L'Oreál - UNESCO: Bệ phóng cho nhà khoa học nữ tiên phong

Trong bối cảnh toàn cầu đang đứng trước những thách thức cấp bách về biến đổi khí hậu, chuyển dịch năng lượng và bùng nổ công nghệ, vai trò của các nhà khoa học nữ ngày càng trở nên nổi bật. Sau 16 năm hiện diện tại Việt Nam, Chương trình L’Oreál - UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (For Women in Science) đã khẳng định vị thế là một trong những bệ phóng quan trọng nhất, góp phần nuôi dưỡng các tài năng khoa học nữ và thúc đẩy một nền khoa học bao trùm, bền vững.

Quang cảnh buổi Lễ trao Học bổng quốc gia L’Oreál - UNESCO năm 2025 tại Hà Nội ngày 1/12/2025.

Giải thưởng Khoa học danh giá Toàn cầu L’Oreal - UNESCO For Women in Science được L’Oreal và UNESCO sáng lập từ năm 1989 đã vinh danh hơn 4.700 nhà khoa học trên khắp thế giới, trong đó có đến 7 nhà khoa học nữ tiếp tục nhận giải Nobel lãnh vực Khoa học sau khi nhận giải thưởng nhà khoa học nữ xuất sắc từ L’Oreal - UNESCO For Women in Science.

Những con số này không chỉ thể hiện tầm vóc của một chương trình khoa học mang tính biểu tượng, mà còn phản ánh nỗ lực không ngừng vì một tương lai nơi phụ nữ có thể đóng góp trọn vẹn vào tiến bộ của nhân loại.

Kể từ khi ra mắt tại Việt Nam năm 2009, chương trình L’Oreál - UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học đã kiên định với sứ mệnh tìm kiếm và tiếp sức cho những "viên ngọc" của khoa học Việt, tạo điều kiện để họ hiện thực hóa các ý tưởng táo bạo thông qua chương trình học bổng nghiên cứu khoa học cấp quốc gia.

Ba chủ nhân của học bổng năm 2025 được chọn lựa từ hơn 100 đề án khoa học.

Tiếp nối hành trình đó, Lễ trao Học bổng quốc gia L’Oreál - UNESCO năm 2025 diễn ra tại Hà Nội ngày 01/12/2025 đã quy tụ những gương mặt xuất sắc đang trực tiếp đi tìm lời giải cho các bài toán lớn của thời đại về biến đổi khí hậu, trí tuệ nhân tạo và an ninh năng lượng.

Từ hơn 100 đề án ứng tuyển, ba nhà khoa học nữ năm nay được lựa chọn dựa trên các tiêu chí khắt khe về hàm lượng khoa học, tính ứng dụng và tác động bền vững. Các công trình của họ không chỉ mang giá trị học thuật mà còn có ý nghĩa kinh tế - môi trường sâu sắc, đóng góp trực tiếp vào tiến trình xanh hóa nền kinh tế Việt Nam. Ba nhà khoa học nữ vừa được vinh danh đã mang đến những giải pháp rất cụ thể, từ nông nghiệp phát thải thấp, trí tuệ nhân tạo tiết kiệm năng lượng đến công nghệ lưu trữ năng lượng tiên tiến.

PGS.TS Tô Thị Mai Hương: Giải pháp cho nông nghiệp phát thải thấp
Trước thách thức biến đổi khí hậu, PGS. TS. Tô Thị Mai Hương áp dụng công nghệ chỉnh sửa gen chính xác (prime editing) để tối ưu phân bổ carbon trong cây lúa và giảm dịch tiết rễ. Giải pháp này cải thiện hệ vi sinh vật vùng rễ, giúp cắt giảm phát thải mê-tan - loại khí nhà kính mạnh - đồng thời tạo ra giống lúa năng suất cao nhưng thân thiện với môi trường.

