Kỳ diệu: 1 ca hiến tạng cứu sống 5 người ở Bệnh viện Thống Nhất

Vào một buổi sáng trung tuần tháng 10.2025, tại Bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM), bầu không khí nặng trĩu xúc động. Các y bác sĩ, điều phối viên hiến tạng và người nhà bệnh nhân lặng người khi trái tim của một người phụ nữ trung niên — người vừa được xác định chết não — bắt đầu hành trình hồi sinh trong lồng ngực một người đàn ông xa lạ.

Các bác sĩ thực hiện lấy tạng từ người chết não.

Đó là ca hiến tạng từ người chết não thứ 4 được thực hiện tại Bệnh viện Thống Nhất, nhưng là ca ghép tim đầu tiên – một dấu mốc lịch sử trong hành trình phát triển năng lực chuyên môn của bệnh viện tuyến cuối này.

Tình mẹ và di nguyện cuối cùng

Theo TS-BS Trương Quang Khanh - Trưởng khoa Loạn nhịp tim, Bệnh viện Thống Nhất, người hiến là một phụ nữ trung niên làm việc xa quê. Trong một đêm đi làm, chị không may gặp tai nạn giao thông nghiêm trọng, được đưa vào cấp cứu trong tình trạng đa chấn thương, chấn thương sọ não nặng và dập phổi. Dù các bác sĩ ở đây đã nỗ lực hết mình suốt 3 ngày, nhưng chị không qua khỏi.

“Khi mọi nỗ lực y học đã cạn, người con trai của chị lại tiếp nối bằng một quyết định khiến tất cả chúng tôi rơi nước mắt — đồng ý hiến tạng của mẹ để cứu người”, bác sĩ Khanh xúc động chia sẻ.

Người con trai tiết lộ rằng mẹ mình từng bày tỏ mong muốn hiến xác cho y học sau khi qua đời. Khi được bệnh viện chia sẻ ý nghĩa của việc hiến tạng, anh đã kiên định thực hiện di nguyện ấy — một nghĩa cử mà anh tin “mẹ sẽ mỉm cười nơi chín suối”.

Ngay sau đó, Hội đồng đánh giá chết não và Hội đồng điều phối hiến – ghép tạng được thành lập khẩn trương. Quá trình xác định chết não được thực hiện nghiêm ngặt, có sự tham gia của Phòng Kỹ thuật Hình sự – Công an TP.HCM để đảm bảo tính pháp lý.

Đến 9 giờ 30 phút sáng ngày 17.10, bệnh nhân chính thức được xác nhận chết não, sẵn sàng cho quy trình hiến tạng.

Tạng được bác sĩ lấy ra khỏi cơ thể người chết não chuẩn bị hồi sinh cho những cuộc đời khác.

Trong y học, thời gian là sinh mệnh. Mỗi phút trôi qua, cơ quan hiến tặng ngoài cơ thể lại mất dần khả năng sống sót. Chính vì vậy, Bệnh viện Thống Nhất phối hợp với Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Nhân dân Gia Định và Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người bước vào một cuộc đua sinh tử.

Các chuyên gia đánh giá tình trạng tạng hiến gồm tim, hai thận và hai giác mạc đủ điều kiện hiến tặng, còn gan và phổi bị tổn thương nặng.

Ngay lập tức, một mạng lưới y tế – giao thông – hàng không được kích hoạt: Cảnh sát giao thông TP.HCM mở đường ưu tiên cho đoàn vận chuyển mô, tạng; hãng hàng không sắp xếp chuyến bay đặc biệt đưa thận và giác mạc ra Bệnh viện Trung ương Huế chỉ trong vài giờ.

Tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định, các bác sĩ cũng chờ sẵn để tiếp nhận thận hiến còn lại. “Mỗi tạng chỉ có vài giờ vàng để ghép. Nếu chậm trễ, công sức và sinh mạng đều mất đi. Tất cả các lực lượng đều chạy đua với đồng hồ”, một điều phối viên hiến tạng kể lại.

5 người hồi sinh từ 1 sự ra đi

8 giờ 15 phút sáng ngày 18.10 — đúng 127 phút sau khi rời khỏi cơ thể người hiến, trái tim ấy đã đập trở lại trong lồng ngực một người đàn ông 61 tuổi đang điều trị tại Bệnh viện Thống Nhất vì suy tim giai đoạn cuối.

Các nhân viên y tế chuẩn bị đưa tạng đến Bệnh viện Nhân dân Gia Định và Bệnh viện Trung ương Huế.

