Kỷ niệm 79 năm Ngày Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2024): Tinh thần Cách mạng Tháng Tám mãi trường tồn

Cách mạng Tháng Tám đã đập tan ách thống trị, áp bức, bóc lột của chế độ thực dân, xóa bỏ chế độ phong kiến trên đất nước ta, giành chính quyền về tay nhân dân, lập ra Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, đưa nhân dân từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, mở ra kỷ nguyên mới trong lịch sử phát triển của dân tộc. Giá trị vĩ đại và tinh thần của Cách mạng Tháng Tám mãi trường tồn cùng đất nước và dân tộc.

Ngày 19-8-1945, hàng chục vạn người dân Hà Nội và các tỉnh lân cận theo các ngả đường đổ về Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội dự mít tinh hưởng ứng cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Ảnh: TTXVN

1. Trong lịch sử giữ nước, tổ tiên ta đã biết khơi dậy lòng yêu nước, tập hợp nhân dân tạo thành lực lượng có sức mạnh vô cùng to lớn để chống thiên tai, địch họa, giữ vững sự trường tồn của dân tộc. Để giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của thực dân, phát xít và phong kiến, Đảng ta đã vận dụng sáng tạo truyền thống đó của dân tộc và thấm nhuần sâu sắc quan điểm, tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin: Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. Đảng đã nhận thức rõ sứ mệnh lịch sử mà dân tộc giao phó: Lãnh đạo cách mạng Việt Nam, tiến hành đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng một nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân. Thực hiện sứ mệnh cao cả đó, Đảng đã chú trọng công tác tập hợp, xây dựng lực lượng cách mạng, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, dựa trên nền tảng liên minh công - nông vững chắc. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc đã được phát huy cao độ trong cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám 1945, đập tan chế độ thực dân, phong kiến.

Để huy động sức mạnh của toàn dân tộc, tại Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5-1941), dưới sự chủ trì của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Đảng ta đã chủ động chuyển hướng chỉ đạo chiến lược phù hợp với tình hình, đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân. Theo đó, khẩu hiệu tập hợp lực lượng đã chĩa mũi nhọn đấu tranh vào chống kẻ thù chính của dân tộc là thực dân xâm lược.

Để thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân vào cuộc đấu tranh giải phóng, Đảng chỉ đạo thành lập Mặt trận Việt Minh. Cho tới năm 1943-1944, các đoàn thể của Mặt trận Việt Minh như: Công nhân cứu quốc, Nông dân cứu quốc, Phụ nữ cứu quốc, Thanh niên cứu quốc đã được thành lập và phát triển nhanh chóng ở khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước. Đến ngày 9-3-1945, khi Nhật đảo chính Pháp, Đảng đã ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” (ngày 12-3), xác định rõ: Phát xít Nhật là kẻ thù chính; đồng thời đưa ra khẩu hiệu “đánh đuổi phát xít Nhật”, phát động cao trào kháng Nhật, cứu nước. Chủ trương đó được nhân dân đồng tình ủng hộ, vì phát xít Nhật chính là kẻ đang thực hiện chính sách đàn áp, bóc lột hết sức tàn bạo, dã man, gây hận thù lớn với nhân dân ta.

Trong lúc cao trào kháng Nhật đang sục sôi khí thế cách mạng, nạn đói đang diễn ra nghiêm trọng ở các tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ, Đảng lại kịp thời đề ra khẩu hiệu: “Phá kho thóc của Nhật để giải quyết nạn đói”. Khẩu hiệu hợp lòng dân đó thổi bùng ngọn lửa cách mạng, đưa hàng triệu quần chúng vào cao trào khởi nghĩa, đánh đổ chính quyền phát xít và tay sai. Ngày 14-8-1945, Nhật đầu hàng đồng minh, thời cơ Tổng khởi nghĩa đã đến, Đảng phát động toàn dân nổi dậy khởi nghĩa. Lãnh tụ Hồ Chí Minh kêu gọi đồng bào cả nước đứng dậy “Đem sức ta mà giải phóng cho ta”. Đáp lại lời kêu gọi đó, đồng bào cả nước đồng loạt đứng dậy tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở khắp các địa phương. Trong đó, khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội là một điển hình về phát huy sức mạnh của nhân dân.

Sáng 19-8, cả Hà Nội đỏ rực cờ cách mạng. Theo kế hoạch đã định, hàng vạn nông dân và dân nghèo được tập hợp thành đội ngũ ở Láng, Mọc, kéo ra Ngã Tư Sở, tiến lên chiếm Đại lý Hoàn Long trước khi vào nội thành. Sau đó, cuộc mít tinh khổng lồ của gần 20 vạn người chuyển thành biểu tình thị uy của quần chúng, có các đơn vị tự vệ, tuyên truyền xung phong dẫn đầu, chia thành hai khối lớn chiếm các vị trí theo kế hoạch đã định. Một khối quần chúng chiếm phủ Khâm sai, đã giành được thắng lợi mau lẹ. Một khối chiếm trại bảo an, lực lượng tự vệ nhanh chóng chiếm các vị trí quan trọng trong trại. Chúng ta thực hiện đấu tranh vừa kiên quyết vừa mềm dẻo và trước áp lực của quần chúng, đến 5h chiều ngày 19-8, quân Nhật buộc phải rút lui khỏi Hà Nội.

Cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội - trung tâm chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa của cả nước giành thắng lợi có ý nghĩa quyết định thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa trên phạm vi cả nước. Nói cách khác, nhờ chọn đúng thời cơ khởi nghĩa, ngày 19-8-1945, Tổng khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội và chỉ trong vòng 15 ngày, Tổng khởi nghĩa đã diễn ra và thành công trên phạm vi cả nước.

2. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945 là kết quả của 15 năm đấu tranh vô cùng anh dũng, quả cảm với biết bao hy sinh, gian khổ của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, trải qua 3 phong trào cách mạng lớn, 3 cuộc tổng diễn tập là cao trào cách mạng năm 1930-1931, 1936-1939 và 1939-1945. Đó còn là thắng lợi của truyền thống yêu nước nồng nàn, ý chí bất khuất, kiên cường của dân tộc đã được hun đúc trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết: “Mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”.

Cùng với nghệ thuật chớp thời cơ, vận dụng thời cơ, một trong những bài học quý của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 để lại cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta là sự thống nhất cao độ giữa “ý Đảng” với “lòng dân”. Nhờ có sự thống nhất đó, trong điều kiện một nước nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu, chịu sự thống trị tàn bạo của thực dân, phong kiến, dù chỉ có gần 5.000 đảng viên, nhưng Đảng ta đã lãnh đạo toàn dân tiến hành thành công cuộc cách mạng “long trời, lở đất”. Có được sự thống nhất đó là do Đảng có đường lối đúng đắn, sáng tạo; thể hiện tập trung ở việc: Giương cao ngọn cờ dân tộc - dân chủ, kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chống đế quốc và chống phong kiến, nhằm mục tiêu xây dựng chế độ dân chủ nhân dân, tiến lên chủ nghĩa xã hội. Cùng với đó, Đảng đã có sách lược chỉ đạo trong cách mạng phù hợp: “lấy sức ta mà giải phóng cho ta”, với tư tưởng “đại đoàn kết” và tiến hành sách lược phân hóa hàng ngũ kẻ thù, chọn đúng thời cơ, tiến công kiên quyết và khéo léo; kết hợp chặt chẽ giữa đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang rộng khắp để tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền.

Có thể khẳng định, “ý Đảng” hợp “lòng dân” được thể hiện rõ nét ở chỗ: Sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng được kết hợp chặt chẽ, kịp thời với tính chủ động, sáng tạo của cơ sở và quần chúng nhân dân; qua đó, đã tranh thủ được thời cơ khởi nghĩa và phát huy cao độ những yếu tố cơ bản cả về tư tưởng và tổ chức, bảo đảm cho Cách mạng Tháng Tám 1945 giành thắng lợi. Để ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, khẳng định: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.

3. Gần 80 năm trôi qua, từ chỗ là một nước thuộc địa, không có tên trên bản đồ thế giới, dưới sự lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, đất nước ta đã thu được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, làm cho “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay” như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lúc sinh thời nhiều lần khẳng định.

Tuy nhiên, tự hào với vị thế ngày càng cao của đất nước ta, dân tộc ta trên trường quốc tế, chúng ta không được phép quên rằng, tầm vóc, vị thế và uy tín đó của dân tộc bắt nguồn từ nhiều nhân tố, trong đó có khởi nguồn từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945 và được bồi tụ, xây đắp bởi xương máu của biết bao thế hệ cách mạng qua các thời kỳ. Trách nhiệm của chúng ta hôm nay là phải bảo vệ và phát huy những thành quả to lớn ấy; kiên quyết đấu tranh phản bác những luận điệu sai trái của các thế lực thù địch về tầm vóc, ý nghĩa và giá trị thời đại của Cách mạng Tháng Tám 1945.

Trong những năm tới, trên thế giới, tuy hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế lớn nhưng dự báo tiếp tục có những diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều yếu tố gây mất ổn định, rất khó lường. Trong khi đó, ở trong nước, bên cạnh thuận lợi là cơ bản, chúng ta vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Trước bối cảnh đó, phát huy tinh thần quật khởi của Cách mạng Tháng Tám 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, chúng ta nguyện chung sức, đồng lòng thực hiện thắng lợi mọi chỉ tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đề ra; chuẩn bị tốt nhất về mọi mặt để tổ chức thành công Đại hội Đảng các cấp hướng tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; hướng tới năm 2030, kỷ niệm 100 năm Ngày thành lập Đảng, nước ta trở thành nước có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Phấn đấu đưa nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao; xây dựng đất nước Việt Nam ta ngày càng cường thịnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Thượng tá - Tiến sĩ Nguyễn Trung Thông