Kỳ 1: Công tác phổ biến giáo dục pháp luật đi vào cuộc sống

Sửa đổi Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012

Học sinh Trường tiểu học Đông Thái, Hà Nội hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam năm 2024, tuyên truyền pháp luật bằng hình thức sân khấu hóa. Ảnh T.L

LTS: Công tác phổ biến giáo dục pháp luật (PBGDPL) được xác định là khâu đầu tiên của quá trình thi hành pháp luật và có vai trò hết sức quan trọng trong việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền. Năm 2012, Luật PBGDPL được ban hành đã tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất, tạo chuyển biến căn bản, bền vững về hiệu quả của hoạt động PBGDPL. Đến nay, sau 12 năm triển khai trên thực tế, bên cạnh những chuyển biến tích cực, một số quy định trong Luật đã bộc lộ vướng mắc, bất cập cần phải sửa đổi, bổ sung đáp ứng các yêu cầu xã hội trong tình hình mới. Từ số này, Ấn phẩm Pháp luật và Xã hội, Báo Kinh tế & Đô thị có loạt bài ghi nhận.

Những kết quả nổi bật

Năm 2022, Bộ Tư pháp đã tổ chức tổng kết 10 năm thi hành Luật PBGDPL. Theo báo cáo của Vụ PBGDPL nay là Cục PBGDPL và Trợ giúp pháp lý – Bộ Tư pháp, qua 10 năm thực hiện Luật PBGDPL, các bộ, ngành, đoàn thể T.Ư đã tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền 24 văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) và hơn 6.400 văn bản hành chính. 56/63 tỉnh, TP (cũ) đã ban hành VBQPPL để triển khai Luật PBGDPL; 100% địa phương đã chủ động ban hành kế hoạch riêng triển khai thực hiện Luật PBGDPL.

Hội đồng phối hợp PBGDPL là thiết chế tư vấn cho Chính phủ, UBND cấp tỉnh và cấp huyện (cũ) về công tác PBGDPL và huy động nguồn lực cho công tác PBGDPL. Hội đồng đã từng bước phát huy vai trò các thành viên Hội đồng trong chỉ đạo tổ chức thực hiện PBGDPL thuộc phạm vi quản lý; hoàn thiện thể chế, chính sách về PBGDPL; định hướng nội dung, hình thức PBGDPL cần chú trọng thực hiện; hướng dẫn đẩy mạnh PBGDPL tập trung vào những lĩnh vực, vấn đề liên quan trực tiếp đến người dân, DN…

Thực hiện Điều 8 Luật PBGDPL năm 2012, kể từ Lễ công bố Ngày Pháp luật Việt Nam năm 2013 đến nay, hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật được các bộ, ngành, đoàn thể, địa phương triển khai đồng bộ, rộng khắp trên cả nước với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Việc triển khai thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam đã thực sự trở thành sự kiện chính trị, pháp lý quan trọng của đất nước, lan tỏa tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật trong xã hội; góp phần nâng cao hiểu biết pháp luật của cán bộ, Nhân dân…

Tại các bộ, ngành, đoàn thể T.Ư, địa phương, các hoạt động trong công tác PBGDPL được triển khai có trọng tâm, trọng điểm, bám sát nhu cầu xã hội, nhiệm vụ chính trị của Bộ, ngành, địa phương; hình thức thực hiện PBGDPL đa dạng, phong phú, sáng tạo. Cụ thể, trong 10 năm thực hiện Luật PBGDPL, toàn quốc đã tổ chức 9.429.104 cuộc PBGDPL trực tiếp; biên soạn và cấp phát miễn phí 511.988.157 tài liệu PBGDPL, trong đó có nhiều tài liệu phổ thông được dịch ra tiếng dân tộc thiểu số, tiếng nước ngoài với nhiều hình thức PBGDPL đa dạng như: tổ chức các hội nghị, cuộc họp, hội thảo, diễn đàn, tư vấn pháp luật; giới thiệu văn bản bằng trình chiếu kết hợp hình ảnh, phim tư liệu; sân khấu hóa; lồng ghép trong các phong trào, biểu diễn văn hóa văn nghệ, hội trại...