Người đàn ông này đã nằm trong danh sách chờ ghép tim của Trung tâm Điều phối Quốc gia suốt nhiều tháng. Trước đó một ngày, ông lên cơn rung thất nguy kịch, không thể chuyển viện, và chỉ còn hy vọng mong manh.

Ca phẫu thuật ghép tim được triển khai tại Bệnh viện Thống Nhất với sự hỗ trợ trực tiếp của ê kíp Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Trung ương Huế.

Ca ghép tim kéo dài nhiều giờ trong đêm. Các bác sĩ vừa phẫu thuật vừa phải đảm bảo tuần hoàn ngoài cơ thể, kiểm soát nguy cơ suy thận cấp và rối loạn đông máu. Dù gặp nhiều trở ngại kỹ thuật, trái tim mới đã đập trở lại trong lồng ngực bệnh nhân, đánh dấu thành công bước đầu của một ca ghép khẩn cấp chưa từng có.

“Sau 6 giờ căng thẳng, trái tim bắt đầu đập lại, bệnh nhân tỉnh sau mổ và được rút ống nội khí quản chỉ 26 giờ sau đó”, bác sĩ Khanh cho biết.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân được chuyển vào khu hồi sức tích cực, tiếp tục lọc máu, kiểm soát thải ghép và nhiễm trùng. Đây là giai đoạn quan trọng không kém ca mổ. Cơ thể bệnh nhân phải thích nghi với quả tim mới, trong khi các cơ quan khác như thận, gan, phổi còn yếu.

Đến nay, bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch, tim ghép hoạt động ổn định, và được theo dõi sát sao về miễn dịch học.

“Nhìn bệnh nhân mở mắt, bàn tay nắm lại, chúng tôi hiểu rằng trái tim ấy thực sự sống lại — không chỉ cho một người, mà cho cả niềm tin vào y học Việt Nam”, bác sĩ Khanh chia sẻ.

Trái tim của người phụ nữ bị chết não được ghép cho một bệnh nhân bị suy tim giai đoạn cuối tại Bệnh viện Thống Nhất.

PGS-TS-BS Đỗ Kim Quế - Phó giám đốc Bệnh viện Thống Nhất khẳng định, thành công của ca ghép tim này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực phẫu thuật tim – ghép tạng tại bệnh viện, mở ra khả năng tự chủ kỹ thuật trong tương lai.

Theo PGS Đỗ Kim Quế chi phí cho một ca ghép tim tại Việt Nam rất lớn, có thể lên tới hàng trăm triệu đến cả tỷ đồng, bao gồm chi phí phẫu thuật, thuốc chống thải ghép, chăm sóc hồi sức và lọc máu.

Tuy nhiên, phần lớn bệnh nhân được hỗ trợ từ bảo hiểm y tế và các quỹ xã hội, giúp họ có cơ hội tiếp cận kỹ thuật cao mà trước đây chỉ có ở các nước phát triển.

“Chúng tôi chưa tính được con số chính xác vì còn phụ thuộc vào giai đoạn hậu phẫu, nhưng chắc chắn chi phí là rất lớn. Song điều quan trọng hơn cả là bệnh nhân đã được cứu sống – đó là giá trị không thể quy đổi,”, bác sĩ Quế nhấn mạnh.

Cùng lúc đó, 2 thận và 2 giác mạc được ghép thành công cho 4 bệnh nhân khác tại Bệnh viện Trung ương Huế và Bệnh viện Nhân dân Gia Định.

Như vậy, 5 con người đã được cứu sống hoặc phục hồi nhờ một nghĩa cử duy nhất. “Mẹ tôi đã ra đi, nhưng trái tim mẹ vẫn đang đập ở đâu đó. Tôi nghĩ, không có niềm an ủi nào lớn hơn thế”, người con trai nói trong nước mắt.

Ở Việt Nam, hiến tạng sau chết não vẫn còn là một khái niệm xa lạ với nhiều người. Nhiều gia đình vẫn mang tâm lý sợ hãi, hoặc e dè vì yếu tố tâm linh. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế cho rằng một người chết não có thể cứu sống đến 8 người khác nếu hiến đủ cơ quan.

“Chúng tôi mong rằng những câu chuyện như thế này sẽ truyền cảm hứng cho cộng đồng. Mỗi lá đơn hiến tạng là một cam kết với sự sống, là món quà quý giá nhất mà con người có thể trao cho nhau”, bác sĩ Khánh nói.

Hồ Quang