Kỳ 4: Giáo viên phải là cầu nối giúp học sinh yêu lịch sử

Để lịch sử chạm đến trái tim giới trẻ

Thầy Phùng Chí Tân trong một tiết học môn lịch sử - địa lý lớp 8. Ảnh: Đ.T

Tạo sự rung động với lịch sử cho học sinh

Cô Nguyễn Thị Hồng Bốn - Tổng phụ trách Đội, Trường Tiểu học Giang Biên (phường Việt Hưng, TP Hà Nội) cho biết, Trường Tiểu học Giang Biên thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động thiết thực và ý nghĩa như tổ chức sinh hoạt chuyên đề, lồng ghép tham gia trò chơi rung chuông vàng, vẽ tranh, biểu diễn văn nghệ,... để học sinh hiểu thêm về ý nghĩa lịch sử của các ngày lễ lớn của đất nước, qua đó, lan tỏa tinh thần yêu nước, yêu lịch sử dân tộc, khơi dậy trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp nối truyền thống cha ông. Thầy Phùng Chí Tân – giáo viên môn sử Trường THCS Vân Canh (Hà Nội) chia sẻ, trong các tiết học, thầy thường lồng ghép những nội dung lịch sử địa phương vào các tiết học, giúp học sinh hiểu rõ về quê hương mình hơn. Các chuyến tham quan, được gặp gỡ, trò chuyện với các nghệ nhân, nghệ sĩ,… giúp học sinh hiểu truyền thống văn hóa, lịch sử của nơi mình đang sống. Ngoài ra, thầy Phùng Chí Tân còn lồng ghép các trò chơi dân gian như kéo co, nhảy dây, ô ăn quan,... vào các tiết học, giúp học sinh vừa được vui chơi, vừa được học, đồng thời, hiểu sâu sắc văn hóa dân gian của Việt Nam. Thầy cũng tổ chức những chuyến tham quan tại các bảo tàng để các em tiếp thu nhanh, nhớ lâu, hiểu sâu về các sự liện lịch sử.

Đặc biệt, thầy liên hệ với các nghệ sĩ nổi tiếng để ghi lại những video nghệ sĩ giới thiệu về loại hình nghệ thuật sân khấu; khuyến khích học sinh tự nghiên cứu, thu thập thông tin, xây dựng video thuyết trình, hát, rap về đề tài liên quan đến bài học để tạo sự gần gũi, sôi động và hứng thú cho học sinh; sáng lập các câu lạc bộ như “Em yêu lịch sử” và “Em yêu dân ca” để học sinh phát huy được sở trường của bản thân.

GS.TS Nguyễn Thị Côi, nguyên Phó Trưởng khoa Lịch sử, Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng, nhiều giáo viên chưa thực sự khơi dậy được tình yêu với môn lịch sử cho học sinh. Một số lý do xuất phát từ việc nhiều nhà giáo phải dạy nhiều trường, chưa thực sự đầu tư cho môn học.

GS.TS Nguyễn Thị Côi lấy dẫn chứng, để dạy bài học về lòng kính yêu, trân trọng, biết ơn những người lính bộ đội Cụ Hồ, các nhà giáo có thể giảng về những trận đánh tiêu biểu như Chiến dịch Điện Biên Phủ, những tấm gương chiến đấu, hy sinh anh dũng của các Anh hùng, Liệt sĩ, những gian khó, vất vả mà ông cha ta đã phải vượt qua để giành độc lập, tự do cho đất nước. Những điều đó sẽ tác động vào tâm lý, tình cảm, nhận thức và hành động của học sinh để các em thêm yêu quê hương, đất nước, trân trọng những thành quả cách mạng được đổi bằng bao xương máu của đồng bào.

Theo GS.TS Nguyễn Thị Côi, giáo viên cần khai thác câu chuyện liên quan đến các nhân vật, hiện vật,… để gợi mở cho học sinh thì mới có ý nghĩa giáo dục. Việc nêu gương trong giảng dạy lịch sử không chỉ là bài giảng về lịch sử, lòng biết ơn mà còn là bài giảng về ý chí quyết tâm cống hiến cho đất nước. Mà để làm được điều đó thì phải không ngừng học tập và rèn luyện thật tốt. Sau này, dù học tập hay làm việc ở đâu, tại Việt Nam hay nước ngoài, các em vẫn luôn nhớ về nguồn cội, quê hương, và giúp ích cho đất nước bằng nhiều cách.

Coi lịch sử là kiến thức xã hội cần thiết

Một trong những lý do khiến môn lịch sử chưa thực sự được chú trọng là vì học sinh học sử với tư tưởng để đi thi thay vì để hiểu lịch sử như kiến thức xã hội khác, vẫn còn tư tưởng đề cao các môn toán, văn, tiếng Anh,… hơn môn sử.

Theo GS Vũ Minh Giang (Đại học Quốc gia Hà Nội), nhận thức xã hội cần thay đổi theo hướng coi lịch sử là một môn khoa học cần phải biết.

Để thu hút giới trẻ vào học ngành Lịch sử trước hết cần phải thay đổi một cách toàn diện triết lý giáo dục, đó là cần phát huy năng lực người học chứ không phải dạy cho người học những kiến thức cụ thể. GS Vũ Minh Giang nhấn mạnh, trước hết phải coi lịch sử là một môn khoa học, tức là cần phát hiện thêm những kiến thức, tri thức mới, phương pháp nghiên cứu và giảng dạy mới. Thứ hai là phải coi kiến thức lịch sử như kiến thức xã hội cần thiết. Có thể đưa những câu hỏi lịch sử trong khi phỏng vấn tuyển dụng nhân sự vào các cơ quan như một kiến thức cần phải có, vì đã là người Việt Nam thì phải hiểu văn hóa lịch sử Việt Nam. Điều này đồng nghĩa với trong thiết kế khung những kiến thức cần được trang bị của người lao động phải có kiến thức lịch sử xã hội.

Theo GS.TS Ðỗ Thanh Bình (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội), xây dựng Chương trình giáo dục phổ thông mới là hướng đi đúng đắn, khắc phục được những hạn chế của chương trình cũ, giúp học sinh hào hứng hơn khi học tập nhưng vẫn còn những hạn chế cần phải khắc phục. Cụ thể, nội dung lịch sử cấp THCS nặng nề so với lứa tuổi học sinh ở bậc học này. Gần như khối lượng kiến thức lịch sử cấp học THCS là của cấp học THPT trước đây được đưa xuống. Ngoài ra, một số nội dung kiến thức bị lặp trong chương trình ở các lớp. Một số yêu cầu cần đạt được nhận định là khó đối với học sinh THCS. Điều này khiến nhà trường phải tổ chức dạy - học hai nội dung lịch sử và địa lý trong một môn học gặp lúng túng trong kiểm tra, đánh giá. GS.TS Ðỗ Thanh Bình cho biết, để giảng dạy lịch sử hiệu quả, ngành giáo dục cần có tổng kết thực tiễn, đưa ra được những mặt tốt và hạn chế về tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá, sự đáp ứng của giáo viên đối với môn học,... để sớm phát triển, chỉnh sửa chương trình cho chuẩn và phù hợp hơn. Ngành giáo dục cũng cần tăng cường tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên ở các cấp học về chương trình, sách giáo khoa; phương pháp và giảng dạy, kiểm tra, đánh giá, để khi triển khai trong các nhà trường đạt hiệu quả tốt nhất.

(Còn nữa)

An Nhiên