Kinh tế số cho siêu đô thị TPHCM

Nhiều cơ hội đang mở ra

Theo ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở KH&CN TPHCM, sau khi hình thành siêu đô thị mới, lãnh đạo TPHCM có định hướng mang tính chiến lược “một không gian - ba vùng phát triển”. Trong đó, TPHCM giữ vai trò là trung tâm đô thị lõi, một trung tâm tài chính quốc tế, trung tâm tài chính, thương mại, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của vùng.

Trong khi đó, Bình Dương trước đây trở thành một trung tâm công nghiệp thế hệ mới, và cốt lõi là thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Vùng thứ ba là Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây, là thủ phủ về kinh tế biển, logistics, trung tâm năng lượng sạch, công nghiệp nặng gắn cảng biển và du lịch biển.

Ba vùng này gắn chặt với nhau để tạo thành một hệ sinh thái trải rộng trên nhiều lĩnh vực, từ thương mại, tài chính, khoa học công nghệ, công nghiệp, du lịch và hình thành một hệ sinh thái tổng thể toàn diện cho không gian của siêu đô thị mới.

Sau hợp nhất, TPHCM đã có nhiều lợi thế lớn như quy mô kinh tế và dân số vượt trội, với hơn 14 triệu người và tổng GRDP chiếm trên 40% cả nước. Hệ sinh thái kinh tế rất đa dạng vì được bổ trợ lẫn nhau giữa các vùng.

Nền tảng số và các thể chế số đã có sẵn, vì Bình Dương, Bà Rịa Vũng Tàu và TPHCM trước đây chuyển đổi số cũng rất năng động, có một nguồn nhân lực nhiều tiềm năng, song song đó thị trường tiêu dùng rất rộng lớn. Đặc biệt, khu vực này đang có nhiều chính sách đặc thù đang được áp dụng.

Số liệu do Sở KH&CN TPHCM cho thấy, chỉ tiêu về kinh tế số TPHCM cao hơn mức bình quân của cả nước từ 5-10%. Cụ thể, chỉ tiêu của năm 2025 là 25% GDP, đến năm 2030 chiếm 40% GDP.

Ông Lâm Đình Thắng cho biết, TPHCM đã chọn kinh tế số là một động lực cốt lõi, nên mục tiêu là làm sao kinh tế số TPHCM phải đóng góp thật sự và hiệu quả, vào tốc độ tăng trưởng kinh tế 2 con số của TPHCM từ 2026. Theo đó, chiến lược phát triển giai đoạn tới sẽ đặt trọng tâm vào kinh tế số, dựa trên 5 trụ cột gồm hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng số, nâng cao chất lượng nhân lực, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và tăng cường hợp tác liên kết.

PGS.TS Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số - Xã hội số (Bộ KH&CN) cho biết, tỷ trọng kinh tế số của TPHCM năm 2024 đạt khoảng 24,36%, cao hơn mức trung bình quốc gia là 20%, cao hơn siêu đô thị mới sau sáp nhập là 21%, cao hơn mức trung bình 18,3% của cả nước. Đồng thời, Sở KH&CN TPHCM là đơn vị đầu tiên có Phòng kinh tế số và xã hội số, thể hiện quyết tâm thúc đẩy ngành kinh tế số trên địa bàn.

Kỳ vọng vươn lên dẫn đầu

Tuy nhiên, theo ông Lâm Đình Thắng, chính sách và thể chế hiện chưa đạt được sự hài hòa đồng bộ. TPHCM chưa có nhiều chính sách đột phá về phát huy, đào tạo và giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao… Trong khi Đà Nẵng đi rất nhanh trong vấn đề này, đã có chính sách thu hút nguồn nhân tài chất lượng cao.

Chính vì vậy mà một tập đoàn lớn về công nghệ thông tin đã dời trụ sở gồm 200 kỹ sư AI chất lượng cao từ TPHCM sang khu vực của Đà Nẵng, vì được hưởng chính sách miễn giảm thuế, giúp kỹ sư AI của họ nhận được thu nhập cao hơn ở TPHCM.

Vậy nên câu chuyện của TPHCM là phải tìm ra những chính sách đột phá hơn để giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao, thỏa được yêu cầu ai muốn khởi nghiệp, ai muốn đầu tư sẽ đến TPHCM.

Dẫu vậy cũng có tín hiệu tích cực, theo thông tin từ Sở KH&CN TPHCM, như mới đây tập đoàn công nghệ phần mềm lớn nhất thế giới SAP (Đức), sau khi khảo sát rất nhiều nơi đã quyết định đầu tư văn phòng trung tâm R&D (nghiên cứu và phát triển) tại TPHCM, mức đầu tư 150 triệu euro trong vòng 5 năm và đã vận hành từ ngày 7-8.

Sắp tới, một tập đoàn lớn khác cũng dự kiến đầu tư cũng khoảng 2 tỷ USD, và TPHCM đang xin ý kiến trung ương về việc này. Điều cho thấy TPHCM cũng đang rất quyết tâm cải thiện môi trường đầu tư, ban hành những chính sách đột phá để các nhà đầu tư ở lại thành phố và giữ chân được nguồn nhân tài.

PGS.TS Phạm Khánh Nam, Hiệu trưởng Trường Kinh tế, Luật và Quản lý Nhà nước (UEH), cho rằng nếu muốn trở thành trung tâm kinh tế số hàng đầu, TPHCM cần tiếp cận theo tư duy hệ sinh thái toàn diện, dựa trên sáu trụ cột chiến lược. Trụ cột then chốt là xây dựng kho dữ liệu dùng chung, đẩy mạnh số hóa và kết nối liên thông các nguồn dữ liệu, đi kèm cơ chế bảo vệ quyền riêng tư và an ninh mạng.

Thực tế hiện nay, TPHCM tuy có nhiều nguồn dữ liệu nhưng còn phân tán, thiếu quy định pháp lý bảo vệ về quyền riêng tư và an ninh mạng. Về hạ tầng kết nối, dù dẫn đầu cả nước về mật độ cáp quang và thử nghiệm 5G, thành phố vẫn cần đầu tư vào mạng kết nối chuyên dụng nội bộ. Hay như hệ sinh thái điện toán đám mây sôi động, nhưng đối mặt với rào cản chi phí mặt bằng, năng lượng không ổn định và thiếu nhân lực vận hành. Lợi thế về phát triển phần mềm là có, song còn hạn chế ở tư duy thiết kế sản phẩm sáng tạo.

Để giải quyết, PGS.TS Phạm Khánh Nam lưu ý, tầm quan trọng của mô hình hợp tác công - tư - cộng đồng - viện trường (4P), nhằm bảo đảm hạ tầng số, dữ liệu mở cho doanh nghiệp và khung pháp lý chặt chẽ cho quyền riêng tư, an ninh mạng. Do vậy TPHCM nên tập trung xây dựng các cụm đổi mới sáng tạo chuyên sâu, tài chính và ứng dụng AI tại TP Thủ Đức trước đây; sản xuất và R&D tại Bình Dương trước đây; công nghệ biển tại Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây.

THANH DUNG