Kiến tạo mô hình tăng trưởng mới

TPHCM muốn lấy chuyển xanh và số làm động lực chính cho tăng trưởng. Ảnh: S.X.

Chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số

Là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, TPHCM đang thể hiện rõ vai trò đầu tàu khi đẩy mạnh chuyển dịch từ công nghiệp truyền thống sang các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như công nghệ cao, công nghiệp bán dẫn, tài chính, logistics thông minh và các ngành kinh tế sáng tạo. Sự dịch chuyển này không chỉ nhằm nâng chất lượng tăng trưởng, mà còn tạo nền tảng để thành phố tiến tới mục tiêu trở thành đô thị thông minh và trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Bàn về vấn đề này, ông Lê Trường Duy - Giám đốc Trung tâm Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 thành phố cho biết, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là hướng đi chiến lược của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Cụ thể, tăng trưởng nhanh phải đi đôi với phát triển bền vững, ứng dụng công nghệ số song hành cùng bảo vệ môi trường và hướng đến con người là trung tâm.

Với vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước, thành phố đang chuyển dịch mạnh từ công nghiệp truyền thống sang các ngành công nghệ cao, logistics, tài chính và dịch vụ sáng tạo. “Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào chu kỳ tăng trưởng mới khi các động lực truyền thống như lao động giá rẻ và thu hút FDI đã dần đến ngưỡng, đòi hỏi phải có những động lực kinh tế mới để duy trì năng lực cạnh tranh và nâng cao chất lượng tăng trưởng. Vì vậy, hướng đi chiến lược của Việt Nam trong kỷ nguyên mới là tăng trưởng nhanh phải đi đôi với phát triển bền vững, ứng dụng công nghệ số song hành cùng bảo vệ môi trường và hướng đến con người là trung tâm” - ông Duy giải thích thêm.

Theo EuroCham (Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu), Việt Nam đang trong sự dịch chuyển chiến lược hướng tới một nền kinh tế xanh hơn, bền vững hơn, có khả năng chống chịu tốt hơn, đồng thời sở hữu cơ hội vàng để trở thành trung tâm sản xuất và đổi mới sáng tạo xanh của khu vực. Song song kinh tế số đang tăng trưởng mạnh, chiếm 18,3% GDP năm 2024 và kỳ vọng đạt 20,5% vào năm 2025. Tuy nhiên, những thách thức đi kèm không hề nhỏ.

Việt Nam đã đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, với nhu cầu đầu tư hơn 2.400 tỷ USD. Nhu cầu năng lượng tăng 12 - 13% mỗi năm nên đòi hỏi phải quyết liệt chuyển dịch sang năng lượng tái tạo và sản xuất xanh.

Tương tự, Ngân hàng Thế giới cảnh báo, nếu chậm chuyển đổi, tăng trưởng có thể giảm 0,33 điểm phần trăm GDP mỗi năm. Trước tình hình đó, Chính phủ đã ban hành Khung phân loại tài chính xanh, xác định 45 lĩnh vực đủ điều kiện đầu tư xanh nhằm đánh dấu bước chuyển quan trọng từ định hướng sang hành động.

Tầm nhìn phát triển kép

Ông Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM khẳng định, việc chuyển đổi mô hình kinh tế của thành phố phải gắn với các xu hướng lớn của thời đại, đặc biệt là xanh hóa và số hóa. Thành phố đang triển khai hàng loạt đề án mang tính đột phá như dịch chuyển công nghiệp, xây dựng trung tâm dịch vụ lớn, phát triển hạ tầng số và hạ tầng kỹ thuật.

Theo ông Vũ, hạ tầng số sẽ đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với tăng trưởng của thành phố trong giai đoạn tới, nhất là khi TPHCM đang trong quá trình xây dựng trung tâm tài chính quốc tế. Yêu cầu hiện nay, không chỉ giảm phát thải hay áp dụng công nghệ mới, mà quan trọng hơn là tái định hình mô hình tăng trưởng theo hướng chú trọng chất lượng: từ mở rộng số lượng sang nâng giá trị; từ dựa vào tài nguyên - lao động sang dựa vào tri thức - sáng tạo; từ tăng trưởng bằng tiêu hao sang tăng trưởng bằng hiệu quả.

Ông Lê Trường Duy cũng khẳng định, TPHCM đang hướng tới vị thế cao hơn trong khu vực với tầm nhìn trở thành Trung tâm Tài chính - công nghệ - đổi mới sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á. “Chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số sẽ mở ra nhiều sáng kiến hợp tác mới, tạo động lực tăng trưởng bền vững và củng cố vị thế quốc tế của thành phố” - ông Duy nói.

Trước yêu cầu của xu hướng phát triển mới, ông Nguyễn Lộc Hà - Phó Chủ tịch UBND TPHCM cho rằng, thế giới đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc cạnh tranh hoàn toàn mới. Lợi thế phát triển không còn đến từ tài nguyên hay lao động rẻ mà đến từ hệ sinh thái công nghệ, năng lực đổi mới sáng tạo và mức độ tuân thủ các chuẩn mực xanh toàn cầu.

“Quốc gia nào làm chủ công nghệ, làm chủ dữ liệu và tái cấu trúc sản xuất theo hướng xanh - số sẽ nắm giữ lợi thế dẫn dắt; quốc gia chậm đổi mới sẽ tụt lại” - ông Hà nhấn mạnh.

Lý do chuyển đổi số và chuyển đổi xanh không phải là 2 con đường tách biệt mà là 2 trụ cột bổ trợ lẫn nhau để hình thành năng lực phát triển kép. Chuyển đổi số giúp nâng cao năng lực vận hành, tối ưu hóa chuỗi giá trị và tăng tính minh bạch của nền kinh tế. Trong khi đó, chuyển đổi xanh bảo đảm tăng trưởng bền vững, đáp ứng các tiêu chuẩn thương mại xanh của thị trường quốc tế như thuế carbon, ESG và các cam kết khí hậu.

“Khi hai trục chuyển đổi xanh và số được triển khai đồng bộ, chúng ta sẽ từng bước hình thành nền kinh tế thông minh. Ở đó khoa học, công nghệ và các chuẩn mực xanh được tích hợp tự nhiên vào chiến lược phát triển” - ông Hà định hướng.

Ngày 25/11, tại TPHCM sẽ diễn ra Diễn đàn Kinh tế Mùa thu năm 2025. Diễn đàn được xem là tuyên bố phát triển mới của TPHCM, khẳng định quyết tâm triển khai mô hình tăng trưởng kép ở quy mô thực tiễn. Các phiên thảo luận được yêu cầu không chỉ dừng ở định hướng, mà phải hướng tới thiết kế mô hình, đề xuất cơ chế, hình thành các cấu phần có thể triển khai và nhân rộng.

Thanh Giang