Kỳ 1: 'Mồi lửa' của bạo lực

Ngăn chặn bạo lực học đường từ sớm, từ xa

Giáo viên Trường THPT Sông Lô, xã Sông Lô tích cực tổ chức các buổi trao đổi ngoài giờ học nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng cho học sinh trong công tác phòng, chống bạo lực học đường.

Từ những mâu thuẫn nhỏ

Thời gian qua, liên tiếp xảy ra các vụ việc BLHĐ tại nhiều địa phương trong cả nước, gây lo lắng và bức xúc trong dư luận xã hội. Trên địa bàn tỉnh cũng xảy ra các vụ BLHĐ khiến các cơ quan chức năng phải vào cuộc.

Trung tuần tháng 4/2025, một đoạn clip ghi lại cảnh BLHĐ xảy ra tại Trường THCS Cao Mại, xã Lâm Thao được lan truyền trên mạng xã hội. Nạn nhân là một học sinh lớp 6, bị bạn học hành hung và ép buộc thực hiện hành vi phản cảm ngay trong nhà vệ sinh của trường. Theo đại diện nhà trường sau khi vụ việc xảy ra, đây là hành vi bộc phát của học sinh, diễn ra vào giờ ra chơi.

16 giờ 55 phút ngày 9/9/2025, trước cổng Trung tâm GDNN - GDTX Bình Xuyên, xã Bình Nguyên, dòng phụ huynh vẫn đứng chờ con tan học như thường lệ. Tiếng nói cười của học sinh hòa lẫn trong dòng xe giờ cao điểm. Không ai ngờ, chỉ vài phút sau, khung cảnh quen thuộc ấy bị xé toạc bởi những tiếng la hét, xô đẩy và giằng co. Một vụ xô xát xảy ra giữa 3 học sinh lớp 10. Từ cãi vã, các em lao vào nhau túm áo, giật tóc cách cổng trường khoảng gần 200m. Đáng lo ngại hơn, một số người thân của học sinh cũng xuất hiện và can thiệp bằng hành vi bạo lực, khiến tình hình càng thêm hỗn loạn. Theo xác minh ban đầu của nhà trường và cơ quan công an địa phương, nguyên nhân vụ việc chỉ bắt nguồn từ những lời qua tiếng lại, kích bác nhau trong giờ ra chơi của ngày hôm trước của 2 em học sinh. Một va chạm rất nhỏ trong giao tiếp học đường, do thiếu kỹ năng, không được hòa giải kịp thời đã âm ỉ và bùng phát thành xô xát tập thể.

Học sinh Trung tâm GDNN - GDTX Bình Xuyên, xã Bình Nguyên được tuyên truyền an toàn trường học.

Tiếp đó, ngày 14/10/2025, một vụ việc tương tự lại xảy ra tại Trường THPT Sông Lô, xã Sông Lô. Ngay trong lớp, trước giờ vào tiết học, chỉ vì tranh chấp chỗ ngồi, nhiều học sinh lớp 10 đã lao vào đánh nhau. Ghế nhựa bị sử dụng làm vật chống trả, lớp học trở nên náo loạn. Rất may, vụ việc được can ngăn kịp thời, không có học sinh bị thương tích nghiêm trọng.

Điểm chung đáng chú ý của các vụ việc là đều nhanh chóng bị quay video và lan truyền trên mạng xã hội. Chỉ trong vài giờ, hình ảnh BLHĐ xuất hiện dày đặc trên các nền tảng, kéo theo hàng loạt bình luận, phán xét và chia sẻ thiếu kiểm soát. Hệ lụy không dừng lại ở thời điểm xảy ra xô xát. Những đoạn clip lan truyền khiến tâm lý học sinh bị tổn thương, danh dự gia đình bị ảnh hưởng, uy tín nhà trường bị đặt dưới “áp lực dư luận” kéo dài. Với nhiều em, nỗi ám ảnh không chỉ đến từ cú đánh, mà còn từ góc nhìn soi xét của cộng đồng mạng.

