phí duy tu, tái tạo cơ sở hạ tầng các khu công nghiệp và khu chế xuất TP. Hồ Chí Minh; kiến nghị về quản lý, định giá đất; quản lý, sử dụng tài nguyên - khoáng sản; công tác quản lý thu, chống xói mòn cơ sở thuế, chống chuyển giá; công tác quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và xác định giá trị doanh nghiệp nhà nước trước khi cổ phần... giúp đơn vị được kiểm toán khắc phục nhiều yếu kém, bất cập trong quản lý ngân sách nhà nước, tài chính doanh nghiệp, quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản, hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả, tính minh bạch trong quản lý tài chính công, tài sản công, đóng góp tích cực vào thành tích chung của toàn Ngành.

Kể từ năm 2011, tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán của đơn vị luôn đạt gần 90% - con số này là thước đo chính xác nhất về hiệu quả của hoạt động kiểm toán, khẳng định uy tín của KTNN khu vực IV trong mắt chính quyền địa phương và người dân, qua đó góp phần quan trọng vào việc giữ vững kỷ luật, kỷ cương tài chính công, bảo vệ ngân khố quốc gia. Đặc biệt, những kiến nghị của KTNN khu vực IV còn đóng góp tích cực vào công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Chỉ tính riêng năm 2023, KTNN khu vực IV đã kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm của 43 tập thể, cá nhân vì các sai phạm liên quan đến quản lý tài chính công và trong giai đoạn 2022-2025, đơn vị đã chuyển 03 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật sang cơ quan Cảnh sát điều tra để điều tra làm rõ và xử lý theo quy định.

30 năm: Một hành trình - một niềm tin

Có thể nói, những thành tựu mà KTNN khu vực IV đạt được trong 30 năm qua rất đáng tự hào với nhiều thành tựu nổi bật, đóng góp quan trọng cho sự phát triển chung của KTNN. Phát huy truyền thống và những kết quả đạt được, trong bối cảnh mới, trên hành trình hướng tới tương lai, KTNN khu vực IV xác định tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác kiểm toán, tăng cường kỷ luật, kỷ cương gắn với ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ cao trong hoạt động kiểm toán.

Trên cương vị người đứng đầu, Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV Nguyễn Hữu Phúc nhấn mạnh: “Chúng tôi thấy rõ nhiệm vụ kiểm toán hôm nay, không chỉ là kiểm tra và xác nhận mà phải đi sâu phân tích nguyên nhân, kiến tạo chính sách, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia. Ngoài việc duy trì chất lượng kiểm toán, cần phải đổi mới mạnh mẽ từ tư duy đến hành động. Kiểm toán cần "Gọn nhưng chất lượng’" sát thực tế và trúng vấn đề”.

Kỳ vọng vào thế hệ tiếp bước hành trình xây dựng, phát triển KTNN khu vực IV, nguyên Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV Lê Thanh Nhã mong muốn KTNN khu vực IV luôn phát huy tinh thần đoàn kết, nhất trí trong tập thể lãnh đạo đơn vị; phát huy được thế mạnh của từng công chức, kiểm toán viên và bám sát mục tiêu lý tưởng là giúp đỡ các địa phương, đơn vị chấn chỉnh công tác quản lý tài chính công, tài sản công.

Nguyên Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Nguyễn Tuấn Anh cũng bày tỏ: Thế hệ hiện nay được đào tạo bài bản, có nhiều kinh nghiệm thực tiễn và hơn cả là được kế thừa những giá trị của thế hệ đi trước đã dày công vun đắp. Tôi tin tưởng rằng, dưới sự chỉ đạo của lãnh đạo KTNN, KTNN khu vực IV sẽ vượt qua những khó khăn, thách thức để phấn đấu hoàn thành và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

“Tôi hy vọng KTNN khu vực IV sẽ tiếp tục kế thừa, phát huy truyền thống của đơn vị mà các thế hệ trước đã gây dựng lên, xây dựng KTNN khu vực IV thành một đơn vị đoàn kết, thống nhất, vững mạnh toàn diện” - Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương mong muốn.

Trên cương vị Tư lệnh Ngành, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn kỳ vọng KTNN khu vực IV sẽ tiếp tục tiên phong gương mẫu, xứng đáng là “lá cờ đầu” của KTNN trong thực hiện nhiệm vụ được giao, cùng toàn Ngành khẳng định vai trò, vị thế trong kỷ nguyên mới và đặc biệt là trong công cuộc sắp xếp, tinh gọn bộ máy hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

“Hành trình hôm nay luôn in đậm dấu ấn của ngày hôm qua” - Mốc son 30 năm không chỉ là cơ hội để mỗi thế hệ công chức, kiểm toán viên KTNN khu vực IV cùng nhìn lại và tự hào về những gian khó, thách thức đã vượt qua, mà còn là cơ hội để những người đi trước tiếp tục “truyền lửa” cho thế hệ nối tiếp gìn giữ và giương cao hơn nữa “ngọn đuốc” truyền thống vẻ vang, đưa KTNN khu vực IV vững bước trên hành trình mới./.

HOÀNG LONG - HỒNG THOAN