Việc xây dựng, nhân rộng các mô hình PBGDPL hiệu quả trong nhà trường được ngành GD&ĐT an tâm thực hiện, tiêu biểu như: mô hình “Cổng trường học an toàn giao thông”; “Giáo dục lịch sử địa phương cho học sinh gắn với phổ biến pháp luật về chủ quyền biển đảo”; “Ngày pháp luật”, “Tiết pháp luật”; “Tuần sinh hoạt công dân học sinh, sinh viên” của các cơ sở giáo dục đại học, trường sư phạm trên toàn quốc.

Hình thức PBGDPL cho các nhóm đối tượng đặc thù theo quy định của Luật PBGDPL khá đa dạng để phù hợp với đặc điểm của từng nhóm đối tượng. Công tác PBGDPL cho đối tượng người Việt Nam ở nước ngoài cũng được quan tâm, chú trọng.

Bộ Tư pháp tổ chức tổng kết 10 năm thi hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật. Ảnh T.L

Phát huy vai trò là thiết chế nền tảng

Thực hiện Luật PBGDPL, các cơ quan, tổ chức, cá nhân đã thống nhất nhận thức và tăng cường trách nhiệm đối với công tác PBGDPL. Công tác quản lý Nhà nước về PBGDPL được quan tâm hơn. Đặc biệt, từ khi có Luật PBGDPL, sự tham gia của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên của MTTQ trong công tác PBGDPL đã ngày càng tăng cường, có hiệu quả. Các đại biểu Quốc hội, HĐND các cấp cũng tham gia có trách nhiệm hơn trong việc đưa thông tin pháp luật đến Nhân dân thông qua hoạt động của tiếp xúc cử tri.

Sau 10 năm thi hành, Cục trưởng Cục PBGDPL và Trợ giúp pháp lý Bộ Tư pháp Lê Vệ Quốc khẳng định, công tác PBGDPL đã thực sự đi vào cuộc sống và đạt được nhiều kết quả đáng chú ý. Cụ thể, chính sách, thể chế và các quy định của pháp luật ngày càng được hoàn thiện; nhận thức, ý thức trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, các cấp ủy về tầm quan trọng của công tác PBGDPL được nâng cao. Đặc biệt, thời gian qua, nội dung tuyên truyền, PBGDPL ngày càng thiết thực và đi vào chiều sâu; nội dung, hình thức, biện pháp PBGDPL ngày càng đa dạng, dễ hiểu, dễ nhớ...

Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương cũng cho biết, 10 năm qua, các hoạt động PBGDPL được Sở Tư pháp TP Hà Nội triển khai đạt được nhiều kết quả khả quan và được Bộ Tư pháp, Thành ủy, HĐND, UBND TP ghi nhận. Sở Tư pháp đã tham mưu TP ban hành chính sách, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác PBGDPL được thực hiện đồng bộ, toàn diện, chặt chẽ; tham mưu ban hành Các chương trình, Đề án, Kế hoạch PBGDPL theo chỉ đạo của T.Ư và theo đặc thù trên địa bàn TP. Bên cạnh việc tuyên truyền, PBGDPL thông qua các hình thức truyền thống, TP đã không ngừng đổi mới áp dụng các hình thức, mô hình PBGDPL có hiệu quả cao, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác PBGDPL.

(Còn nữa)

Luật PBGDPL đã phát huy vai trò là thiết chế nền tảng để tạo lập khuôn khổ pháp lý đưa công tác PBGDPL hoạt động và phát triển ổn định, ngày càng có chiều sâu, thực chất, hiệu quả, góp phần đảm bảo quyền được thông tin pháp luật, hình thành thói quen chủ động học tập, nâng cao ý thức tự giác tuân thủ, chấp hành pháp luật của cán bộ, Nhân dân.

Phó Cục trưởng Cục PBGDPL và Trợ giúp pháp lý Phan Hồng Nguyên

Bạch Dương