Khi cảm xúc lấn át lý trí

Thực tế, các vụ BLHĐ xảy ra thời gian qua cho thấy, phần lớn xung đột giữa các học sinh không bắt nguồn từ những mâu thuẫn nghiêm trọng hay có tính chất kéo dài, mà chỉ xuất phát từ những va chạm rất nhỏ trong giao tiếp, sinh hoạt hằng ngày. Đó có thể là một lời nói thiếu kiềm chế trong giờ ra chơi, một bình luận mang tính trêu chọc, khiêu khích, hay đơn giản chỉ là tranh chấp chỗ ngồi trong lớp học. Tuy nhiên, khi những mâu thuẫn ấy không được giải quyết kịp thời, cộng với tâm lý bốc đồng của lứa tuổi học sinh, xung đột rất dễ bị đẩy lên thành hành vi bạo lực.

Tòa án nhân dân tỉnh xét xử 25 bị cáo là thanh, thiếu niên, bị truy tố về tội “Giết người” và “Gây rối trật tự công cộng”.

Đồng chí Nguyễn Việt Hà - Phó trưởng phòng, Phòng Học sinh sinh viên, Sở GD&ĐT thông tin: Một trong những nguyên nhân cốt lõi dẫn đến BLHĐ hiện nay là việc nhiều học sinh chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng sống, đặc biệt là kỹ năng kiểm soát cảm xúc, giao tiếp và giải quyết mâu thuẫn một cách tích cực. Khi đối diện với áp lực tâm lý hoặc mâu thuẫn cá nhân, không ít học sinh phản ứng theo cảm xúc tức thời, thiếu sự kiềm chế và chưa ý thức đầy đủ về hậu quả hành vi của mình. Những hành động bộc phát trong khoảnh khắc có thể khiến sự việc vượt ngoài tầm kiểm soát, dẫn đến xô xát, đánh nhau và những hệ lụy kéo dài.

Theo các nhà nghiên cứu tâm lý và quản lý giáo dục, nguyên nhân sâu xa của BLHĐ cần được nhìn nhận từ nhiều góc độ, bao gồm bản thân học sinh, phương pháp giáo dục của gia đình, nhà trường và tác động từ môi trường xã hội. Tiến sĩ Lê Thị Xuân Thu - Trưởng Khoa Chính trị và Tâm lý giáo dục, Trường Đại học Hùng Vương cho rằng: Học sinh THCS và THPT đang trong giai đoạn phát triển mạnh về tâm sinh lý nhưng lại thiếu hụt kỹ năng ứng xử và khả năng kiểm soát cảm xúc. Đặc biệt, những học sinh sống trong môi trường gia đình thiếu sự quan tâm, từng chứng kiến bạo lực gia đình hoặc chịu áp lực tâm lý kéo dài sẽ dễ bị tổn thương, hình thành những phản ứng cảm tính chỉ vì những va chạm rất nhỏ. Trong nhiều trường hợp, việc thiếu kỹ năng kiềm chế cảm xúc khiến học sinh lựa chọn bạo lực như một cách giải quyết mâu thuẫn nhanh chóng, dù các em chưa lường hết được hậu quả về tâm lý, học tập và các mối quan hệ xã hội sau này.

Bên cạnh yếu tố tâm lý lứa tuổi, sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội đang trở thành “chất xúc tác” khiến BLHĐ gia tăng cả về mức độ lẫn phạm vi ảnh hưởng. Nhiều mâu thuẫn bắt đầu từ những lời bình luận, tin nhắn, hình ảnh mang tính khiêu khích, chế giễu trên không gian mạng, sau đó lan sang đời sống thực. Đáng lo ngại hơn, khi xảy ra xô xát, một số học sinh đã quay video, phát tán lên mạng xã hội như một cách thể hiện bản thân hoặc tìm kiếm sự chú ý. Những đoạn clip này nhanh chóng lan truyền, kéo theo hàng loạt bình luận, phán xét thiếu kiểm soát, khiến vụ việc không chỉ dừng lại trong phạm vi nhà trường mà còn trở thành áp lực dư luận nặng nề đối với học sinh và gia đình.

Kỳ 2: Hồi chuông cảnh tỉnh nơi học đường

Anh Thơ - Hạnh Thúy