Kính viễn vọng Euclid khám phá 'vũ trụ tối' đã được phóng lên không gian

Kính viễn vọng có tên là Euclid, được đặt theo tên của nhà toán học Hy Lạp cổ đại được mệnh danh là "cha đẻ của hình học", được phóng lên trong khoang chở hàng của tên lửa SpaceX Falcon 9 vào khoảng 11h00 giờ EDT từ Trạm Lực lượng Không gian Cape Canaveral. Buổi phát trực tiếp về quá trình cất cánh đã được chiếu trên NASA TV.

Tên lửa Falcon 9 của SpaceX mang theo Kính viễn vọng Không gian Euclid đã được phóng thành công vào thứ Bảy (1/7). Ảnh: Getty

Khám phá vật chất tối và năng lượng tối

Sứ mệnh trị giá 1,4 tỷ đô la của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) và kéo dài ít nhất 6 năm này dự kiến sẽ làm thay đổi ngành vật lý thiên văn và có lẽ là sự hiểu biết về chính bản chất của lực hấp dẫn.

Sau một chuyến bay ngắn vào vũ trụ, Euclid sẽ được thả ra khỏi Falcon để thực hiện chuyến hành trình kéo dài 1 tháng tới điểm đến của nó trên quỹ đạo Mặt trời, cách Trái đất gần 1,6 triệu km - vị trí ổn định lực hấp dẫn giữa Trái đất và Mặt trời được gọi là Lagrange Point Two, hay L2.

Từ đó, Euclid được thiết lập để khám phá sự tiến hóa của cái mà các nhà vật lý thiên văn gọi là "vũ trụ tối", sử dụng kính viễn vọng góc rộng để khảo sát các thiên hà cách xa Trái đất 10 tỷ năm ánh sáng trên một bầu trời rộng lớn bên ngoài dải thiên hà Milky Way của chúng ta.

Nhiệm vụ tập trung vào hai thành phần cơ bản của vũ trụ tối. Một là vật chất tối, bộ khung vô hình được cho là tạo ra hình dạng và kết cấu cho vũ trụ. Thứ còn lại là năng lượng tối, được cho nguyên nhân gây ra sự giãn nở không ngừng của vũ trụ.

Các nhà khoa học ước tính năng lượng tối và vật chất tối cùng nhau tạo nên 95% vũ trụ, trong khi vật chất thông thường mà chúng ta có thể nhìn thấy chỉ chiếm 5%.

Vẽ bản đồ vũ trụ

Kính viễn vọng Không gian James Webb do NASA phóng vào cuối năm ngoái cho phép các nhà thiên văn học tập trung vào các vật thể cụ thể từ vũ trụ sơ khai với độ rõ nét chưa từng có.

Trong khi đó, Euclid nhằm mục đích phơi bày kết cấu và cơ chế ẩn giấu của vũ trụ bằng cách vẽ bản đồ tỉ mỉ một khoảng không gian của vụ trụ khả kiến ở dạng 3-D, tổng cộng có hơn 1 tỷ thiên hà.

Minh họa kính viễn vọng Euclid trong không gian. Ảnh: ESA

Nhà vật lý thiên văn Jason Rhodes, nhà khoa học chính của Euclid tại NASA, cho biết không thể phát hiện trực tiếp vật chất tối và năng lượng tối, nhưng các đặc tính của chúng "được mã hóa trong hình dạng và vị trí của các thiên hà".

Rhodes cho biết: “Việc đo hình dạng và vị trí của các thiên hà cho phép chúng ta suy ra các tính chất của vật chất tối và năng lượng tối".

Dữ liệu sẽ được thu thập khi Euclid lập bản đồ 10 tỷ năm qua của lịch sử vũ trụ trên một phần ba bầu trời, và qua đó quay ngược thời gian tới một kỷ nguyên vũ trụ mà các nhà thiên văn học gọi là "buổi trưa vũ trụ", khi hầu hết các ngôi sao đang hình thành.

Bùi Huy (theo NASA, ESA, Reuters)