Làm chủ AI

Những năm gần đây, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở nên phổ biến. Nhiều địa phương đẩy mạnh ứng dụng AI vào công tác quản lý, điều hành. Thông qua trợ lý ảo, chatbot AI, người dân được hướng dẫn thực hiện các thủ tục hành chính, không phải gặp trực tiếp cán bộ. Tháng 12/2025, thành phố Hà Nội đưa vào vận hành hệ thống camera AI trên hàng loạt tuyến phố, giúp hạn chế ùn tắc cục bộ, phát hiện chính xác các trường hợp vi phạm quy định về an toàn giao thông.

Trong hoạt động giáo dục, giáo viên có thể sử dụng AI để thiết kế bài giảng. Trước đây làm 1 bộ slide với phần mềm PowerPoint thường mất 2-3 tiếng thì nay chỉ với 10 câu lệnh cho AI, sau 30 giây là có bộ slide hoàn chỉnh. Kể từ khi AI xuất hiện, việc học ngoại ngữ cũng dễ dàng hơn. Có em học sinh vừa thi xong chứng chỉ tiếng Anh IELTS chia sẻ rằng, khi được thầy cô hướng dẫn phương pháp học, em đã ôn IELTS với ChatGPT. ChatGPT giúp sửa câu sai ngữ pháp, luyện kỹ năng nghe, nói. Sau vài tháng học tập nghiêm túc, em đã tự tin đi thi và đạt kết quả tốt. Nếu không có ChatGPT, em phải đi học thêm trực tiếp tại trung tâm rất vất vả, tốn thêm nhiều chi phí.

Lợi ích của AI đã thấy rõ song cũng nảy sinh không ít bất cập. Nhiều thầy cô “đau đầu” trước tình trạng một bộ phận học trò chỉ chăm chăm chép nguyên bài giải trên ChatGPT, trong khi không biết vận dụng các công thức liên quan. Mới đây, nhiều tờ báo đưa tin, UBND tỉnh Cao Bằng có văn bản nhắc nhở Sở Công Thương sau khi phát hiện hàng loạt sai sót trong một báo cáo của Sở trình UBND tỉnh. Báo cáo có nhiều lỗi được xác định mang đặc điểm của việc sử dụng AI. Ví dụ như cụm từ “ươm tạo doanh nghiệp” viết thành “xà tạo”, “cơ hội và thách thức” thành “cơ hội và sơ thức”, “27 hội nghị” bị chuyển thành “27 nghị viện”; “củng cố trục giao thông vành đai biên giới” bị biến thành “cốt thép thác vành biên giới”...

Trên nhiều diễn đàn khoa học, các chuyên gia đặt câu hỏi AI có thể thay thế con người hay không ? Câu trả lời là AI có thể làm thay con người nhiều công việc, đặc biệt là những công việc mang tính chu kỳ lặp đi, lặp lại. Thế nhưng AI không có lý trí, cảm xúc; không có kiến thức từ thực tiễn đời sống như con người. Vì vậy, không phải lúc nào cũng có thể sử dụng công cụ này. Khi xây dựng đề án về phát triển kinh tế-xã hội vùng miền núi chẳng hạn, chỉ có những cán bộ cơ sở sâu sát địa bàn mới biết rõ bà con ở đó có năng lực như thế nào, mong muốn điều gì; điều kiện tự nhiên khó khăn, thuận lợi ra sao để từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp. AI không thể làm thay những cán bộ tham mưu xây dựng đề án.

Trong quá trình chuyển đổi số, ứng dụng AI là xu thế tất yếu. Tuy vậy, mỗi cơ quan, đơn vị cần xây dựng quy chế cụ thể, xác định rõ được dùng AI trong trường hợp nào, cách thức ra sao; quy trách nhiệm khi xảy ra sai sót, khi có những sản phẩm kém chất lượng do AI tạo ra. Mỗi người dùng cần hiểu rõ tính chất của từng phần mềm. Quá trình sử dụng phải có sự kiểm soát, thẩm định nghiêm túc. Chỉ khi chúng ta làm chủ AI thì công cụ này mới giúp nâng cao hiệu quả công việc, phục vụ đắc lực cho đời sống; giảm thiểu những ảnh hưởng tiêu cực.

Thy Lan