TPHCM: Logistics chủ động đón đầu khu thương mại tự do

Theo ông Trần Chí Dũng, Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), dù chưa có FTZ chính thức, TPHCM từ lâu đã là điểm kết nối hàng hóa lớn trong khu vực. Việc hình thành FTZ sẽ giúp thành phố khai thác hiệu quả lợi thế này, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ông nhấn mạnh, doanh nghiệp logistics Việt Nam đủ năng lực để thích ứng nhanh với biến động thương mại quốc tế, không chỉ dừng ở vai trò vận hành mà còn có thể tham gia ngay từ đầu vào các khâu lập đề án, đề xuất chính sách, thiết kế quy hoạch và tổ chức vận hành hệ thống logistics hiện đại.

Các doanh nghiệp logistics cần nhanh chóng tái cấu trúc mô hình kinh doanh, đẩy mạnh số hóa, quản lý chuỗi cung ứng thông minh. Ảnh minh họa

Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Phạm Hùng Quốc Kha, Tổng giám đốc Vina Logis, nhận định FTZ tại những địa bàn chiến lược như Bình Dương (cũ) sẽ tạo cú hích mạnh mẽ cho công nghiệp phụ trợ. Để nắm bắt cơ hội này, các doanh nghiệp logistics cần nhanh chóng tái cấu trúc mô hình kinh doanh, đẩy mạnh số hóa, quản lý chuỗi cung ứng thông minh, đồng thời tăng cường liên kết vùng và hợp tác chiến lược.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Trần Khánh Hoàng, Giám đốc Super Cargo Service, cho rằng việc xây dựng FTZ đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương trong cấp phép, kiểm tra và vận tải; bên cạnh đó, quy hoạch hạ tầng cần ưu tiên cho logistics, đồng thời có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ở tầm chiến lược, ông Trần Chí Dũng đề xuất TPHCM cần tập trung vào ba hướng bứt phá: cải thiện cơ chế để thông thoáng hơn, phát triển hạ tầng kết nối liền mạch và nâng cao năng lực quản trị thông minh cho cả khu vực công và tư. Về quản trị công, thành phố cần nâng cấp khả năng quản lý người, phương tiện và hàng hóa ra vào các khu vực FTZ, đồng thời thu thập dữ liệu doanh nghiệp để quản lý chặt chẽ và hỗ trợ hiệu quả. Về quản trị tư, các doanh nghiệp cần cải thiện năng lực điều hành chuỗi cung ứng để đủ sức cạnh tranh với các đối thủ quốc tế.

Một yếu tố được ông Dũng nhấn mạnh là tích hợp tiêu chí ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) ngay từ giai đoạn đầu. Theo ông, các FTZ của TPHCM nên ưu tiên phát triển logistics xanh để đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế, đồng thời giúp tối ưu chi phí và khai thác tài nguyên hiệu quả. Song song đó, cần tiến tới quản lý mạng cung ứng số, phát triển sản xuất thông minh và xây dựng các chuỗi cung ứng linh hoạt, từ đó nâng cao năng suất, giảm độ trễ và gia tăng năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Việc thiết kế FTZ, theo ông Dũng, cần dựa trên lợi thế đặc thù của TPHCM và sự cộng hưởng với các địa phương lân cận. Ở các khu vực gần cảng biển, sân bay, nên ưu tiên phát triển logistics, thương mại quốc tế và quản lý chuỗi cung ứng, tạo nhu cầu cung ứng vật tư, nguyên liệu và dịch vụ từ các tỉnh phụ cận. Các khu công nghệ cao có thể hình thành các cụm công nghệ (cluster) thu hút doanh nghiệp dẫn dắt và công nghiệp hỗ trợ, xây dựng hệ sinh thái chuyên ngành. Trong khi đó, các trung tâm tài chính - tiêu dùng sẽ cần được phát triển đồng bộ dịch vụ và tiện ích.

Ông Trương Tấn Lộc, Phó chủ tịch Hiệp hội Logistics TPHCM (HLA), cho rằng thành phố nên mạnh dạn đặt mục tiêu hình thành một FTZ tầm cỡ như Hồng Kông hay Singapore, với hàng hóa lưu chuyển thuận lợi giữa Cái Mép - Thị Vải, Cát Lái, Hiệp Phước, các cảng cạn ICD, cùng hệ thống thủy nội địa và đường bộ được kết nối đồng bộ. Để hiện thực hóa mục tiêu này, TPHCM cần khẩn trương rà soát, điều chỉnh chính sách giá đất và thuế phù hợp với thị trường, đồng thời tận dụng tối đa các cơ chế đặc thù.

Ở góc độ nguồn lực, ông Nguyễn Vũ, CEO REAL Logistics, cho rằng phát triển FTZ phải song hành với chiến lược đào tạo và thu hút nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học - công nghệ. Đầu tư vào R&D và thực hành ESG có chi phí lớn nhưng doanh nghiệp dẫn dắt cần tiên phong.

Với lợi thế về vị trí, hạ tầng và hệ sinh thái doanh nghiệp, TPHCM đang có thời cơ vàng để trở thành đầu tàu FTZ thế hệ mới của cả nước. Vấn đề đặt ra là phải biến lợi thế thành sức bật thông qua chính sách linh hoạt, hạ tầng kết nối hiệu quả và nguồn nhân lực chất lượng cao, để thành phố không chỉ đón đầu xu thế mà còn định vị mình như một mắt xích chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thanh Hải - Lê Hạnh