Kiến tạo hệ sinh thái hành vi bền vững để chuyển đổi xanh

Ngày 31/5, Mạng lưới Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu, với sự bảo trợ của Trung ương Đoàn, đã tổ chức Hội thảo “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với kinh tế xanh và phát triển bền vững”.

Hội thảo đã tập trung thảo luận về các chủ đề liên quan đến tác động của giáo dục trong việc hình thành tư duy khởi nghiệp xã hội trong học sinh, sinh viên; các sáng kiến giáo dục tài chính xanh và nâng cao năng lực quản trị bền vững; thực tiễn đổi mới sáng tạo, đồng hành cùng các dự án xanh tại địa phương…

Theo TS. Phạm Huy Hiệu - Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2024, Trưởng Ban Tổ chức hội thảo, các sáng kiến giáo dục mới, các chính sách và chương trình khoa học - công nghệ, mô hình tài chính đổi mới chính là những yếu tố căn bản mang tính then chốt thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.

“Chúng tôi kỳ vọng, các nhà nghiên cứu, học giả, sinh viên và doanh nghiệp sẽ tìm thấy những cảm hứng mới, kết nối mới và giải pháp thiết thực nhằm đóng góp vào nỗ lực hiện thực hóa chiến lược phát triển kinh tế tuần hoàn và bền vững tại Việt Nam”, TS. Hiệu nói.

Hội thảo “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với kinh tế xanh và phát triển bền vững”.

TS. Phạm Huy Hiệu - Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2024, Trưởng BTC hội thảo chia sẻ tại chương trình. Ảnh: Châu Linh

Xây dựng “văn hóa xanh” bền vững

Với mục tiêu thúc đẩy các dự án chuyển đổi xanh ở các địa phương, TS. Đinh Anh Tuấn - Giám đốc Dự án Trung tâm Đổi mới sáng tạo, Trường Đại học VinUni, đã đưa ra giải pháp về xanh hóa hành vi và tiêu dùng bền vững.

Theo TS. Tuấn, một trong những rào cản lớn nhất hiện nay trong quá trình xây dựng lối sống xanh chính là sự hiểu nhầm hoặc giản lược về khái niệm này. Không thể chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền “lối sống xanh là gì”, mà cần phải đặt trọng tâm vào việc lan tỏa thông điệp về ý nghĩa thực sự của sự chuyển đổi: vì sao chúng ta cần thay đổi, thay đổi sẽ dẫn đến điều gì, và ai là người chịu trách nhiệm trong hành trình đó?

Một ví dụ điển hình là câu chuyện phân loại rác thải tại nguồn, một trong những biểu hiện rõ rệt và dễ quan sát nhất của hành vi sống xanh. Tuy nhiên, tiến trình triển khai phân loại rác tại nhiều đô thị hiện nay vẫn diễn ra rất chậm chạp.

Nhiều nơi, người dân đã bắt đầu thay đổi nhận thức, tự nguyện phân loại rác tại nhà. Nhưng đáng tiếc, những nỗ lực ban đầu ấy lại không được duy trì vì thiếu sự đồng bộ trong hệ thống phía sau.

TS. Đinh Anh Tuấn đã đưa ra giải pháp về xanh hóa hành vi và tiêu dùng bền vững.

TS. Tuấn chỉ ra rằng, muốn phân loại rác tại nguồn thực sự hiệu quả, cần một sự đồng thuận và kết nối chặt chẽ giữa các mắt xích: từ chính sách pháp lý, hệ thống hạ tầng thu gom - xử lý, đến công nghệ, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

Nếu người dân phân loại rác tại nhà mà xe rác vẫn thu gom chung một cách, thì niềm tin sẽ bị bào mòn. Nếu hệ thống xử lý không đủ năng lực tiếp nhận và tái chế theo loại rác, thì mọi nỗ lực sẽ đổ vỡ giữa chừng.

Do đó, vấn đề không chỉ nằm ở nhận thức hay hành vi cá nhân, mà là cả một hệ sinh thái cần được vận hành đồng bộ. Chính quyền cần đưa ra các quy định rõ ràng, có lộ trình bắt buộc và khuyến khích. Hạ tầng thu gom cần được đầu tư tương thích.

Doanh nghiệp xử lý chất thải cần được khuyến khích đổi mới công nghệ và hợp tác với cộng đồng. Truyền thông cần chuyển hướng từ tuyên truyền khái niệm sang truyền cảm hứng về giá trị thay đổi và tính thực tiễn của hành vi xanh.

Cuối cùng, TS. Tuấn nhấn mạnh, khi mọi mắt xích đều được liên kết và hỗ trợ nhau, người dân mới thực sự tin rằng hành vi sống xanh của mình có ý nghĩa, từ đó tạo thành một dòng chảy văn hóa bền vững chứ không chỉ là chiến dịch nhất thời.

Thúc đẩy tài chính xanh trong giáo dục

Tài chính xanh là quá trình phân bổ vốn cho các hoạt động kinh doanh có lợi cho môi trường, góp phần tạo nên một hành tinh khỏe mạnh và bền vững hơn.

Ở Việt Nam, tài chính xanh được đánh giá là một yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển dài hạn. Điều này càng trở nên cấp thiết khi quốc gia đang đối mặt với nhiều thách thức về biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và nhu cầu chuyển đổi năng lượng sạch.

Từ thực tiễn nghiên cứu, TS. Lê Duy Anh - Quyền Giám đốc chương trình kinh tế, Trường Đại học VinUni cho biết, tại Việt Nam, việc đưa tài chính xanh vào giáo dục vẫn còn gặp nhiều rào cản. Thực tế, nhận thức của người học và cả đội ngũ giảng dạy về tài chính xanh còn hạn chế. Chương trình đào tạo trong các trường đại học và cao đẳng vẫn chưa tích hợp đầy đủ nội dung liên quan đến lĩnh vực này.

Trước những thách thức đó, công nghệ được xem là đòn bẩy quan trọng để thu hẹp khoảng cách và mở rộng cơ hội tiếp cận tri thức tài chính xanh. Các tài nguyên giáo dục mở (OERs) cung cấp nội dung học tập miễn phí, có thể truy cập dễ dàng, là một trong những giải pháp thiết thực giúp sinh viên tiếp cận kiến thức tài chính xanh một cách chủ động.

Song song đó, công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) cho phép cá nhân hóa quá trình học, giúp người học tương tác, kiểm tra, và củng cố kiến thức theo năng lực riêng. Ngoài ra, các khóa học mở trực tuyến với khả năng mở rộng quy mô lớn sẽ tạo điều kiện để giáo dục tài chính xanh không còn giới hạn trong khuôn khổ giảng đường truyền thống.

TS. Lê Duy Anh chia sẻ về giải pháp thúc đẩy tài chính xanh trong giáo dục.

Tầm nhìn trong tương lai là xây dựng một thế hệ sinh viên được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng thực tiễn về tài chính xanh. Điều này không chỉ phục vụ cho nhu cầu nghề nghiệp, mà còn giúp các bạn trẻ trở thành những người dẫn dắt các sáng kiến chuyển đổi xanh trong cộng đồng, doanh nghiệp và xã hội.

"Quan trọng hơn, việc thúc đẩy giáo dục tài chính xanh sẽ góp phần trực tiếp vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới nền kinh tế xanh và tuần hoàn”, TS. Duy Anh nói.

Châu Linh