Kiến tạo hệ sinh thái tín dụng 'tam nông' bền vững

Từ đầu tư sản xuất, ứng dụng công nghệ, chế biến sâu đến mở rộng thị trường xuất khẩu, dòng vốn chính là “huyết mạch” nuôi dưỡng, tác động đến năng suất, giá trị và những khát vọng lớn cho lĩnh vực này.

Anh Huỳnh Tấn Đạt, ấp 2T, xã Bình Hàng Trung, tỉnh Đồng Tháp (đầu tiên bên phải) có thu nhập ổn định nhờ vay vốn nuôi cá tra giống. (Ảnh HỮU NGHĨA)

BÀI 1: SỨC BẬT TỪ DÒNG VỐN

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tính đến cuối tháng 6/2025, tín dụng nông nghiệp, nông thôn đã tăng 5,31% so với cuối năm 2024, chiếm 23,16% tổng dư nợ nền kinh tế. Quy mô tín dụng “tam nông” ngày càng tăng cho thấy nông nghiệp là một trong những lĩnh vực được ưu tiên dòng vốn lớn từ hệ thống ngân hàng, khẳng định sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.

Trong nhiều năm qua, hệ thống ngân hàng thương mại, nhất là Agribank, BIDV, Vietcombank,… đã triển khai hàng loạt gói tín dụng ưu đãi cho “tam nông”. Nhiều chương trình tín dụng xanh, tín dụng hỗ trợ sản xuất sạch, giảm phát thải được “tung” ra, góp phần giúp nông dân và doanh nghiệp bắt nhịp với xu hướng phát triển bền vững.

MỞ ĐƯỜNG CHO NÔNG DÂN LÀM GIÀU

Giữa những đợt cá tra rào rào nhảy lên tranh mồi, anh Huỳnh Tấn Đạt, một nông dân nuôi cá tra tại ấp 2T, xã Bình Hàng Trung, tỉnh Đồng Tháp, phấn khởi chia sẻ: Vài chục năm trước, tôi mua máy cày đi làm mướn nhưng thu nhập chẳng đáng là bao. Sau đó, thật may mắn tôi tiếp cận được chương trình vay vốn ưu đãi của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) và khởi nghiệp nuôi cá tra giống.

“Bắt đầu nuôi cá tra giống từ năm 2009 với khoản vay 600 triệu đồng, đến năm 2015, gia đình tôi có 8ha cá tra giống, sản lượng cá giống bán hằng năm khoảng 400 tấn, thu lời cao nhất 500 triệu đồng/ha/năm. Tính ra nếu các vụ nuôi đều thuận lợi, hằng năm có thể thu lời 3-4 tỷ đồng trên diện tích nuôi hiện tại. Khi mở rộng đầu tư, số vốn vay ngân hàng cũng tăng theo, hiện ở mức 4,6 tỷ đồng. Chính nguồn vốn này đã giúp tôi nghĩ lớn, làm lớn, mạnh dạn đầu tư cải tạo ao nuôi, đầu tư thức ăn, vật tư đầu vào để phát triển sản xuất. Nhu cầu thị trường về cá tra giống rất lớn, nếu có đủ tiềm lực tài chính, tôi còn tiếp tục mở rộng diện tích trong tương lai”, anh Đạt bộc bạch.

Cùng vay vốn sản xuất, anh Nguyễn Ngọc Huấn, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Khiết Tâm, xã Thạnh An, thành phố Cần Thơ đứng ra vay 7,8 tỷ đồng từ Agribank để phát triển trồng lúa giống.

Thăm các cánh đồng lúa giống trải dài tầm mắt và chứng kiến “cơ ngơi” máy móc sản xuất tại cơ sở Hợp tác xã, chúng tôi càng cảm nhận rõ hơn sức mạnh của đồng vốn đã làm thay đổi nông dân và nông nghiệp mạnh mẽ như thế nào.

Các giống lúa phần lớn là sản xuất theo đơn đặt hàng của Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long, mỗi năm khoảng 5.000 tấn lúa giống. Hợp tác xã có đủ các loại máy như máy gặt đập liên hợp, máy cày, máy tách hạt giống, máy sấy lúa, máy phun thuốc bảo vệ thực vật,… cho nên mô hình hoạt động khép kín toàn chuỗi từ sản xuất đến thu hoạch, tiêu thụ.

Nếu như 10 năm về trước Hợp tác xã hoạt động rất khó khăn, đến vụ thu hoạch không bao giờ có lúa trong kho vì buộc phải bán đi kể cả khi giá rẻ để xoay tiền trả cho các thành viên, thì hai năm nay, nhờ có nguồn vốn dồi dào nên Hợp tác xã chủ động trữ lúa đến khi giá cao hơn mới bán.

