Kỳ vọng đột phá từ những quyết sách lịch sử trong giáo dục

Dấu ấn quan trọng trong lịch sử xây dựng pháp luật

Tại Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội Khóa XV đã thông qua Luật Nhà giáo; Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3 - 5 tuổi, Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí cho học sinh phổ thông.

Tiếp đó, thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị, tại Kỳ họp thứ Mười vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Đinh Công Sỹ chia sẻ tại tọa đàm của Báo Đại biểu Nhân dân chiều 24/12. Ảnh: Xuân Quý

Tại tọa đàm “80 năm thành tựu giáo dục và dấu ấn lập pháp” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức chiều 24/12, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Đinh Công Sỹ khẳng định, việc Quốc hội Khóa XV thông qua 3 luật cùng nhiều nghị quyết trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo tại Kỳ họp thứ Chín và thứ Mười là dấu ấn quan trọng trong lịch sử xây dựng pháp luật.

Theo Phó Chủ nhiệm Đinh Công Sỹ, có một số điểm đáng chú ý trong các luật, nghị quyết được thông qua lần này. Đó là phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho các cấp quản lý và cơ sở giáo dục; nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, đội ngũ cán bộ quản lý, mở cơ chế thu hút chuyên gia, nghệ nhân tham gia giảng dạy; bảo đảm nguồn lực tài chính, duy trì chi ngân sách tối thiểu 20% cho giáo dục và đào tạo, ưu tiên vùng khó khăn.

Bên cạnh đó, mở rộng cơ hội học tập suốt đời, liên thông các bậc học, bổ sung trung học nghề; miễn, hỗ trợ học phí mầm non, phổ thông; khuyến khích xã hội hóa giáo dục; tăng liên kết nhà trường - doanh nghiệp, gắn đào tạo với nhu cầu lao động; đơn giản hóa thủ tục hành chính…

"Những quy định mới này được kỳ vọng sẽ tạo cú hích mạnh mẽ thúc đẩy giáo dục Việt Nam phát triển đột phá trong giai đoạn tới", Phó Chủ nhiệm Đinh Công Sỹ nhấn mạnh.

Ông Đồng Ngọc Ba, đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Tư pháp và Pháp luật của Quốc hội. Ảnh: Xuân Quý

Ông Đồng Ngọc Ba, đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Tư pháp và Pháp luật đồng tình khi cho rằng, các luật và nghị quyết mới đã tạo bước cải cách sâu sắc, đồng bộ cho giáo dục, từ đổi mới tư duy đến hoàn thiện thể chế và chuẩn bị nguồn lực.

Cụ thể, trong ngắn hạn, chính sách phân cấp, miễn, hỗ trợ học phí sẽ giúp ổn định đội ngũ nhà giáo và quản lý. Trong trung hạn, cơ chế tự chủ đại học, mở rộng giáo dục nghề nghiệp và triển khai chương trình mục tiêu quốc gia sẽ nâng cao chất lượng nhân lực.

Về dài hạn, theo ĐBQH Đồng Ngọc Ba, nếu thực hiện nghiêm túc, đây sẽ là cơ hội lịch sử đưa giáo dục và đất nước lên tầm cao mới, gắn kết với khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Tuy nhiên, "hiệu quả chỉ đạt được khi có quyết tâm chính trị, tổ chức thực hiện tốt và giám sát chặt chẽ".

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Xuân Quý

“Mở đường lớn” cho các nhà trường

Ở góc độ cơ sở giáo dục - nơi trực tiếp thụ hưởng các chính sách, Hiệu trưởng Trường THCS Thái Thịnh (Hà Nội) Nguyễn Cao Cường cho rằng, các luật và nghị quyết mới đã mở “đường lớn”, giúp các nhà trường có cơ sở để đột phá, chịu trách nhiệm và giải trình rõ ràng.

Ông Nguyễn Cao Cường, Hiệu trưởng Trường THCS Thái Thịnh (Hà Nội). Ảnh: Mạnh Hưng

Ông Nguyễn Cao Cường kiến nghị cần ban hành kịp thời văn bản hướng dẫn để những chính sách giáo dục đi vào thực tiễn thật nhanh; tiếp tục phân cấp, phân quyền rõ ràng; đồng thời có cơ chế đặc thù cho trường vùng sâu, vùng xa và các đô thị đông dân để bảo đảm vận hành hiệu quả.

TSKH. Phạm Đỗ Nhật Tiến, chuyên gia giáo dục, nhấn mạnh, để các quyết sách lớn thực sự đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả lâu dài, giáo dục Việt Nam cần sớm xác lập một triết lý giáo dục trong kỷ nguyên mới. Đây sẽ là "kim chỉ nam" cho việc đổi mới tư duy và hành động giáo dục, bảo đảm sự nhất quán từ chủ trương, thể chế đến chính sách và thực thi. Chỉ khi đó, giáo dục mới thực sự tạo ra được những bước đột phá mạnh mẽ trong tương lai.

TSKH. Phạm Đỗ Nhật Tiến, Chuyên gia giáo dục. Ảnh: Mạnh Hưng

Là đơn vị nòng cốt tham mưu cho Bộ Giáo dục và Đào tạo trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật về giáo dục, ông Đào Hồng Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cho biết, trên cơ sở các luật và nghị quyết mới được Quốc hội thông qua, Vụ Pháp chế tập trung vào 3 nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, tổ chức quán triệt, truyền thông và phổ biến các văn bản pháp luật bằng nhiều hình thức, đồng thời triển khai tập huấn chuyên sâu, trọng tâm từ năm 2026.

Thứ hai, tham mưu xây dựng hệ thống văn bản quy định chi tiết thi hành, tổng cộng 26 văn bản hướng dẫn cho các luật và nghị quyết mới, riêng Luật Nhà giáo có 3 nghị định và 10 thông tư.

Thứ ba, tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng tăng cường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, chú trọng kiểm tra, đôn đốc và hướng dẫn để chính sách đi vào thực tiễn hiệu quả…

Thảo Nguyên