La Nina đạt đỉnh tháng 11, nguy cơ còn bão muộn trên Biển Đông
Khi La Nina đạt cực đại vào tháng 11, khả năng cao Biển Đông sẽ còn xuất hiện thêm bão trong tháng 11 và 12. Đây là thời kỳ cần đặc biệt đề phòng các hình thái thời tiết cực đoan.
Tác động của La Nina đến mùa bão năm 2025
TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai cho biết, theo số liệu khí tượng, pha La Nina đã hình thành và duy trì suốt từ đầu năm 2025, với chỉ số nhiệt độ mặt nước biển (SST anomaly) ở khu vực trung tâm Thái Bình Dương dao động quanh ngưỡng -0,4°C đến -0,8°C. Mô hình dự báo CFSv2 cho thấy La Nina sẽ đạt đỉnh vào tháng 11/2025 và có thể kéo dài đến hết tháng 12/2025, thậm chí sang tháng 1/2026.
Mùa bão năm 2025 ghi nhận những con số cực đoan hiếm gặp cả về cường độ, tần suất và phạm vi ảnh hưởng.
Lịch sử cho thấy, những năm có La Nina mạnh thường trùng với mùa bão hoạt động dồn dập và kéo dài muộn. Khi La Nina đạt cực đại vào tháng 11, khả năng cao Biển Đông sẽ còn xuất hiện thêm bão trong tháng 11 và 12. Đây là thời kỳ cần đặc biệt đề phòng các hình thái thời tiết cực đoan như bão muộn kết hợp không khí lạnh gây mưa lớn diện rộng, nhất là khu vực Trung và Nam Trung Bộ. Người dân, đặc biệt tại các tỉnh ven biển miền Trung, cần tiếp tục theo dõi sát các bản tin dự báo, chủ động phòng tránh trong giai đoạn cuối mùa bão năm nay.
TS Nguyễn Ngọc Huy cho biết, khi so sánh số liệu lịch sử các năm có La Nina trong vòng 13 năm gần đây thì thấy rằng có sự tương đồng giữa hình thái La Nina năm 2017 và La Nina năm 2025.
Trước năm 2017 là năm có El Nino sau đó chuyển sang trung tính âm vào đầu năm 2017. Năm 2025 cũng vậy, La Nina cũng xuất hiện sau khi có một giai đoạn trung tính âm và trước đó là một giai đoạn El Nino đầu năm 2024.
Năm 2023 là năm El Nino mạnh và là năm không có cơn bão nào đi vào đất liền của Việt Nam, chỉ có xảy ra lụt do áp thấp nhiệt đới. Năm 2023 cũng là năm hạn hán và có nắng nóng kỷ lục nhiều đợt.
Thứ hai là giai đoạn chuyển pha trung tính âm là vào giai đoạn Xuân - Hè sau đó chuyển pha sang La-nina là mùa Thu - Đông. Thứ ba, sự chuyển pha liên tục giữa El Nino - Trung tính - La Nina khiến cho hệ thống khí hậu bất ổn định và ảnh hưởng đến hệ thống gió mùa (gió tín phong), đồng thời hình thành nhiều các nhiễu động và xoáy thuận nhiệt đới trên biển hơn.
Năm 2017 là một năm có tới 16 cơn bão và 4 áp thấp nhiệt đới. Không phải tất cả các cơn bão đều đổ bộ vào đất liền nhưng trong năm đó có 2 cơn rất lớn gây hậu quả nghiêm trọng là bão số 10 vào Quảng Bình và bão số 12 vào Nha Trang.
Năm 2025, tính đến hôm nay là 24/10 đã có 12 cơn bão và 5 áp thấp nhiệt đới đi vào Biển Đông, trong đó có 4 cơn bão lớn đi vào đất liền gây hậu quả nghiêm trọng là bão số 3, số 5, số 10, và số 11.
"Chưa thể khẳng định chắc chắn sẽ còn bao nhiêu cơn bão đi vào biển Đông và đất liền của Việt Nam trong những tháng còn lại của năm 2025. Tuy nhiên nếu so sánh về sự tương đồng giữa năm 2017 và 2025 thì khả năng cao sẽ có 2-3 cơn bão/áp thấp nhiệt đới nữa trong năm nay", TS Nguyễn Ngọc Huy cho biết,
Theo quy luật, những cơn bão hình thành muộn trong tháng 11 và 12 thường sẽ bị hệ thống áp cao lục địa và áp cao cận nhiệt đới phía Bắc đẩy về phía Nam, đồng thời có thể bị khống chế bởi không khí lạnh khi vào gần bờ nếu trùng thời điểm đó có đợt không khí lạnh đi sâu vào phía Nam.
Bão còn hoạt động mạnh sang tháng 11
Theo Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), mùa bão năm 2025 ghi nhận những con số cực đoan hiếm gặp cả về cường độ, tần suất và phạm vi ảnh hưởng. Từ đầu năm đến nay, Biển Đông đã xuất hiện 17 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (bao gồm 12 cơn bão, 5 áp thấp nhiệt đới), cao hơn hẳn trung bình nhiều năm.
Ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, ngay từ tháng 6, bão số 1 (Wutip), cơn bão đầu tiên xuất hiện sớm nhất trên Biển Đông trong hơn 40 năm. Tuy bão số 1 không đổ bộ nhưng hoàn lưu lại gây mưa kỷ lục 250-550 mm từ Nam Hà Tĩnh đến Đà Nẵng, nhiều nơi vượt 800 mm, dẫn đến lũ lịch sử trên các sông Trung Bộ.
Chỉ hơn một tháng sau, bão số 3 và số 5 liên tiếp đổ bộ, gây gió cấp 10-11, giật cấp 12, mưa 200-400 mm, có nơi trên 500 mm, kéo theo lũ vượt báo động 3 trên hệ thống sông Cả, sông Mã, sông Hoàng Long, sông Thao…
Siêu bão số 9 (siêu Ragasa) xuất hiện trên Biển Đông những ngày cuối tháng 9. Cường độ mạnh nhất siêu bão Ragasa được các trung tâm dự báo bão quốc tế đánh giá mạnh hơn cả siêu bão Yagi năm 2024. Lần đầu tiên trong lịch sử dự báo, Việt Nam xác định cấp gió bão đạt cấp 17, giật trên cấp 17, đây cấp cuối cùng của thang đo gió bão Bô-pho. Siêu bão Ragasa trở thành siêu bão mạnh nhất từng ghi nhận trên Biển Đông. Dù suy yếu trước khi vào bờ, nó cho thấy nguy cơ thực sự của các siêu bão trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Đặc biệt, ngay sau bão số 9, bão số 10 (Bualoi) đổ bộ trực tiếp vào Hà Tĩnh, Bắc Quảng Trị với cường độ gió cấp 10-12, giật cấp 14, gây mưa, ngập lụt, sạt lở, lũ quét trên diện rộng từ Bắc Bộ đến Trung Bộ.
Đây là cơn bão có nhiều điểm dị thường, cực đoan như tốc độ di chuyển rất nhanh trung bình lên tới 30-35km/h (nhanh gấp đôi so với các cơn bão bình thường). Thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài các tỉnh Nghệ An-Bắc Quảng Trị kéo dài ít thấy lên tới trên 12 tiếng.
Hoàn lưu gió bão mạnh từ cấp 6 trở lên trải dài 11/21 tỉnh ven biển, trong đó khu vực có gió mạnh từ cấp 8 trải dài suốt từ Ninh Bình đến Quảng Trị. Đặc biệt, dù ở cách xa tâm bão đến hàng trăm km nhưng từ rạng sáng đến trưa ngày 29.9, tại một số tỉnh Bắc Bộ đã ghi nhận hiện tượng dông lốc xoáy, vòi rồng gây thiệt hại lớn về người và tài sản.
"Ngay từ đầu mùa, chúng tôi đã dự báo bão và áp thấp nhiệt đới năm nay sẽ tập trung vào cuối mùa. Tức từ tháng 6 đến tháng 8 ít bão, từ tháng 9 bão hoạt động mạnh hơn. Thực tế từ tháng 9 năm nay bão dồn dập. Bão sẽ còn hoạt động mạnh trong tháng 10, có thể sang tháng 11", ông Hoàng Phúc Lâm nói.
Nguyên nhân là từ đầu năm đến đầu tháng 10.2025, ENSO trung tính. Trong các pha trung tính bão có xu hướng hình thành nhiều hơn và lệch hơn ở phía tây của khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương, tức là phần phía đông Philippines và Biển Đông của Việt Nam.
Trong các năm El Nino thì bão hình thành nhiều hơn ở giữa Tây Bắc Thái Bình Dương và bờ đông Thái Bình Dương. Vì thế trong những năm El Nino thường ít bão.
Dự báo trong khoảng ba tháng tới, xác suất ENSO ở trạng thái La Nina có khả năng đạt mức từ 60 - 75%. Năm trung tính và năm La Nina thì Việt Nam, Philippines và những trong khu vực có bão nhiều hơn.
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia Việt Nam, La Nina thường khiến miền Bắc Việt Nam lạnh hơn trung bình nhiều năm, trong khi miền Trung và Tây Nguyên mưa nhiều hơn vào cuối năm.
Nếu hiện tượng này kéo dài sang đầu năm 2026, khu vực Trung Bộ có thể hứng thêm 1-2 đợt mưa lớn muộn, còn Nam Bộ bước vào mùa khô sớm hơn nhưng vẫn xuất hiện mưa trái mùa.
Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng, trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, chu kỳ ENSO (El Nino - La Nina) ngày càng biến động thất thường, khiến khả năng dự báo dài hạn trở nên khó khăn hơn.
