Kỷ niệm 10 năm thành lập Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa (2015-2025) Biến thách thức thành cơ hội, khẳng định vị thế đầu ngành

Từ một đơn vị non trẻ với cơ sở vật chất còn hạn chế, đội ngũ nhân lực mỏng, đến nay, Viện đã vươn lên trở thành đơn vị đầu ngành ở khu vực phía Nam trong lĩnh vực giám định pháp y tâm thần - một lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi tính chính xác, khoa học, khách quan, đúng pháp luật và trách nhiệm nghề nghiệp cao.

Khởi đầu gian khó

Những ngày đầu mới thành lập, Viện chỉ có hơn 100 cán bộ, trong đó vỏn vẹn 13 bác sĩ, cơ sở vật chất khiêm tốn với vài dãy nhà trên diện tích hơn 7 ngàn m², trang thiết bị lạc hậu. Trong khi đó, khu vực phía Nam lại chiếm hơn 70% tổng số vụ việc giám định pháp y tâm thần của cả nước. Vừa phải tổ chức bộ máy vừa đảm đương nhiệm vụ giám định và điều trị bắt buộc bệnh nhân tâm thần, Viện đối mặt với muôn vàn khó khăn.

Nhờ sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Bộ Y tế, các vụ, cục; sự hỗ trợ của UBND tỉnh Đồng Nai cùng sự phối hợp của các cơ quan tố tụng, đặc biệt là tinh thần đoàn kết, nỗ lực vượt khó của tập thể cán bộ, viên chức, Viện từng bước khẳng định vị thế. Đến năm 2025, đội ngũ nhân lực toàn Viện đã tăng lên 345 người, gần 80% trong số đó có trình độ đại học trở lên. Cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế được đầu tư đồng bộ, hệ thống 18 khoa, phòng và 3 khoa cận lâm sàng hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả.

Nếu năm 2016, Viện mới chỉ thực hiện khoảng 600 vụ giám định thì đến giai đoạn 2020-2023, con số này đã tăng hơn 5 lần, đạt trên 3,3 ngàn vụ việc, góp phần hỗ trợ đắc lực cho hoạt động điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan chức năng. Trong đại dịch Covid-19, dù đối diện với nhiều áp lực và nguy cơ lây nhiễm cao, song đội ngũ y, bác sĩ của Viện vẫn kiên cường bám trụ, bảo đảm không gián đoạn nhiệm vụ chuyên môn.

Đoàn kết vượt khủng hoảng

Năm 2024 là năm đầy biến động khi Viện phải đối mặt với sự cố nghiêm trọng do sai phạm của một số cá nhân trong công tác quản lý và đặc biệt là trong công tác chuyên môn. Sự việc khiến uy tín của đơn vị bị ảnh hưởng nặng nề, hoạt động chuyên môn gián đoạn, tâm lý cán bộ, nhân viên dao động.

Tuy nhiên, dưới sự chỉ đạo kịp thời của Bộ Y tế, bác sĩ chuyên khoa II Hoàng Viết Hải được giao nhiệm vụ phụ trách, rồi giữ chức Viện trưởng, lãnh đạo toàn đơn vị chấn chỉnh tổ chức, củng cố lại mọi mặt hoạt động. Tập thể viên chức, người lao động đã đoàn kết, nỗ lực vượt qua tâm lý hoang mang, khôi phục niềm tin, đưa Viện trở lại quỹ đạo phát triển, lấy lại kỷ cương, nền nếp trong đơn vị.

“Sự cố vừa qua là bài học sâu sắc cho toàn đơn vị. Chúng tôi xác định nhiệm vụ quan trọng nhất là khôi phục niềm tin, xây dựng hình ảnh một viện pháp y tâm thần chuyên nghiệp, khoa học, minh bạch, nhân văn và đảm bảo đúng quy định của pháp luật” - bác sĩ Hoàng Viết Hải chia sẻ.

Từ tháng 2-2025, Viện chính thức được tiếp nhận trở lại các trường hợp giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc bệnh nhân tâm thần. Đồng thời, Viện tiến hành rà soát, sửa đổi toàn bộ các quy trình, quy chế, chuyên môn và bổ sung 15 quy chế và 11 quy trình nghiệp vụ đảm bảo tính chặt chẽ, minh bạch và đúng quy định pháp luật. Viện đã khắc phục triệt để tình trạng người bệnh bắt buộc chữa bệnh tâm thần ở chung với bệnh nhân tự nguyện, chấm dứt hoàn toàn các sự cố bỏ trốn hay tử vong.

Công tác giám định pháp y tâm thần, điều trị và lưu trữ hồ sơ đều được số hóa, tạo nền tảng cho chuyển đổi số toàn diện giai đoạn 2025-2030. Viện cũng triển khai mạnh mẽ quản lý văn bản, nhân sự, tài chính trên nền tảng điện tử, góp phần tăng tính minh bạch và hiệu quả.

Xác định con người là yếu tố quyết định, trong 10 năm qua, đơn vị đặc biệt chú trọng đào tạo, phát triển đội ngũ chuyên môn. Viện đã phối hợp với các trường đại học y dược lớn mở 6 lớp đào tạo bác sĩ chuyên khoa I, II ngành tâm thần; cấp 51 chứng chỉ nghiệp vụ giám định pháp y tâm thần; đồng thời bồi dưỡng kiến thức cho hàng trăm học viên. Đây cũng là cơ sở thực hành uy tín cho sinh viên y khoa và tâm lý học.

Cùng với đào tạo, công tác nghiên cứu khoa học của Viện có bước tiến mạnh mẽ với 39 đề tài, 37 sáng kiến được nghiệm thu, nhiều sáng kiến được áp dụng hiệu quả trong thực tiễn, nâng cao chất lượng điều trị và giám định pháp y tâm thần. Đặc biệt, sáng kiến Sổ tay lâm sàng chăm sóc người bệnh tâm thần do đội ngũ điều dưỡng biên soạn đã được Bộ Y tế đánh giá cao về tính thực tiễn và nhân văn.

Hoạt động tổ chức, quản lý cũng được kiện toàn. Trong 10 năm, Viện tuyển dụng, bổ nhiệm gần 300 viên chức, thực hiện nghiêm túc công tác thi đua, khen thưởng, gắn đánh giá hiệu quả với phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Các lĩnh vực dược, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, điều dưỡng đều đạt chuẩn chuyên môn, đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị.

Hiện nay, Viện quản lý, sử dụng hơn 44 ngàn m² đất với 9 tòa nhà, tổng diện tích sàn hơn 10 ngàn m². Hệ thống xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh hiện đại với máy siêu âm màu, X-quang kỹ thuật số, máy xét nghiệm tự động giúp chẩn đoán nhanh, chính xác và tiết kiệm thời gian.

Bác sĩ Hoàng Viết Hải nhấn mạnh: “Trong giai đoạn tới, Viện đặt mục tiêu chuyển đổi số toàn diện, xây dựng đội ngũ giám định viên giỏi chuyên môn, pháp lý và vững đạo đức, hiện đại hóa cơ sở vật chất, mở rộng hợp tác quốc tế, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và cải cách hành chính. Chúng tôi lấy chất lượng giám định và điều trị làm thước đo uy tín, lấy người bệnh làm trung tâm, lấy kỷ cương - minh bạch làm nền tảng phát triển. Qua đó, lấy lại niềm tin của các cơ quan tố tụng và người dân, tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong hệ thống pháp y tâm thần trong toàn quốc”.

Hạnh Dung