Kiến nghị Quốc hội giám sát tối cao các lĩnh vực 'nhạy cảm' với người dân

Giám sát việc thực hiện loạt Nghị quyết về giao thông

Trình bày Tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình cho biết, những tháng còn lại của năm 2025 và năm 2026, cơ cấu tổ chức của Quốc hội đã có sự thay đổi, 02 Ủy ban của Quốc hội mới được thành lập; đồng thời, thực hiện việc sắp xếp tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị, sáp nhập các đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, số lượng Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố từ 63 dự kiến còn 34 đoàn.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình. Ảnh: Media Quốc hội

Căn cứ đặc điểm, tình hình đặc thù của năm 2026, tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XVI sẽ xem xét 8 báo cáo của Chính phủ, 1 báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cùng các báo cáo khác của các cơ quan hữu quan theo quy định của pháp luật. Trong số các nội dung được đưa ra giám sát, đáng chú ý là việc thực hiện nhiều nghị quyết liên quan đến lĩnh vực giao thông, bao gồm: Nghị quyết của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam; Nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng; Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Tại Kỳ họp thứ hai (kỳ họp thường lệ), Quốc hội khóa XVI sẽ xem xét 22 báo cáo của Chính phủ, 3 báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cùng nhiều báo cáo khác theo quy định. Chương trình giám sát tiếp tục bao gồm việc thực hiện các nghị quyết quan trọng của Quốc hội trong lĩnh vực giao thông, cụ thể: Việc triển khai Dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo; Thực hiện các nghị quyết liên quan đến Cảng hàng không quốc tế Long Thành; Giám sát việc thực hiện nghị quyết về chủ trương đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2017–2020 và 2021–2025; Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 4 – Vùng Thủ đô Hà Nội; Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, Quốc hội khóa XVI cũng sẽ giám sát việc thực hiện Nghị quyết về thí điểm một số chính sách đặc thù trong đầu tư xây dựng công trình đường bộ.

Giám sát cần thực chất, “đến nơi đến chốn”

Tại phiên thảo luận sáng nay, nhiều đại biểu đề nghị Quốc hội dành thời gian thỏa đáng để giám sát các lĩnh vực gắn liền với đời sống như hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại nước sạch, vệ sinh an toàn thực phẩm… Giám sát cần được thực hiện một cách thực chất, đến nơi đến chốn, đáp ứng kỳ vọng của cử tri.

Đại biểu Tô Ái Vang (Sóc Trăng)

Đại biểu Tô Ái Vang (Sóc Trăng) cho biết, kết quả điều tra chất lượng nước sinh hoạt cho thấy, tỷ lệ mẫu nước đạt chuẩn rất thấp. Theo Bộ Y tế, mỗi năm có hàng nghìn ca tử vong, hàng chục nghìn ca ung thư liên quan đến việc sử dụng nước không bảo đảm vệ sinh.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nước sạch còn hạn chế về năng lực công nghệ, quy trình xử lý, quản trị kinh doanh, thậm chí thiếu chấp hành quy định pháp luật. Nhiều nơi viện dẫn lý do để thoái thác trách nhiệm,

Việc thực hiện chính sách, pháp luật về khai thác, sản xuất, cung cấp nước sạch và thoát nước đô thị, nông thôn, mặc dù Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 6 (khóa XV) và có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, nhưng đến nay tình trạng thiếu nước sạch và ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt vẫn kéo dài.

Vì vậy, đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp Chính phủ rà soát các vướng mắc, bất cập trong thực hiện chính sách pháp luật về cổ phần hóa, xã hội hóa lĩnh vực nước sạch thoát nước, từ đó có giải pháp căn cơ, kịp thời, đáp ứng yêu cầu cấp thiết của nhân dân.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp)

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) thẳng thắn nhìn nhận, giám sát một số lĩnh vực hiện còn thiếu chiều sâu, chưa đi đến tận cùng nguyên nhân. Nhiều báo cáo trả lời chất vấn còn khái quát, chung chung, chưa nêu rõ trách nhiệm, thậm chí có nơi còn biểu hiện né tránh, chưa thể hiện tinh thần tự phê bình nghiêm túc.

Một số cơ quan chưa nghiêm túc thực hiện kết luận, kiến nghị giám sát, chưa khắc phục kịp thời các sai sót trong ban hành văn bản pháp luật, hoặc có nhưng báo cáo mang tính hình thức. Việc đôn đốc thực hiện kết luận giám sát chưa thật quyết liệt, có nội dung kéo dài qua nhiều năm.

Vì thế đại biểu Hòa nhấn mạnh, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế để đại biểu Quốc hội có thể thực hiện giám sát độc lập, không chỉ tham gia các đoàn giám sát chung. Cần phải có kế hoạch rõ ràng, phân công cụ thể, có thông tin và tài liệu đầy đủ cho đại biểu. Quốc hội chỉ thật sự đổi mới khi giám sát thực chất, đến nơi đến chốn, và mỗi đại biểu đều được tạo điều kiện phát huy hết vai trò giám sát của mình.

Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho biết, Quốc hội vừa ban hành Nghị quyết mang tính lịch sử về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Vì vậy, ông đề nghị bổ sung nội dung này vào chương trình Kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XVI, trong đó yêu cầu Chính phủ báo cáo cụ thể về việc tổ chức sắp xếp các đơn vị hành chính, cũng như việc tổ chức bộ máy chính quyền hai cấp sau sắp xếp. Theo đại biểu An, điều này sẽ giúp Quốc hội theo dõi, đánh giá việc triển khai một “sản phẩm lịch sử” trên thực tế, đồng thời giúp người dân nắm rõ thông tin, thể hiện trách nhiệm của Chính phủ trong việc thực hiện nghiêm túc Nghị quyết của Quốc hội khi bước vào giai đoạn mới.

Bên cạnh đó, đại biểu đoàn Đồng Nai cũng đề nghị bổ sung nội dung giám sát việc triển khai các luật quan trọng vừa được Quốc hội thông qua như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản – những văn bản pháp luật có nhiều chính sách mới, tác động sâu rộng đến kinh tế - xã hội.

Liên quan đến việc không có giám sát chuyên đề cấp Quốc hội trong thời gian tới, mặc dù đồng tình, nhưng đại biểu cho rằng cần tiếp tục phân cấp, phân quyền và đổi mới mạnh mẽ hoạt động giám sát của Quốc hội. Thay vì tổ chức các đoàn kiểm tra cầu kỳ, mất nhiều thời gian và nguồn lực, Quốc hội hoàn toàn có thể lựa chọn, tận dụng kết quả giám sát của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban và các Đoàn đại biểu Quốc hội để đưa ra thảo luận tại nghị trường.

Ngoài ra, với các vấn đề nổi cộm, được dư luận xã hội quan tâm như hàng giả, hàng nhái, hóa đơn thuế..., đại biểu Trịnh Xuân An cho rằng cần áp dụng các hình thức giám sát linh hoạt và hiệu quả hơn như chất vấn và giải trình, để có thể đưa ra phản hồi, giải pháp nhanh chóng và sát thực tế.

Vân Hồng/VOV.VN