Kinh tế toàn cầu trụ vững trước cú sốc Mỹ nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro
Thị trường chứng khoán, trái phiếu ổn định hơn dự báo, song các chuyên gia lo ngại thị trường vẫn tiềm ẩn rủi ro từ thuế quan, chính sách khó lường của Mỹ và bất ổn dài hạn trong tăng trưởng.
Trụ sở ECB tại Frankfurt, Đức. Ảnh: THX/TTXVN
Trong 8 tháng đầu nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Mỹ Donald Trump, thế giới liên tiếp chứng kiến nhiều cú sốc chính sách - từ các đợt tăng thuế mạnh, cuộc chiến giành quyền ảnh hưởng tại Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), cho tới xu hướng hình thành một dạng “chủ nghĩa tư bản nhà nước” mới tại Mỹ.
Tuy nhiên, trái ngược với những dự báo u ám ban đầu, thị trường chứng khoán và trái phiếu toàn cầu vẫn duy trì ổn định, tăng trưởng kinh tế tiếp tục trụ vững, còn lạm phát được kiểm soát.
Các chuyên gia của ngân hàng BNP Paribas nhận định: “Kinh tế toàn cầu tiếp tục thể hiện khả năng chống chịu đáng kể trong bối cảnh bất định về chính sách và địa chính trị, nhờ điều kiện tài chính thuận lợi, bảng cân đối tài chính vững chắc của hộ gia đình và doanh nghiệp, triển vọng năng suất nhờ sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI) và giá năng lượng thấp.”
Một trong những lo ngại lớn nhất trước đây là kịch bản cuộc chiến thương mại leo thang, làm tê liệt chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhưng thực tế, Mỹ và các đối tác châu Âu, châu Á đã đạt được các thỏa thuận tạm thời, giúp thuế quan chỉ dừng ở mức “có thể quản lý,” với chi phí được chia sẻ giữa nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu và người tiêu dùng.
Trong khi đó, nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm thay đổi nhân sự tại Hội đồng Thống đốc Fed chưa thành công và thị trường tài chính dường như sẵn sàng bỏ qua rủi ro về sự can thiệp ngày càng lớn của Nhà Trắng vào chính sách tiền tệ.
Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm đã giảm từ khoảng 4,6% xuống 4,1%, cho thấy niềm tin của giới đầu tư vẫn được duy trì.
Ngày 17/9, Fed hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm và là lần hạ lãi suất đầu tiên kể từ tháng 12/2024. Phát biểu sau cuộc họp tháng 9/2025, Chủ tịch Jerome Powell khẳng định không có dấu hiệu cho thấy thị trường lo ngại về sức ép chính trị từ Nhà Trắng.
Các khu vực kinh tế lớn ổn định hơn dự báo
Bất chấp dấu hiệu chững lại, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC, tức ngân hàng trung ương) hôm 18/9 vẫn giữ nguyên lãi suất repo đảo ngược kỳ hạn 7 ngày do xuất khẩu ổn định và thị trường chứng khoán khởi sắc. Lãi suất repo đảo ngược kỳ hạn 7 ngày hiện được xem là lãi suất chính sách chủ chốt.
Trụ sở ngân hàng PBoC. (Nguồn: THX/TTXVN)
Tại châu Âu, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) nâng dự báo tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) khu vực đồng euro (Eurozone) năm 2025 lên 1,2%, từ mức 0,9% của năm 2024, nhờ “khả năng phục hồi của nhu cầu nội địa.”
Nhật Bản cũng ghi nhận tâm lý lạc quan của khu vực sản xuất cao nhất trong 3 năm qua, theo khảo sát Tankan của Reuters.
Tại các thị trường mới nổi, Brazil, Mexico và Ấn Độ là những điểm sáng. Ấn Độ kỳ vọng các biện pháp giảm thuế sẽ thúc đẩy nhu cầu trong nước, qua đó bù đắp tác động từ thuế quan của Mỹ.
Mặc dù bức tranh nhìn chung khá tích cực, nhưng giới chuyên gia cho rằng nền tảng này chưa thực sự vững chắc. Những tác động đầu tiên từ chính sách thuế của Mỹ đã bắt đầu xuất hiện ở các nhà xuất khẩu từ Nhật Bản đến Đức, dù chưa nghiêm trọng như lo ngại trước đó.
Ông Ryozo Himino, Phó Thống đốc Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ), cảnh báo: “Tác động của thuế quan có thể xuất hiện muộn và chính quyền Mỹ vẫn có thể đưa ra những chính sách khó lường khác.”
Một số nhà đầu tư lo ngại thị trường đang “ảo tưởng” về sức khỏe kinh tế Mỹ. Nền kinh tế lớn nhất thế giới hiện dựa nhiều vào đầu tư liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI) và tiêu dùng cao cấp, trong khi thị trường bất động sản trầm lắng, việc làm chững lại, cùng các sức ép dài hạn từ việc cắt giảm ngân sách nghiên cứu và sự can thiệp trực tiếp của chính phủ vào doanh nghiệp.
Ngoài ra, lượng hàng tồn kho tích lũy trong đại dịch COVID-19 cùng hoạt động đẩy mạnh xuất khẩu trước khi Mỹ áp thuế có thể khiến tác động thực sự lên chuỗi cung ứng toàn cầu có thể chưa được phản ánh đầy đủ.
Ông Alan Siow, chuyên gia tại Ninety One, cảnh báo: “Đây sẽ là một quá trình điều chỉnh kéo dài và mức đỉnh hiện tại của thị trường không phản ánh đúng thực tế.”
Nhìn chung, kinh tế toàn cầu đang cho thấy khả năng chống chịu tốt hơn dự kiến trước những cú sốc chính sách từ Mỹ. Nhưng đằng sau làn sóng lạc quan trên thị trường vẫn là sự mong manh, với nhiều rủi ro tiềm ẩn từ thuế quan, chính sách bất ngờ của Nhà Trắng, cho tới những bất ổn dài hạn trong cấu trúc tăng trưởng chung./.