PGS.TS Tô Thị Mai Hương - Phó Trưởng phòng Nghiên cứu, Đổi mới và Hợp tác Quốc tế; Trưởng ban điều hành Trung tâm Đổi mới Sáng tạo và Khởi nghiệp, USTH - Nhà khoa học nữ xuất sắc L’Oreál - UNESCO 2025.

Giữa bối cảnh khí hậu biến đổi ngày càng nhanh, nghiên cứu này đóng vai trò quan trọng trong chiến lược chuyển đổi nông nghiệp phát thải thấp của Việt Nam. Khả năng tạo ra các giống lúa vừa “xanh” vừa hiệu quả mở ra những triển vọng mới cho an ninh lương thực và cam kết giảm phát thải khí nhà kính của quốc gia.

PGS.TS Phạm Kim Ngọc: Giải pháp cho AI tiết kiệm năng lượng
Trước nhu cầu điện năng ngày càng lớn của AI, PGS. TS. Phạm Kim Ngọc nghiên cứu kiến trúc In-Memory Computing để vượt “nút thắt cổ chai” von Neumann. Chị phát triển memristor và trở nhớ tự chỉnh lưu (SRM) - thiết bị mô phỏng khớp thần kinh - từ vật liệu đến vi mạch, hướng tới các hệ thống AI xử lý song song hiệu quả, tiết kiệm năng lượng và gần gũi hơn với cơ chế học của não bộ.

PGS.TS Phạm Kim Ngọc - Trưởng Bộ môn Vật liệu Nano và Màng mỏng, Khoa Khoa học và Công nghệ Vật liệu, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG-HCM.

TS. Lê Linh: Giải pháp cho lưu trữ năng lượng
Trước nhu cầu chuyển dịch năng lượng, TS. Lê Linh nghiên cứu pin Lithium-lưu huỳnh (Li-S) với mục tiêu mật độ năng lượng 350 Wh/kg và tuổi thọ cao. Chị phát triển chất điện giải lỏng đa chức năng, kết hợp đồng dung môi và phụ gia để hạn chế dịch chuyển polysulfide, ổn định lithium kim loại, từ đó nâng dung lượng và độ bền chu kỳ. Nghiên cứu kết hợp thực nghiệm và mô phỏng giúp tối ưu điện cực, cấu trúc cell và đưa công nghệ Li-S tiến gần hơn tới ứng dụng đại trà.

TS. Linh Lê - Nghiên cứu viên Sau Tiến sĩ tại Đại học Stanford, Hoa Kỳ. Nhà khoa học nữ xuất sắc L’Oreál-UNESCO 2025.

Tại lễ trao học bổng, đại diện L’Oreál Vietnam và UNESCO nhấn mạnh ý nghĩa chiến lược của việc trao quyền cho phụ nữ trong khoa học. Theo ông Wagih Ahmed, “Khi phụ nữ được trao cơ hội, họ có thể tạo ra những thay đổi tích cực cho xã hội và truyền cảm hứng cho các thế hệ tiếp theo”.

Ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, cũng khẳng định: “Hỗ trợ phụ nữ trong khoa học không phải là biểu trưng, mà là khoản đầu tư cho tương lai chung”.

Những thông điệp này phản ánh xu hướng toàn cầu: khoa học chỉ phát huy tối đa tiềm năng khi mọi giới đều có cơ hội đóng góp. Những câu chuyện thành công của PGS.TS Hồ Thị Thanh Vân và Nguyễn Thị Hiệp (Giải thưởng Quốc tế L’Oreal International Rising Talents năm 2022 và 2018) đã chứng minh rằng: Khi rào cản giới được gỡ bỏ, phụ nữ Việt Nam hoàn toàn có thể dẫn dắt những nghiên cứu tiên phong.

Sau 16 năm kiên định với sứ mệnh đồng hành cùng phụ nữ trong khoa học, L’Oreál - UNESCO tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong việc kiến tạo một nền khoa học bao trùm, nơi phụ nữ trở thành động lực quan trọng cho phát triển bền vững.

Hoàng Trang