Kinh tế EU lao đao

Biểu tượng của đồng euro tại Frankfurt, Đức. Ảnh: THX/TTXVN

Hình ảnh tập đoàn máy móc nông nghiệp Krone (Đức) phải ngừng sản xuất các thiết bị lớn dành cho thị trường Mỹ vào giữa tháng 10 là minh chứng rõ nét nhất cho áp lực hiện tại. Mức thuế cao từ phía Washington đã khiến chi phí kinh doanh xuyên Đại Tây Dương trở nên quá đắt đỏ, buộc nhiều nhà sản xuất lâu đời của EU phải thu hẹp quy mô.

Trong suốt năm 2025, thuế quan đã âm thầm định hình lại bức tranh kinh tế khu vực. Những gì bắt đầu như một cú sốc bên ngoài đã dần làm suy yếu vị thế thương mại của EU và nới rộng khoảng cách tăng trưởng giữa các quốc gia thành viên. Đà phục hồi của Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) cũng mất dần động lực sau khởi đầu khiêm tốn. Tăng trưởng GDP thực tế đạt 0,6% trong quý I nhưng sau đó đã chậm lại đáng kể khi chỉ còn 0,1% vào quý II và 0,3% trong quý III.

Tác động này có thể nhận thấy rõ nhất ở các nền kinh tế lớn nhất EU. Đức được dự báo chỉ tăng trưởng 0,1% trong năm nay, mức thấp nhất trong số các nền kinh tế tiên tiến lớn và thấp hơn nhiều so với kỳ vọng 0,8% mà các chuyên gia đưa ra trước đó. Trái lại, các nước ở Nam, Trung và Đông Âu như Tây Ban Nha và Ba Lan vẫn duy trì đà tăng ổn định, với mức dự báo tăng trưởng lần lượt là 3,2% và 2,9%.

Ủy ban châu Âu (EC) dự báo kinh tế Eurozone chỉ tăng trưởng 1,3% trong năm 2025, phản ánh một năm tăng trưởng yếu và đầy biến động. Thuế quan của Mỹ đối với thép, nhôm và ô tô đã “bóp nghẹt” biên lợi nhuận của chuỗi cung ứng. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất của Eurozone tiếp tục giảm trong tháng 11 và xuống mức thấp nhất trong 9 tháng. Các ngành thâm dụng năng lượng và vốn đang phải đối mặt với "gánh nặng kép" từ chi phí năng lượng duy trì ở mức cao và áp lực thuế quan. Trong khi đó, lạm phát lõi vẫn ở mức cao do áp lực từ tiền lương và giá dịch vụ, khiến Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) phải thận trọng. Các nhà phân tích từ ING nhận định lạm phát đang dao động gần ngưỡng mục tiêu 2% nhưng tăng trưởng vẫn thấp hơn tiềm năng và ECB có thể sẽ không có lần điều chỉnh lãi suất nào trong năm 2026.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng cú sốc thuế quan không chỉ kìm hãm xuất khẩu mà còn phơi bày những lỗ hổng cấu trúc sâu sắc. Trong báo cáo về năng lực cạnh tranh của EU, cựu Chủ tịch ECB Mario Draghi cảnh báo mô hình tăng trưởng của EU đang "phai nhạt nhanh chóng" và không còn đủ sức duy trì lợi thế trong tương lai. Những rào cản về chính trị và chi phí chuyển đổi cao đang đè nặng lên triển vọng của khối. Dữ liệu của Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat) cho thấy chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển của EU chỉ đạt 2,2% GDP trong năm 2024, hầu như không tăng so với một thập kỷ trước.

Giới chức cấp cao cảnh báo, nếu không có những cải cách đột phá để thúc đẩy đổi mới sáng tạo và giảm bớt các rào cản quy định, EU có nguy cơ sẽ bị tụt hậu xa hơn so với các đối thủ lớn trên toàn cầu.

Minh Tâm (TTXVN)