Hiện diện tích trồng lúa giống của Hợp tác xã là hơn 300ha với lợi nhuận trung bình hơn 40 triệu đồng/ha, được bà con đồng lòng, hứng khởi tham gia.

Câu chuyện của anh Đạt, anh Huấn là những minh chứng rõ rệt cho sức bật của nông nghiệp nhờ tín dụng. Khi đồng vốn được trao đúng thời điểm, đúng đối tượng không chỉ tạo ra sinh kế cho nông dân mà còn trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi sản xuất-chế biến-xuất khẩu nông sản.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cá tra của cả nước đạt 2 tỷ USD, xuất khẩu gạo đạt 9,18 triệu tấn với kim ngạch 5,75 tỷ USD một phần bắt nguồn từ chính những ao nuôi, những cánh đồng của mỗi hộ dân này.

XÂY ĐẮP GIÁ TRỊ NÔNG NGHIỆP MỚI

Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Agribank Phùng Thị Bình cho biết: “Nhiều năm nay, Ngân hàng Agribank đã thay đổi cách tiếp cận với nông dân, Hợp tác xã. Thay vì bà con tự tìm đến ngân hàng tìm hiểu về nguồn vốn vay sản xuất, chúng tôi đã trực tiếp xuống với bà con, trao thông tin và hướng dẫn quy trình, thủ tục vay vốn ưu đãi phát triển nông nghiệp. Ngân hàng thường xuyên cải tiến thủ tục, rút ngắn thời gian thẩm định, hỗ trợ người vay tiếp cận vốn nhanh chóng và tiện lợi. Chúng tôi không chỉ cho vay riêng lẻ để bà con sản xuất mà ưu tiên tập trung cho vay mô hình liên kết nông dân-hợp tác xã-doanh nghiệp nhằm phát huy hiệu quả nhất sức mạnh của đồng vốn”.

Từ góc độ doanh nghiệp, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Ameii Việt Nam Ngô Thị Thu Hồng cho rằng, trong hoạt động xuất khẩu nông sản, tiềm lực tài chính của doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng, do vậy vai trò của vốn tín dụng là rất lớn.

Cụ thể Ameii hiện tham gia sâu vào việc tiêu thụ vải thiều cho bà con. Đây là loại trái cây có tính mùa vụ cao, thu hoạch trong một thời gian ngắn, lại dễ hư hỏng cho nên nếu thiếu các nhà máy chế biến và hệ thống kho lạnh, kho bảo quản đạt chuẩn thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến khả năng tiêu thụ và chất lượng sản phẩm xuất khẩu. Trong khi đó, muốn đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ chế biến và bảo quản thì cần có vốn lớn.

Nhiều vụ vải vừa qua, Ameii đẩy mạnh tiêu thụ cho bà con một phần là nhờ có cơ chế hỗ trợ tín dụng linh hoạt của ngân hàng.

Những năm gần đây, cùng định hướng chuyển đổi nông nghiệp từ nâu sang xanh và mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường, góp phần thực hiện cam kết Net Zero của Việt Nam vào năm 2050, tín dụng xanh với các gói vay ưu đãi dành riêng cho các dự án sản xuất xanh, tuần hoàn, hữu cơ, giảm phát thải một lần nữa trở thành công cụ quan trọng để hiện thực hóa hướng đi này.

Đứng bên ruộng lúa thu đông xuống giống hơn một tháng của gia đình, anh Nguyễn Cao Khải, xã Thạnh Quới, thành phố Cần Thơ chia sẻ: Diện tích lúa này nằm trong mô hình sản xuất thuộc Đề án Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (Đề án). Nhờ có vốn vay lãi suất thấp từ Agribank cho các mô hình này, gia đình đã mạnh dạn sản xuất theo quy trình Đề án. Theo đó, vật tư đầu vào giảm nhưng năng suất tăng khoảng 0,5 tấn/ha, đặc biệt lợi nhuận cao hơn khoảng 6 triệu/ha so với mô hình cũ nhờ lúa được sản xuất theo quy trình giảm phát thải.

Việt Nam đang hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới bán tín chỉ các-bon từ lúa gạo, do đó, những mô hình như của hộ gia đình anh Khải là một tín hiệu khả thi, nhất là trong điều kiện các ngân hàng hiện nay đang đẩy mạnh tín dụng cho các đối tượng tham gia vào Đề án.

Tuy nhiên, trên phạm vi rộng, “bài toán” nguồn vốn vẫn còn nan giải khi không phải lúc nào các chính sách tín dụng của ngân hàng cũng như nhu cầu và khả năng đáp ứng điều kiện vay của doanh nghiệp, nông dân, hợp tác xã cũng “gặp nhau”…

(Còn nữa)

HỒNG ANH, ÁNH TUYẾT, NGHĨA PHONG