Lãi suất cuối cùng đã giảm, kinh tế Nga vẫn đối mặt nhiều thách thức

Ảnh minh họa - Ảnh: Getty Images

Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) mới đây quyết định hạ lãi suất cơ bản từ 21% xuống còn 20% trong bối cảnh áp lực lạm phát bắt đầu dịu đi. Đây là lần hạ lãi suất đầu tiên của CBR kể từ tháng 9/2022.

Mức lãi suất 21% được duy trì từ tháng 10 năm ngoái đến nay và là mức cao nhất kể từ khi CBR đưa ra chuẩn lãi suất mới vào năm 2013.

Theo các nhà phân tích, lạm phát giảm mạnh xuống còn 9,8% trong tháng 6, từ mức trên hai con số trong nhiều tháng trước đó, là động lực chính cho quyết định hạ lãi suất này.

“Dù nhu cầu nội địa vẫn tăng trưởng vượt xa khả năng tăng nguồn cung hàng hóa và dịch vụ, nhưng nền kinh tế Nga đang dần trở lại lộ trình tăng trưởng cân bằng”, CBR nhận xét khi ra quyết định hạ lãi suất vào cuối tuần trước.

Tuy nhiên, cơ quan này cho biết sẽ vẫn duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt “trong một thời gian dài” để đưa lạm phát trở lại mức mục tiêu 4%.

“Chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga tại Ukraine từ tháng 2/2022 đến nay gây áp lực lạm phát lớn lên nền kinh tế Nga. Đồng rúp suy yếu đẩy giá cả hàng hóa nhập khẩu tăng mạnh, buộc các nhà hoạch định chính sách Nga phải định hướng lại nền kinh tế.

Kể từ mùa hè năm 2023 đến nay, kinh tế Nga tăng trưởng nóng nhờ chi tiêu quân sự của Chính phủ tăng vọt. Theo nhận xét của Thống đốc CBR Elvira Nabiullina, tình trạng này giống như một chiếc ô tô đang "chạy hết tốc lực", dù chạy nhanh nhưng không được lâu.

Để kìm hãm tăng trưởng nóng và kiểm soát lạm phát, CBR đã duy trì lãi suất ở mức kỷ lục 21% kể từ tháng 10 năm ngoái. Chi phí đi vay cao đã kéo tụt nhu cầu của cả người tiêu dùng và doanh nghiệp.

"Hoạt động cho vay cá nhân gần như ngừng hẳn, trong khi tăng trưởng cho vay doanh nghiệp ngày càng ảm đạm. Tuy nhiên, đây là liều thuốc cần thiết cho nền kinh tế", ông Oleg Kouzmin, nhà kinh tế trưởng tại công ty Renaissance Capital có trụ sở tại Moscow, nhận xét với hãng tin CNBC.

Giờ đây, thách thức đặt ra là nền kinh tế đang suy yếu. Trong quý 1/2024, tăng trưởng GDP của Nga chỉ đạt 1,4%, giảm mạnh so với mức 4% của hai năm trước và mức 4,5% của quý cuối năm 2024. Tăng trưởng GDP điều chỉnh theo mùa của nước này thậm chí ở mức âm - lần đầu tiên kể từ năm 2022.

Sự tăng trưởng của nền kinh tế Nga tập trung vào ngành sản xuất, cụ thể là các ngành công nghiệp quốc phòng và ngành nghề liên quan, và chủ yếu nhờ sự gia tăng chi tiêu chính phủ. Điều này gây ra sự mất cân bằng lớn trong nền kinh tế.

Đầu tuần trước, Bộ trưởng Kinh tế Nga Maxim Reshetnikov đã kêu gọi CBR hạ lãi suất do lo ngại về sự suy giảm của nhiều lĩnh vực.

Theo ông Nicholas Farr, nhà kinh tế học về các thị trường châu Âu mới nổi tại công ty nghiên cứu Capital Economics, việc CBR giảm lãi suất xuống còn 20% là một quyết định bất ngờ bởi thị trường trước đó dự báo mức giảm ít hơn.

Vị chuyên gia dự báo lãi suất cơ bản tại Nga sẽ giảm xuống còn 17% vào cuối năm nay, thấp hơn mức dự báo 18% ông đưa ra trước đó.

“Sự mất cân bằng cung cấp do chiến tranh cho thấy chính sách lãi suất vẫn cần được duy trì ở trạng thái thắt chặt”, ông Farr nói với CNBC.

Niềm hy vọng vào đầu năm nay rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể thúc đẩy Nga và Ukraine tiến tới một thỏa thuận ngừng bắn lâu dài hoặc thậm chí là chấm dứt chiến tranh đã nhanh chóng tan biến. Bất chấp sự tích cực của Washington cũng như các nước đồng minh châu Âu của Ukraine, chưa có tín hiệu nào cho thấy chiến tranh ở Ukraine sẽ sớm đi đến hồi kết.

Các cuộc giao tranh giữa hai bên vẫn tiếp diễn, thậm chí với quy mô lớn và quyết liệt hơn. Điều này tiếp tục đặt ra thách thức lớn với nền kinh tế Nga, đặc biệt là lạm phát vẫn ở mức cao.

Theo ông Janis Kluge, chuyên gia về kinh tế Nga tại Viện Các vấn đề quốc tế và an ninh Đức, CBR đang ở thế khó, bởi vì dù lạm phát đã hạ nhiệt nhưng vẫn khó kiểm soát. Trong khi giá nhiều mặt hàng đang giảm nhưng giá thực phẩm vẫn tăng và ảnh hưởng nặng nhất tới nhóm người nghèo nhất.

Bên cạnh đó, các biện pháp trừng phạt bổ sung của phương Tây được dự báo sẽ gây thêm áp lực với nền kinh tế Nga.

Dù vậy, một điểm sáng là đồng rúp vẫn nằm trong nhóm tăng trưởng tốt nhất từ đầu năm đến nay nhờ các biện pháp kiểm soát vốn, chính sách tiền tệ thắt chặt và sự suy giảm của đồng USD - theo đánh giá của ngân hàng Bank of America. Trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu tuần trước, đồng USD tăng 2,72% so với rúp Nga sau thông báo hạ lãi suất của CBR.

Đức Anh