Kỳ 1: Khi công nghệ 'chạm' vào văn hóa

Công nghệ thành “người kể chuyện”

Hà Tĩnh được xem là “bảo tàng di sản sống” với gần 500 di tích được xếp hạng, hàng chục lễ hội truyền thống, hàng trăm di sản văn hóa phi vật thể. Từ những làn điệu Ví, Giặm ngân vang bên dòng Lam đến các làng nghề cổ và hệ thống di tích danh nhân, vùng đất này sở hữu kho tàng giá trị văn hóa phong phú trong khu vực Bắc Trung Bộ.

Từ năm 2021, cùng với Đề án chuyển đổi số quốc gia, Hà Tĩnh đã triển khai thực hiện Đề án “Ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0 để phát triển du lịch thông minh, thúc đẩy du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn” của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Hàng năm, Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc đón hàng nghìn lượt khách đến dâng hương, thăm quan

Nhằm đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, tra cứu thông tin điểm đến của du khách thông qua thiết bị thông minh, đồng thời đổi mới phương thức quản lý, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh đã thực hiện số hóa dữ liệu hình ảnh tại Khu du lịch Chùa Hương Tích (Can Lộc), Khu di tích Đại thi hào Nguyễn Du (Nghi Xuân), Khu du lịch văn hóa sinh thái Hải Thượng (Hương Sơn) cùng hệ thống “Bản đồ du lịch Hà Tĩnh trực tuyến”, tạo nên làn gió mới trong cách tiếp cận và lan tỏa giá trị văn hóa địa phương.

Hiện nay, tại nhiều khu di tích như Nguyễn Du, Ngã ba Đồng Lộc, khu lưu niệm Trần Phú... các bảng mã QR đã được gắn kèm tại từng hạng mục. Chỉ với một thao tác quét đơn giản, du khách có thể nghe thuyết minh bằng giọng đọc chuẩn, xem hình ảnh, clip giới thiệu và bản đồ tương tác.

Ông Đặng Quốc Vũ - Trưởng Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc cho biết, từ đầu năm 2023 đến nay, đơn vị đã lắp đặt hệ thống thiết bị chuyển đổi số tại nhà truyền thống, lập trình giới thiệu về Ngã ba Đồng Lộc, cuộc đời 10 liệt nữ thanh niên xung phong cùng hệ thống tham quan di tích bằng công nghệ thực tế ảo VR360.

Thông qua ứng dụng này, du khách có thể tiếp cận thông tin trực quan, dễ hiểu. Chỉ cần chạm nhẹ vào các nút trên màn hình cảm ứng, nội dung sẽ được hiển thị đầy đủ, đi kèm hình ảnh minh họa sinh động. Hệ thống thiết bị chuyển đổi số gồm 4 hạng mục: màn hình cảm ứng 32 inch, hệ thống trình chiếu thông tin lập trình, nội dung tiểu sử 10 nữ thanh niên xung phong, chương trình gửi thông điệp vì hòa bình và tham quan khu di tích bằng mã QR công nghệ VR360.

Du khách chỉ cần quét mã QR qua điện thoại là xem được toàn bộ tư liệu lịch sử tại Ngã ba Đồng Lộc

Với hệ thống thông minh này, du khách có thể lựa chọn tham quan thực tế bằng xe điện có thuyết minh trực tiếp hoặc khám phá qua màn hình cảm ứng. Tất cả thông tin liên quan đến lịch sử khu di tích, truyền thống lực lượng thanh niên xung phong, các công trình, bài hát, bài thơ về Ngã ba Đồng Lộc đều được trình bày ngắn gọn, dễ ghi nhớ. Du khách cũng có thể chia sẻ cảm xúc hoặc tham gia trò chơi trắc nghiệm về lịch sử qua ứng dụng tích hợp.

“Để bắt nhịp với công cuộc chuyển đổi số là cả một nỗ lực của những người giữ hồn thiêng ở Ngã ba Đồng Lộc nhằm phát huy giá trị, ý nghĩa của di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt trên tuyến đường Hồ Chí Minh huyền thoại. Sau hơn hai năm triển khai, Ban quản lý đã nhận được nhiều phản hồi tích cực từ du khách. Số hóa giúp người tham quan tiếp cận được nhiều tư liệu hơn, lan tỏa giá trị lịch sử đến cả những người chưa từng đặt chân đến Đồng Lộc”, ông Vũ nói.

Lưu giữ ký ức bằng công nghệ

Nhờ ứng dụng công nghệ, những câu chuyện lịch sử trở nên sinh động và gần gũi hơn. Người xem không còn chỉ đứng nhìn hiện vật mà có thể tương tác, khám phá chiều sâu của từng nhân vật, từng mốc thời gian, từng không gian sống của tiền nhân.

Chuyển đổi số cũng giúp ngành văn hóa - du lịch Hà Tĩnh quản lý, lưu trữ tư liệu quý một cách an toàn, khoa học; tránh thất thoát hiện vật, hỗ trợ phục dựng khi hư hại, đồng thời tạo nguồn tư liệu phục vụ nghiên cứu và giáo dục.

Khu di tích Nguyễn Du

Bà Trần Thị Vinh - Phó Trưởng phụ trách Ban Quản lý di tích Nguyễn Du cho biết, nhờ thực hiện Đề án “Ứng dụng công nghệ công nghiệp 4.0 để phát triển du lịch thông minh”, Khu di tích Đại thi hào Nguyễn Du đã hoàn thiện việc số hóa dữ liệu hình ảnh. Du khách có thể tham quan, nghe thuyết minh bằng công nghệ thực tế ảo (VR) qua ứng dụng hoặc website, dễ dàng khám phá di tích mọi lúc, mọi nơi.

Đơn vị cũng phối hợp với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) để số hóa hiện vật trưng bày, lắp đặt hệ thống mã QR và chip NFC giúp người xem tra cứu thông tin, hình ảnh, video, bản đồ 3D ngay trên điện thoại. Cán bộ thuyết minh được tập huấn kỹ năng ứng dụng công nghệ, đồng thời khu di tích đẩy mạnh truyền thông qua mạng xã hội nhằm lan tỏa giá trị di sản Nguyễn Du và Truyện Kiều đến công chúng.

“Hàng năm, Ban quản lý xây dựng kế hoạch tiếp tục số hóa tư liệu, từng bước hoàn thiện chuyển đổi số trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Nguyễn Du”, bà Vinh nói.

Chuyển đổi số giúp du khách tiếp cận gần với di sản, lịch sử, văn hóa

Theo thống kê của ngành du lịch, những điểm áp dụng công nghệ tương tác ghi nhận lượng khách tăng trung bình 15-20% so với trước đây. Công nghệ không chỉ là công cụ quản lý mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Nhờ số hóa, những giá trị văn hóa từng bị giới hạn trong không gian vật lý nay đã vượt qua biên giới địa lý, đến với cộng đồng người Việt xa quê, du khách quốc tế và thế hệ trẻ.

Hà Tĩnh đặt mục tiêu đến năm 2030 hoàn thành số hóa toàn bộ dữ liệu văn hóa - du lịch, kết nối với bản đồ du lịch quốc gia, hình thành hệ sinh thái du lịch văn hóa thông minh, nơi mỗi di tích, mỗi lễ hội đều “biết kể chuyện” bằng ngôn ngữ công nghệ.

Kỳ 2: Du lịch thông minh - Hành trình từ dữ liệu đến trải nghiệm

NGÂN HÀ