Kỳ vọng Nghị quyết 98 sửa đổi gỡ 5 điểm nghẽn lớn

Dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 lần này tập trung xử lý năm nhóm điểm nghẽn lớn nhất đang cản trở sự phát triển của TP.HCM.

Một là điểm nghẽn về nhà đầu tư chiến lược và dự án chiến lược. Dự thảo lần này cho phép TP được chỉ định và lựa chọn trực tiếp nhà đầu tư chiến lược nếu chỉ có một nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu, đồng thời mở rộng danh mục lĩnh vực được phép kêu gọi, giúp rút ngắn đáng kể thời gian triển khai.

Việc cho phép TP vận dụng linh hoạt quy hoạch, sử dụng quy hoạch chung hoặc quy hoạch do doanh nghiệp tài trợ cũng là cách tháo nút thắt quan trọng, khắc phục tình trạng dự án “nằm chờ” do quy hoạch chi tiết chưa được phê duyệt.

Những điều chỉnh này không chỉ khắc phục tình trạng “thủ tục cản trở đầu tư” mà còn tăng sức hấp dẫn của TP.HCM đối với các nhà đầu tư chiến lược, các tập đoàn lớn có năng lực tài chính và công nghệ cao.

TS Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý TP.HCM.

Hai là điểm nghẽn liên quan các dự án đầu tư bị tồn đọng, kéo dài gây lãng phí nguồn lực. Nhiều dự án chậm tiến độ do vướng thu hồi đất, bồi thường hoặc ách tắc trong thanh toán các hợp đồng BT khi không đủ quỹ đất. Dự thảo lần này bổ sung hai cơ chế quan trọng: Mở rộng quỹ đất được dùng để thanh toán BT và cho phép ký phụ lục hợp đồng để xác định lại quỹ đất thanh toán; đồng thời mở rộng phạm vi dự án được áp dụng cơ chế chuẩn bị thu hồi đất.

Những điều chỉnh này giúp tháo gỡ các dự án BT chuyển tiếp, rút ngắn thời gian giải phóng mặt bằng cho các dự án hạ tầng quan trọng, qua đó giải phóng nguồn lực đang bị “đóng băng” và thúc đẩy tiến độ đầu tư của TP.HCM.

Ba là thực trạng hiện nay, bộ máy quản lý nhà nước còn chồng chéo, một số cơ quan thiếu chủ động trong quyết định, dẫn đến hiệu lực, hiệu quả chưa cao.

Dự thảo đề xuất điều chỉnh một số cơ chế, chính sách để giảm chồng chéo, rườm rà, đồng thời trao quyền chủ động hơn cho chính quyền địa phương trong việc quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền.

Việc phân cấp, phân quyền được thực hiện đồng bộ với giám sát, kiểm tra, đảm bảo minh bạch, tránh lạm quyền hoặc né tránh trách nhiệm, đồng thời tạo động lực cho các cơ quan chủ động sáng tạo trong triển khai các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Bốn là hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, đặc biệt cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh về tiếp cận vốn, mặt bằng, nhân lực chất lượng cao. Có thể kể đến như cải thiện cơ chế tín dụng, thuê đất, đào tạo nghề; ưu đãi thuế, phí và hỗ trợ pháp lý; đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Cùng đó, khuyến khích đầu tư vào R&D, công nghệ mới; xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp kết nối doanh nghiệp tư nhân với doanh nghiệp nhà nước và FDI.

Cuối cùng là điểm nghẽn về khuôn khổ thể chế cho phát triển vùng và thương mại tự do. Hệ thống logistics, cảng biển và thương mại quốc tế của TP.HCM cùng vùng Đông Nam Bộ lâu nay vẫn thiếu một khuôn khổ pháp lý đủ mạnh để khai thác lợi thế khu vực.

Cơ chế về Khu thương mại tự do (FTZ) trong dự thảo lần này là bước đột phá, mở ra khuôn khổ cho các thị trường mới như tín chỉ carbon, logistics, thương mại quốc tế và nghiên cứu - phát triển (R&D). Cơ chế FTZ sẽ giúp TP.HCM và vùng phụ cận mở rộng thị trường, thu hút đầu tư chiến lược, tăng cường kết nối quốc tế, giảm phụ thuộc vào thị trường nội địa, đồng thời củng cố vai trò đầu tàu kinh tế của TP trong vùng và cả nước.

Nhìn chung, nếu các chính sách được thông qua sẽ không chỉ tạo lực đẩy về thể chế giúp mở đường cho TP đột phá chiến lược mà còn tạo lực đẩy về phát triển kinh tế đô thị hiện đại, năng động cùng với kiến tạo đô thị thông minh, bền vững, tăng năng lực quản trị và phục vụ người dân.

Khu thương mại tự do sẽ là “hộ chiếu” để TP kết nối mạnh mẽ với mạng lưới thương mại quốc tế, thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao. Ảnh: NHƯ NGỌC

Với những cơ chế này, TP.HCM sẽ không còn phải “xin - cho” cho mọi dự án chiến lược, tạo điều kiện để thực hiện nhanh các siêu dự án về hạ tầng, kinh tế, xã hội như các tuyến đường vành đai, đường sắt đô thị, logistics cửa ngõ… Cho phép TP.HCM tự kiến tạo không gian phát triển riêng, phù hợp vai trò TP đặc biệt.

TP.HCM còn có thể bước vào cuộc chơi toàn cầu khi FTZ sẽ là “hộ chiếu” để TP kết nối mạnh mẽ với mạng lưới thương mại quốc tế, thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao. Đồng thời, kích hoạt các động lực tăng trưởng mới như công nghệ xanh, chuyển đổi số, tài chính quốc tế, trung tâm đổi mới sáng tạo; giảm phụ thuộc vào mô hình phát triển truyền thống (đất đai – xây dựng – dịch vụ cơ bản), chuyển sang nền kinh tế tri thức, kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, chuyển đổi không gian đô thị, từ đô thị “trải rộng” sang “nén hiệu quả”, tiết kiệm đất, tạo hạ tầng tốt, giao thông thông minh. Phát triển đô thị xanh, không phát thải, tiết kiệm năng lượng, chuẩn bị cho mục tiêu đô thị carbon thấp. Giảm ùn tắc, ô nhiễm, tăng tính bền vững của không gian sống, nâng cao chất lượng đời sống dân cư…

Có thể nói, chính sách trong dự thảo Nghị quyết 98 sửa đổi khi được thông qua không chỉ gỡ rào cản và khơi thông nguồn lực, mà còn tạo động lực thể chế, kinh tế - xã hội để TP.HCM bứt phá theo con đường riêng.

TS TRẦN QUANG THẮNG, Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý TP.HCM