Kiện toàn hệ thống khuyến nông theo chính quyền hai cấp

Hệ thống khuyến nông triển khai mô hình vườn ươm keo lai mô phục vụ vùng nguyên liệu tại tỉnh Quảng Trị.

Những năm qua, Trung tâm Khuyến nông quốc gia thực hiện tốt vai trò kết nối hệ thống giữa Trung ương và địa phương, giữa khuyến nông với các cơ quan nghiên cứu, đào tạo, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế để triển khai các các hoạt động khuyến nông về phát triển nông nghiệp.

Thông qua hệ thống khuyến nông, nhiều chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đã được phổ biến, chuyển giao phục vụ sản xuất và đời sống.

Xác định chuyển đổi tư duy kinh tế nông nghiệp, tri thức hóa nông dân là một trong những nội dung trọng tâm của hệ thống khuyến nông hiện nay. Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã triển khai đồng bộ các hoạt động đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng cho nông dân, người sản xuất. Các kiến thức được tập trung vào tổ chức lại sản xuất, liên kết chuỗi giá trị, tiếp cận thị trường, marketing, xúc tiến thương mại nông sản…

Các hoạt động đã góp phần nâng cao nhận thức của nông dân về vai trò của nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong giai đoạn phát triển mới; thúc đẩy phát triển nông nghiệp sinh thái, tăng trưởng xanh, phát triển bền vững; chuyển đổi tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp và tri thức hóa nông dân.

Hệ thống khuyến nông xây dựng mô hình nuôi cua gạch ở thành phố Huế.

Ngoài ra, Trung tâm cũng xây dựng các mô hình khuyến nông áp dụng quy trình, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến để chuyển giao vào sản xuất, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, an toàn thực phẩm, bảo đảm an ninh lương thực và phục vụ xuất khẩu; hướng dẫn nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, chứng nhận chất lượng đáp ứng nhu cầu thị trường; đồng thời đẩy mạnh xây dựng, nhân rộng các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, tuần hoàn, hữu cơ, sinh thái, đa giá trị và nông nghiệp phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu.

Các dự án khuyến nông đã góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị, tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho người nông dân, hiệu quả kinh tế tăng tối thiểu 15%, giảm chi phí sản xuất đầu vào cho nông dân.

Thông qua hệ thống khuyến nông góp phần hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung quy mô lớn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu như: Vùng sản xuất lúa chất lượng cao ở Đồng bằng sông Cửu Long; vùng sản xuất cà- phê đạt chứng nhận tại Tây Nguyên; vùng sản xuất hồ tiêu theo tiêu chuẩn VietGAP ở Tây Nguyên và Đông Nam Bộ; vùng sản xuất chè theo tiêu chuẩn VietGAP ở miền núi phía bắc; vùng sản xuất lâm nghiệp cây gỗ lớn có chứng chỉ sản xuất rừng bền vững, sản xuất nông lâm kết hợp…

Theo Trung tâm Khuyến nông quốc gia, tổng số khuyến nông viên cấp xã khoảng 10 nghìn người (mỗi xã một khuyến nông viên phụ trách). Ngoài ra, ở xã còn có lực lượng cộng tác viên khuyến nông thôn bản là các trưởng thôn, bản, chi hội trưởng hội nông dân, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh với số lượng khoảng hơn 21 nghìn người. Khuyến nông viên, cộng tác viên khuyến nông là lực lượng trực tiếp hướng dẫn nông dân sản xuất theo phương pháp “cầm tay chỉ việc”, đồng hành với nông dân theo phương châm “ở đâu có nông dân, ở đó có khuyến nông”.

Hoạt động khuyến nông cần phải được triển khai liên tục, gắn liền với sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, theo chuỗi giá trị, ngành hàng sản phẩm. Mặc dù vậy, hiện nay ở các địa phương chưa có lực lượng khuyến nông cơ sở phụ trách dẫn đến hoạt động bị gián đoạn, đứt gãy ở nhiều nơi.

Bên cạnh đó, chưa xây dựng được cơ chế phối hợp giữa khuyến nông cấp tỉnh và khuyến nông cấp xã và giữa hệ thống khuyến nông với chính quyền 2 cấp; việc triển khai đôi khi còn lúng túng, thiếu kịp thời, hạn chế hiệu quả; chưa có văn bản hướng dẫn về chức năng, nhiệm vụ và hướng dẫn kiện toàn các tổ khuyến nông cộng đồng theo chính quyền địa phương 2 cấp.

