Kinh tế xanh – Hướng đi tất yếu của 'đại đô thị' TPHCM

TPHCM đang ở giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ để phát triển bền vững. Từ những chính sách giảm phát thải, dự án khởi nghiệp xanh đến quyết tâm thay đổi thói quen sống của người dân, đặc biệt là giới trẻ, tất cả đang tạo nên bức tranh sinh động về một đô thị năng động đi theo “quỹ đạo xanh”. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét, kinh tế xanh không chỉ là xu hướng, mà đã trở thành con đường tất yếu để các đô thị lớn như TPHCM phát triển và hội nhập.

Những tín hiệu tích cực

Tại Hợp tác xã (HTX) trồng rau sạch Tuấn Ngọc với diện tích hơn 7.000m² (phường Long Trường, TPHCM), những luống rau thủy canh xanh mướt xếp hàng ngay ngắn dưới hệ thống nhà màng hiện đại.

Ông Lâm Ngọc Tuấn, người sáng lập hợp tác xã cho biết, ngay từ đầu anh đã xác định phát triển nông nghiệp xanh phải dựa trên công nghệ tiên tiến. Vì vậy, HTX mạnh dạn đầu tư hệ thống thủy canh hồi lưu và nhỏ giọt theo tiêu chuẩn Israel, tất cả được điều khiển tự động.

Mỗi ngày, HTX thu hoạch 800 – 1.000kg rau sạch. Để giảm phát thải, đơn vị lắp đặt pin năng lượng mặt trời trên mái nhà, dùng xe điện vận chuyển rau, hạn chế sử dụng túi nylon.

“Nếu làm nông nghiệp kiểu cũ thì khó mà trụ được. Xanh hóa không chỉ để bảo vệ môi trường mà còn giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận những kênh phân phối lớn, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu” - ông Tuấn chia sẻ.

HTX Tuấn Ngọc là một trong những đơn vị tiên phong phát triển nông nghiệp xanh

Không chỉ nông nghiệp, các doanh nghiệp sản xuất cũng đang chuyển hướng xanh. Công ty TNHH Việt Thắng Jean, một trong những doanh nghiệp dệt may lớn ở TPHCM đã đầu tư mạnh cho công nghệ xanh như laser tạo hiệu ứng trên vải, nano nhuộm màu, công nghệ giặt xả tiết kiệm nước và năng lượng. Thay vì sử dụng hóa chất, in nhuộm truyền thống, những cải tiến này giúp giảm thiểu đáng kể tác động đến môi trường.

Ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch HĐQT công ty Việt Thắng Jean khẳng định: “Khi sản xuất bền vững, sản phẩm denim xuất khẩu sang châu Âu có thể đạt giá 23 USD/cái, trong khi sản xuất truyền thống chỉ bán được khoảng 11 USD/cái. Rõ ràng, đầu tư xanh là hướng đi giúp doanh nghiệp tăng giá trị, đồng thời vượt qua hàng rào kỹ thuật khắt khe từ các thị trường khó tính”.

Bắt nhịp giao thông xanh

TPHCM hiện có gần 10 triệu phương tiện cá nhân, trong đó hơn 7,6 triệu xe máy, 700.000 ô tô và khoảng 2 triệu phương tiện từ các tỉnh vào thành phố mỗi ngày.

Ngành giao thông vận tải mỗi năm thải ra hơn 13 triệu tấn CO₂, chiếm tỷ trọng lớn thứ hai chỉ sau công nghiệp. Tổng lượng phát thải khí nhà kính của thành phố lên tới 60 triệu tấn CO₂/năm, chiếm 23% cả nước. Nếu không có giải pháp mạnh mẽ, mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 sẽ khó khả thi.

TPHCM đẩy mạnh phát triển giao thông xanh

Trước thực trạng này, thành phố đang triển khai Đề án Chuyển đổi Xanh, đặt mục tiêu đến 2030 có 50% xe buýt sử dụng điện hoặc khí sạch, đến 2050 toàn bộ taxi và xe buýt chuyển sang năng lượng xanh. Đặc biệt, TPHCM dự kiến chuyển đổi 400.000 xe máy chạy xăng của shipper và tài xế công nghệ sang xe điện trước năm 2029...

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách Nông nghiệp và Môi trường cho biết: “Việc chuyển đổi sang xe điện và phát triển giao thông công cộng là xu hướng đúng, mang lại lợi ích lâu dài về chi phí và sức khỏe cộng đồng”.

Theo bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường TPHCM, mục tiêu của thành phố là giảm 90% lượng ô nhiễm không khí gia tăng từ hoạt động giao thông vận tải, đảm bảo 100% cơ sở sản xuất xử lý khí thải đạt quy chuẩn và lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải hoạt động liên tục.

Thành phố sẽ đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng giao thông công cộng, áp dụng lộ trình chuẩn khí thải quốc gia với ô tô, xe máy, đồng thời kiểm soát chặt khí thải từ xây dựng, nông nghiệp và sinh hoạt.

“Chúng tôi sẽ thu phí khí thải công nghiệp, kiểm soát chặt các dự án xây dựng, đồng thời áp dụng công nghệ quan trắc hiện đại để giám sát. Đây là nền tảng để thành phố đạt mục tiêu xanh hóa toàn diện” – bà Thanh nói.

Thực hành chuyển đổi xanh, sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo... là "bảo bối" để doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu

Lãnh đạo Sở Xây dựng TPHCM chia sẻ, để tạo thuận lợi, thành phố đang chuẩn bị hạ tầng trạm sạc và hệ thống giao thông tĩnh, với mục tiêu mở rộng bãi đỗ, trạm sạc tại nhà trọ, chung cư, siêu thị. Đồng thời tận dụng cơ chế khuyến khích, ưu đãi từ Nghị quyết 98 để hỗ trợ người dân.

Doanh nghiệp trước “rào cản xanh”

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) cho biết, với nền kinh tế định hướng xuất khẩu như Việt Nam, việc chuyển đổi xanh của doanh nghiệp được xem là nhiệm vụ sống còn.

Theo ông, việc Liên minh châu Âu (EU) áp dụng Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) đã đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. "Qua khảo sát của HUBA, những doanh nghiệp thực hiện tốt việc bảo vệ môi trường, sản xuất xanh đang có đơn hàng dồi dào. Điều này cho thấy việc xanh hóa nhà máy, sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo là "bảo bối" để doanh nghiệp mở rộng thị phần xuất khẩu, nâng cao năng lực cung ứng sản phẩm, hàng hóa cho thị trường nội địa" - ông Hòa nói.

Tại hội thảo “Hướng dẫn và hỗ trợ tài chính cho việc thực hiện ESG để thâm nhập thị trường EU” do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao tổ chức, bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội khẳng định: ESG (môi trường, xã hội, quản trị) không còn là vấn đề xa vời, mà đang trở thành tiêu chuẩn bắt buộc.

“Từ doanh nghiệp lớn đến doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí cả khởi nghiệp nông nghiệp, đều phải tính đến ESG nếu muốn hội nhập” - bà Hạnh nói.

Metro Bến Thành- Suối Tiên

Tuy nhiên, thực hành ESG ở Việt Nam còn không ít rào cản. Bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc khối tư vấn phát triển bền vững Công ty MCG dẫn chứng, nhiều hộ trồng cà phê chưa có hồ sơ địa chính, doanh nghiệp gỗ gặp khó với quy định không phá rừng của EU.

“Có đến 50% hộ trồng cà phê chưa thể truy xuất vùng trồng. Đây là điểm nghẽn cần tháo gỡ nếu muốn giữ thị phần” - bà Chi cho biết.

Uyên Phương