Kỷ nguyên dầu cọ giá rẻ đã kết thúc

Dầu cọ chiếm hơn một nửa lượng dầu thực vật được xuất khẩu trên toàn cầu và được người tiêu dùng ở các thị trường mới nổi ưa chuộng, đặc biệt là Ấn Độ.

Sau nhiều thập kỷ giá dầu cọ rẻ nhờ sản lượng dồi dào và cuộc chiến giành thị phần, sản lượng dầu cọ đang chậm lại và Indonesia đang sử dụng nhiều dầu cọ hơn để sản xuất nhiên liệu sinh học (biodiesel).

Dorab Mistry, Giám đốc công ty hàng tiêu dùng Ấn Độ Godrej International cho biết: "Những ngày dầu cọ có giá 400 USD/tấn đã qua… Dầu cọ sẽ không còn rẻ như vậy nữa chừng nào Indonesia vẫn ưu tiên nhiên liệu sinh học".

Indonesia đã tăng tỷ lệ pha trộn biodiesel bắt buộc lên 40% trong năm nay và đang nghiên cứu tăng lên 50% vào năm 2026, cũng như tỷ lệ pha trộn 3% cho nhiên liệu máy bay vào năm tới khi nước này tìm cách hạn chế nhập khẩu nhiên liệu.

Eddy Martono, Chủ tịch Hiệp hội dầu cọ lớn nhất Đông Nam Á (GAPKI) ước tính rằng động thái thúc đẩy biodiesel sẽ làm giảm lượng xuất khẩu của Indonesia xuống chỉ còn 20 triệu tấn vào năm 2030, giảm mạnh so với mức 29,5 triệu tấn vào năm 2024.

Quy định về biodiesel của Indonesia cùng với sản lượng thấp hơn do lũ lụt ở nước láng giềng Malaysia đã góp phần đẩy giá dầu cọ lên cao hơn so với dầu đậu nành, khiến người mua phải cắt giảm lượng mua.

Tại Ấn Độ, giá dầu cọ thô (CPO) đã tăng giá cao hơn dầu đậu nành thô trong sáu tháng qua, đôi khi vượt quá 100 USD/tấn. Người dân Ấn Độ đã trả 1.185 USD/tấn cho giá dầu cọ thô vào tuần trước, tăng từ mức dưới 500 USD/tấn vào năm 2019.

Giá dầu thực vật cao hơn có thể làm phức tạp thêm nỗ lực của chính phủ nhằm kiềm chế lạm phát, cho dù ở các quốc gia phụ thuộc vào dầu cọ hay các quốc gia phụ thuộc vào dầu đậu nành, hướng dương và hạt cải dầu.

Tăng trưởng sản lượng kém

Sản lượng dầu cọ do Indonesia và Malaysia thống trị đã tăng gần gấp đôi sau mỗi thập kỷ từ năm 1980 đến năm 2020, làm dấy lên những chỉ trích về nạn phá rừng để mở rộng đồn điền.

Trong khoảng thời gian đó, mức tăng trưởng sản lượng trung bình hàng năm với hơn 7% gần như phù hợp với nhu cầu.

Nhưng sản lượng dầu cọ của Malaysia đã trì trệ hơn một thập kỷ trước do thiếu không gian cho các đồn điền mới và quá trình tái canh chậm, trong khi lo ngại về nạn phá rừng đã làm chậm tốc độ tăng trưởng đồn điền ở Indonesia.

Ngay cả ở Indonesia, việc trồng lại dầu cọ của những hộ nông dân nhỏ (chiếm 40% nguồn cung) vẫn chậm chạp. Do đó, tăng trưởng sản xuất toàn cầu đã chậm lại còn 1% mỗi năm trong bốn năm qua.

“Trong thập kỷ hiện tại, tăng trưởng sản xuất có khả năng đạt trung bình 1,3 triệu tấn/năm (ít hơn một nửa so với mức trung bình 2,9 triệu tấn trong thập kỷ đến năm 2020)”, nhà phân tích Thomas Mielke, Giám đốc điều hành của công ty dự báo Oil World cho biết.

“Sản xuất có thể mất đà hơn nữa do tác động của tình trạng thiếu lao động, các đồn điền già cỗi và sự lây lan của nấm Ganoderma đang làm giảm năng suất”, ông cho biết.

Người dân không muốn trồng lại dầu cọ

Năng suất của cây cọ thường bắt đầu mất đi sau 20 năm và sẽ cần được thay thế sau 25 năm, trong khi những cây mới mất 3 đến 4 năm để ra quả, điều này khiến đất không có năng suất trong khoảng thời gian đó và khiến nông dân không muốn trồng lại.

“Malaysia đã trồng lại 114.000 ha – tương ứng với 2% tổng diện tích trồng vào năm 2024 – thấp hơn nhiều so với mục tiêu từ 4% đến 5%”, Bộ trưởng Trồng trọt Johari Abdul Ghani cho biết vào tháng 2.

“Tại Indonesia, việc trồng lại chậm đã mang lại năng suất thấp hơn trong bối cảnh các đồn điền già đi”, Fadhil Hasan, viên chức của GAPKI cho biết.

Trong khi các quốc gia từ Colombia và Ecuador đến Bờ Biển Ngà và Nigeria đã thúc đẩy sản lượng dầu cọ, các quan chức trong ngành cho biết sự tăng trưởng của những quốc gia mới không đáp ứng được nhu cầu tăng, đặc biệt là đối với nhiên liệu sinh học.

"Nếu Indonesia tiếp tục lệnh hoãn trồng mới, sẽ có tình trạng thiếu hụt định kỳ và giá dầu cọ tăng rất cao", ông Mistry cho biết, và sản lượng hạn chế sẽ khiến giá tăng cao hơn.

“Nhu cầu ở các thị trường chính đã giảm do giá tăng và ngay cả người mua công nghiệp cũng đang tìm kiếm các giải pháp thay thế”, Shariman Alwani Mohamed Nordin, Giám đốc điều hành của SD Guthrie International cho biết.

Tuy nhiên, các quan chức trong ngành cho biết mức tiêu thụ dầu cọ sẽ tiếp tục tăng vọt do được thúc đẩy bởi nhu cầu từ hóa chất và nhiên liệu sinh học.

"Chúng tôi dự báo nhu cầu dầu cọ sẽ tăng mạnh và với diện tích đất hạn chế, chúng tôi cảm thấy sẽ có sự mất cân bằng cung cầu", Harish Harlani, Phó chủ tịch của P&G Chemicals cho biết.

Giá dầu cọ cao hơn có thể lan tỏa và thúc đẩy giá của các loại dầu thay thế tăng khi nhu cầu thay đổi.

"Khi người mua chuyển sang đậu nành và hướng dương, giá của những mặt hàng này cũng sẽ tăng vọt…Thêm vào đó, chỉ có một lượng dầu nhất định có sẵn, vì vậy chúng không thể thay thế hoàn toàn dầu cọ", Sanjeev Asthana, Giám đốc điều hành của Patanjali Foods cho biết.

Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài