Kiện chống bán phá giá thép cán nóng: Bộ Công thương đang thẩm định hồ sơ

Thép cán nóng nhập khẩu từ Trung Quốc tăng đột biến

Theo báo cáo từ Tổng cục Hải quan, ngay tháng đầu năm nay, lượng sắt thép nhập khẩu từ Trung Quốc đạt hơn 1 triệu tấn, tăng 376% về lượng và tăng hơn 247% về trị giá. Lượng nhập khẩu tiếp tục tăng vào những tháng tiếp theo.

Đáng chú ý, nhập khẩu thép cán nóng (HRC) có xu hướng tăng mạnh. Hết quý I/2024, nhập khẩu thép HRC đạt 3 triệu tấn, gấp 1,5 lần so với lượng sản xuất trong nước, riêng lượng nhập từ Trung Quốc và Ấn Độ tăng đột biến, chiếm 75% tổng lượng nhập.

Mức tăng đột biến này đã diễn ra vài năm nay. Năm 2023, tổng lượng nhập khẩu HRC là 9,64 triệu tấn, trong đó riêng nhập từ Trung Quốc là 6,3 triệu tấn, tăng từ mức 3,3 triệu tấn của năm 2022.

Trong nước sản xuất được 8,5 triệu tấn/năm theo HRC

Trước diễn biến này, mới đây hai “ông lớn” sản xuất thép cán nóng (HRC) tại Việt Nam là Tập đoàn Hòa Phát và Công ty TNHH Hưng nghiệp Formosa đã nộp đơn đề nghị Bộ Công thương mở cuộc điều tra chống bán phá giá với hàng HRC nhập khẩu. Các doanh nghiệp này mong muốn có biện pháp hỗ trợ chính đáng và công bằng cho doanh nghiệp sản xuất thép HRC trong nước.

Thế nhưng, ngay sau đó, 12 doanh nghiệp tôn mạ và ống thép tại Việt Nam đã gửi đơn lên Văn phòng Chính phủ, Bộ Công thương lo ngại việc áp dụng biện pháp chống phá giá với HRC nhập khẩu sẽ gây “ảnh hưởng cực kỳ tiêu cực” đối với toàn ngành thép trong nước và các ngành tiêu thụ liên quan.

Nhập khẩu lớn hơn sản xuất trong nước: Không nước nào chấp nhận

Tại Đại hội cổ đông thường niên 2024 của Tập đoàn Hòa Phát sáng nay 11/4, Chủ tịch tập đoàn Trần Đình Long khẳng định việc khởi xướng điều tra chống bán phá giá là theo chuẩn WTO và là điều thông thường. Khi Việt Nam xuất khẩu ra thị trường quốc tế, cũng đối mặt với nhiều vụ kiện chống bán phá giá và áp thuế phòng vệ thương mại. Quyết định có khởi xướng chống phá giá hay không là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước.

Ông Long cũng bày tỏ: "Trước khi là cổ đông Hòa Phát, chúng ta đều là công dân Việt Nam. Mọi người nên có quan điểm ủng hộ sản xuất trong nước. Đây là điều xuyên suốt không phải chỉ Việt Nam mà cả thế giới, nước nào cũng ủng hộ sản xuất trong nước.

Nhìn nhận một cách khách quan công bằng thì không có nước nào trên thế giới chấp nhận tình trạng lượng thép nhập khẩu còn lớn hơn phần sản xuất trong nước”, ông khẳng định.

Thực tế, theo báo cáo từ Cục Công nghiệp (Bộ Công thương), hiện cả nước có 2 doanh nghiệp sản xuất thép cán nóng là Tập đoàn Hòa Phát và Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa với tổng công suất có thể đạt 8,5 triệu tấn/năm. Lượng sản xuất và tiêu thụ của Hòa Phát và Formosa chiếm khoảng 40-45% tổng tiêu thụ trên thị trường.

Thế nhưng, năm 2023 Việt Nam nhập khẩu khoảng 13,3 triệu tấn sản phẩm thép các loại. Riêng đối với sản phẩm HRC là khoảng 9,6 triệu tấn, bằng 143% sản lượng sản xuất trong nước. Riêng quý I năm nay, con số này ước vọt lên 3 triệu tấn, gấp 1,5 lần sản lượng nội địa. Các quốc gia xuất khẩu thép chính vào Việt Nam gồm: Trung Quốc (62%), Nhật Bản (14%), Hàn Quốc (8,3%)... Trong đó Trung Quốc vẫn là nhà xuất khẩu lớn nhất cho thị trường Việt Nam.

Trong khi lượng nhập khẩu thép HRC từ Trung Quốc tăng đột biến, giá mặt hàng này lại giảm mạnh từ 613 USD vào đầu năm 2023 xuống còn 520-560 USD trong 2 tháng đầu năm 2024. Mức giá này được cho rằng có dấu hiệu bán phá giá, dưới giá thành.

Do vậy, ở chiều ngược lại, hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp sản xuất thép cán nóng trong nước bị co hẹp. Năm 2023, sản lượng sản xuất mặt hàng này trong nước chỉ đạt 79% so với công suất khả dụng, giảm mạnh so với mức 86% vào năm 2021, phần lớn do sự cạnh tranh từ các sản phẩm nhập khẩu. Dự báo, tình trạng nhập khẩu thép sẽ còn tiếp tục tăng trong năm 2024, đặt ra thêm thách thức cho sản xuất nội địa.

Với mức nhập khẩu gia tăng hiện nay, đại diện Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cũng cho rằng, mở cuộc điều tra chống bán phá giá là cần thiết.

Doanh nghiệp có quyền đề nghị điều tra khi thấy dấu hiệu

Hiện Bộ Công thương cũng đã tiếp nhận đơn đề nghị của hai “ông lớn” ngành thép. Ông Chu Thắng Trung, Phó cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại cho biết: Căn cứ theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương, khi các doanh nghiệp sản xuất thép trong nước nhận thấy có hành vi phá giá, có dấu hiệu gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước, họ có quyền nộp hồ sơ cho cơ quan có thẩm quyền đề nghị điều tra.

Theo ông Chu Thắng Trung, ngay sau khi nhận được hồ sơ đề nghị của một số doanh nghiệp, căn cứ theo quy định, quy trình, cơ quan chức năng sẽ tiến hành thẩm định tính hợp lệ của hồ sơ (kéo dài 15 ngày).

"Trong trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ, đại diện các ngành sản xuất trong nước phải nộp hồ sơ bổ sung. Khi hồ sơ đã đầy đủ, hợp lệ sẽ tiến hành thẩm định hồ sơ trong vòng 45 ngày", ông Trung cho biết.

Trên cơ sở đó, Cục Phòng vệ thương mại kiến nghị Bộ Công thương tiến hành khởi xướng hoặc không khởi xướng điều tra chống bán phá giá. Thời hạn điều tra sau khi khởi xướng sẽ kéo dài từ 2-6 tháng (tối đa là 8 tháng).

Theo Phó cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, quá trình điều tra sẽ được thực hiện công khai, minh bạch; tiến hành đầy đủ theo quy định của pháp luật Việt Nam và Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

"Trong quá trình điều tra sẽ thông báo cụ thể để các bên liên quan cung cấp đầy đủ chứng cứ để xem xét một cách toàn diện, công bằng, đảm bảo lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp rồi đưa ra kết luận hợp lý", ông Chu Thắng Trung nêu rõ.

Hồng Hạnh