Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV: Cần có chính sách ưu đãi vượt trội ở lĩnh vực đường sắt

Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội Hoàng Văn Cường phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Góp ý tại phiên thảo luận, đa số ý kiến khẳng định sự cần thiết ban hành dự thảo Luật nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, tạo hành lang pháp lý và động lực đột phá cho phương thức giao thông bằng đường sắt.

Đánh giá dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) mang tính đột phá và có thể thúc đẩy sự phát triển ngành công nghiệp đường sắt, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) bày tỏ sự đồng tình với quy định tại Điều 39 của dự thảo Luật, giao Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục các hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm công nghiệp đường sắt, sẽ giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp Việt Nam sản xuất.

Theo đại biểu thành phố Hà Nội, để doanh nghiệp Việt Nam được đặt hàng yên tâm sản xuất, phải bảo đảm thị trường đầu ra, tức là thị trường trong nước phải được dành cho các doanh nghiệp đó, không có chuyện nhập khẩu các sản phẩm từ nước ngoài. Tuy nhiên, tại khoản 9 Điều 5 trong dự thảo Luật lại có quy định miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa phục vụ đường sắt mà trong nước chưa sản xuất được.

Nêu một thực tế là hiện nay chúng ta chưa có ngành công nghiệp đường sắt, hầu hết các sản phẩm phục vụ công nghiệp đường sắt đều chưa sản xuất được trong nước, đại biểu cho rằng, nếu quy định như trên, rất có thể các doanh nghiệp được đặt hàng sẽ đi nhập khẩu sản phẩm từ nước ngoài, thậm chí thuê sản xuất linh kiện rồi về lắp ráp. Điều này sẽ triệt tiêu mục tiêu phát triển công nghiệp đường sắt.

Do đó, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị quy định rõ không được nhập khẩu các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ kể cả linh kiện để lắp ráp thành hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục nhà nước đã giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp trong nước sản xuất.

Nhấn mạnh quy định về kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt có vai trò đặc biệt quan trọng trong bối cảnh đẩy mạnh hiện đại hóa giao thông đường sắt hiện nay, đại biểu Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) cho rằng, đây cũng là cơ sở pháp lý để bảo đảm việc khai thác tài sản công một cách hiệu quả, minh bạch, đồng thời thu hút mọi nguồn lực cả khu vực công và khu vực tư để tham gia quản lý, vận hành, bảo trì, phát triển đường sắt.

Tuy nhiên qua nghiên cứu dự thảo Luật Đường sắt, đại biểu nhận thấy sau khi được bổ sung các chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng các dự án đường sắt, dự thảo hiện nay đang dành nhiều dung lượng cho các nội dung liên quan đến đầu tư xây dựng đường sắt mà chưa quan tâm đúng mức đến các nội dung liên quan đến kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt và kinh doanh vận tải đường sắt...

Từ những phân tích trên, đại biểu Hoàng Minh Hiếu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát nghiên cứu trong đó chú ý cần kế thừa các quy định của Luật Đường sắt hiện tại và kinh nghiệm pháp luật của các nước để bổ sung hoàn thiện các nội dung trong dự thảo.

“Tôi cho rằng đây là những vấn đề quan trọng liên quan trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp, nên cần phải được quy định rõ ràng trong luật. Việc luật hóa rõ ràng các hình thức giao, cho thuê, khai thác cùng với cơ chế lựa chọn công khai, khuyến khích cạnh tranh không chỉ giúp nâng cao hiệu quả kết cấu hạ tầng đường sắt hiện có mà còn tạo động lực thu hút đầu tư, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước và thúc đẩy phát triển đường sắt theo hướng hiện đại”, đại biểu khẳng định.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Tĩnh Trần Đình Gia phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Chia sẻ về chuyến khảo sát trên tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông cách đây một tuần, đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh) cho biết, ông nhận thấy hiệu quả kinh tế của tuyến đường này là rất lớn, nhưng hạ tầng kết nối, đặc biệt là bãi đỗ xe cá nhân và điểm trung chuyển còn rất bất cập.

Do đó, đại biểu Trần Đình Gia cho rằng, bổ sung "bãi đỗ xe cá nhân" vào định nghĩa "công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối" là rất cần thiết. Theo đó, định nghĩa về "công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối" trong dự thảo Luật cần bao gồm: hệ thống cấp điện từ lưới điện công cộng; hệ thống cấp thoát nước; đường bộ vào ga đường sắt; bãi đỗ xe cá nhân; điểm trung chuyển giữa đường bộ và đường sắt.

Cùng với đó, trong chính sách ưu đãi để phát triển ngành đường sắt, đại biểu tỉnh Hà Tĩnh đề nghị bổ sung thêm chính sách trợ giá cho hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng đường sắt đô thị.

Đóng góp ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đồng tình với việc cần có những chính sách ưu đãi vượt trội để thu hút các nhà đầu tư vào lĩnh vực đường sắt - một ngành đòi hỏi số vốn khổng lồ. Tuy nhiên, cần cân nhắc quy định cho phép Chính phủ bảo lãnh 100% vốn tín dụng cho nhà đầu tư, có thể nghiên cứu quy định theo hướng ưu đãi về vốn, về lãi suất (thậm chí lãi suất rất thấp).

Liên quan đến mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD), đại biểu cho rằng đây là hướng đi đúng đắn, song cần quy định rõ quyền lợi của nhà đầu tư để khuyến khích doanh nghiệp tham gia.

Hiền Hạnh (TTXVN)