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư số 60/2025/TT-BNNMT ngày 14/10/2025 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện công tác khuyến nông cấp tỉnh, cấp xã.

Thông tư nêu rõ, Sở Nông nghiệp và Môi trường có trách nhiệm tham mưu cấp có thẩm quyền kiện toàn đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện công tác khuyến nông cấp tỉnh, cấp xã; bố trí, sắp xếp viên chức khuyến nông bảo đảm yêu cầu nhiệm vụ và phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương…

Trung tâm khuyến nông cấp tỉnh hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ, phối hợp Ủy ban nhân dân cấp xã trong quản lý và triển khai các nhiệm vụ khuyến nông trên địa bàn; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ khuyến nông cấp xã, cộng tác viên khuyến nông và khuyến nông cộng đồng.

Đối với Ủy ban nhân dân cấp xã quy định nhiệm vụ khuyến nông cho đơn vị sự nghiệp công lập để thực hiện theo quy định; quản lý viên chức khuyến nông cấp xã; củng cố, kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ khuyến nông cộng đồng và lực lượng cộng tác viên khuyến nông trên địa bàn…

Trung tâm Khuyến nông quốc gia hỗ trợ nhân dân Lào Cai khôi phục sản xuất sau mưa lũ tháng 10 năm 2025.

Trao đổi về vấn đề này, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang Lê Hữu Toàn cho biết: “Triển khai thông tư 60 là rất kịp thời cho việc sắp xếp hệ thống khuyến nông ở địa phương. Bởi phát triển nông nghiệp không thể thiếu khuyến nông vì đây là lực lượng nòng cốt, cánh tay nối dài để chuyển giao, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mới đến với nông dân. Tỉnh sẽ thực hiện tốt văn bản chỉ đạo của Trung ương trên tinh thần bảo đảm ít nhất mỗi xã có 6 người thực hiện nhiệm vụ liên quan đến lĩnh vực khuyến nông”.

Còn theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân tỉnh Phú Thọ Đinh Công Sứ, việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành thông tư 60 sẽ giúp các địa phương tổ chức sắp xếp, tổ chức lại hệ thống khuyến nông khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Việc này không chỉ giải quyết yêu cầu từ thực tiễn sản xuất mà còn hiện thực hóa chủ trương lớn của Trung ương về đổi mới sắp xếp bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Tỉnh cũng xác định trong bối cảnh cơ cấu lại ngành nông nghiệp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số thì vai trò của cán bộ khuyến nông là rất quan trọng. Trên tinh thần đó, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, các ngành khẩn trương xây dựng đề án tổ chức lại trung tâm khuyến nông tỉnh và quyết tâm hoàn thành trong tháng 10/2025.

Trong đó, phương án tổ chức lại sẽ tập trung vào kiện toàn lại bộ máy cấp tỉnh; giải thể các trạm khuyến nông khu vực; chuyển chức năng, nhiệm vụ và viên chức khuyến nông các trạm về các đơn vị sự nghiệp công ở cấp xã…

Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho rằng: “Sở Nông nghiệp và Môi trường các địa phương trên cơ sở Thông tư 60 cần bắt tay ngay vào thực hiện và hoàn thành sớm nhất có thể để kết thúc vào ngày 30/10/2025. Bộ sẽ thành lập các đoàn đi kiểm tra thực hiện tại cơ sở để nắm bắt những khó khăn, vướng mắc từ đó để có hướng khắc phục. Tuy nhiên, khi phân bổ lực lượng khuyến nông về cơ sở, các địa phương cũng lưu ý cử cán bộ đúng chuyên môn để phát huy lợi thế về nông nghiệp ở địa bàn. Thí dụ địa bàn nào mạnh về chăn nuôi cần cử cán bộ khuyến nông có chuyên ngành này về để phát huy hết vai trò, lợi thế, thế mạnh của địa phương. Đồng thời, cần tham mưu ngay cho Ủy ban nhân dân tỉnh quy chế phối hợp giữa trung tâm khuyến nông cấp tỉnh với Ủy ban nhân dân cấp xã trong triển khai nhiệm vụ khuyến nông trên địa bàn”.

HOÀNG HÙNG