Làm gì để hạn chế rút bảo hiểm xã hội một lần?

Gia tăng người rút BHXH một lần

Chiều 19/7, tại bộ phận một cửa UBND huyện Lục Nam có gần 10 công dân làm các thủ tục liên quan đến lĩnh vực BHXH, trong đó phần lớn đề nghị hưởng BHXH một lần. Hơn 3 năm tham gia BHXH, với chị Nguyễn Thị Hạ (SN 1998), trú tại tổ dân phố Cẩm Y, thị trấn Đồi Ngô (Lục Nam), việc rút BHXH một lần nằm ngoài dự tính. Một năm trước, khi đang làm công nhân cho một doanh nghiệp (DN) gần nhà, chị buộc phải nghỉ việc do DN hết việc. Không thể tìm được việc làm mới, phù hợp, các con thường xuyên đau ốm nên chị quyết định rút BHXH một lần để trang trải cuộc sống trước mắt dù biết sẽ thiệt thòi về sau. Tương tự, anh Nguyễn Văn Chính (SN 1981), trú tại thôn Chiến Thắng, xã Yên Sơn (Lục Nam) cũng buộc phải rút BHXH một lần do thất nghiệp hơn 1 năm nay.

Cán bộ Phòng Truyền thông (BHXH tỉnh) tuyên truyền chính sách BHXH đến người lao động.

Đây chỉ là hai trong số 1.550 trường hợp rút BHXH một lần trong 6 tháng đầu năm nay trên địa bàn huyện Lục Nam. Trước đó, trong năm 2023, BHXH huyện cũng tiếp nhận, giải quyết thủ tục hưởng BHXH một lần cho hơn 3,7 nghìn người với tổng số tiền gần 151 tỷ đồng, tăng hơn 1,6 nghìn người và tăng 75,5 tỷ đồng so với năm 2022. Ông Hoàng Anh Chu, Phó Giám đốc BHXH huyện Lục Nam cho biết: “Những người hưởng BHXH một lần chủ yếu là lao động trẻ, trong đó độ tuổi từ 20 đến dưới 45 tuổi chiếm khoảng 70%. Rút một lần, NLĐ nhận được một số tiền không lớn để giải quyết nhu cầu trước mắt nhưng về lâu dài, họ mất đi rất nhiều quyền lợi”.

Năm 2023, toàn tỉnh có hơn 25,7 nghìn người rút BHXH một lần với tổng số tiền hơn 1 nghìn tỷ đồng. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm nay có hơn 13,2 nghìn người rút với tổng số tiền gần 632 tỷ đồng.

Kết thúc năm 2023, các chỉ tiêu về phát triển người tham gia BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp của tỉnh đều đạt và vượt kế hoạch được giao. Tính đến 31/12/2023, toàn tỉnh có 6.267 đơn vị đang tham gia đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ, trong đó có 4.467 DN với tổng số người tham gia BHXH gần 410 nghìn người, tăng hơn 24 nghìn người so với năm 2022. Mặc dù vậy, năm 2023, toàn tỉnh có hơn 25,7 nghìn người rút BHXH một lần với tổng số tiền hơn 1 nghìn tỷ đồng. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm nay có hơn 13,2 nghìn người rút với tổng số tiền gần 632 tỷ đồng.

Mới đây, chị Nguyễn Thị C (SN 1985), trú tại phường Nếnh (thị xã Việt Yên) buộc phải đánh đổi 233 tháng liên tiếp đóng BHXH để hưởng một lần với số tiền hơn 136 triệu đồng. Tương tự, chị Hoàng Thị H (SN 1983), trú tại phường Tự Lạn (cùng thị xã Việt Yên) cũng nhận hơn 127 triệu đồng cho 231 tháng đóng BHXH. “Biết rút như vậy sẽ thiệt thòi và phải đóng từ đầu nếu có việc làm mới song vì cần một khoản tiền để trang trải cuộc sống nên tôi buộc phải rút”, chị H chia sẻ.

Cân nhắc trước khi quyết định

Liên quan đến tình trạng gia tăng số người rút BHXH một lần, đại diện BHXH một số huyện, thị xã cho rằng, nguyên nhân chủ yếu do tình hình sản xuất, kinh doanh của DN gặp khó khăn, một số DN ngừng hoạt động, thu hẹp quy mô sản xuất, kinh doanh dẫn đến cắt giảm lao động. Khi bị mất việc, nhiều người phải đối mặt với nhu cầu tài chính trước mắt như: Chi tiêu sinh hoạt cho gia đình, đầu tư cho con ăn học, chữa bệnh…, làm gia tăng số người hưởng BHXH một lần. Bên cạnh đó, nhiều lao động vẫn coi phần đóng góp BHXH của người sử dụng lao động như một khoản thu nhập lớn trước mắt mà không coi đó là phần tích lũy để bảo vệ bản thân khi về già, không còn khả năng lao động.

Nhằm bảo đảm chính sách an sinh xã hội, thời gian qua, BHXH tỉnh thực hiện nhiều giải pháp nhằm góp phần hạn chế người rút BHXH một lần. Tại bộ phận một cửa BHXH tỉnh, sau khi tiếp nhận hồ sơ, cán bộ truyền thông của đơn vị trực tiếp điện thoại, gặp gỡ để phân tích cho NLĐ hiểu. Những trường hợp vẫn quyết định rút, tiếp tục được tư vấn người dân trích một phần số tiền lĩnh để tham gia BHXH tự nguyện. Hay tại bộ phận một cửa của UBND các huyện, thị xã, ngoài cán bộ trực tiếp tiếp nhận hồ sơ, lãnh đạo BHXH huyện thường xuyên có mặt để tuyên truyền.

Về chính sách, Luật BHXH (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua (có hiệu lực từ 1/7/2025) quy định giảm số năm đóng tối thiểu để được hưởng lương hưu đối với NLĐ từ 20 năm xuống còn 15 năm. Quy định này tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc tham gia không liên tục có cơ hội tích lũy đủ 15 năm đóng (thay vì 20 năm như quy định hiện hành) để hưởng lương hưu hằng tháng. Với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH sau ngày 1/7/2025 sẽ không được nhận BHXH một lần, trừ một số trường hợp đặc biệt.

Bà Nguyễn Thị Mai Hương, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: “Tham gia BHXH, NLĐ được hưởng lương hưu cũng như BHYT miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu, được hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già, với mức được chi trả lên đến 95%. Việc rút một lần là giải pháp tình thế nhưng sẽ để lại hệ lụy lâu dài cho NLĐ”.

Để giảm số người rút BHXH một lần, cùng với những chính sách, sự vào cuộc của cơ quan chuyên môn, cấp ủy, chính quyền các cấp cần đẩy mạnh tuyên truyền, tập trung nắm bắt, hỗ trợ các trường hợp nghỉ việc tìm việc làm mới tại các DN, cơ sở sản xuất. Với những trường hợp đã rút BHXH một lần, không có nhu cầu tìm việc làm mới, các địa phương hỗ trợ NLĐ tiếp cận nguồn vốn vay, phát triển kinh tế để có thu nhập ổn định, từ đó có điều kiện tham gia BHXH tự nguyện. NLĐ cần cân nhắc khi có ý định rút một lần, bởi theo quy định, NLĐ có thể bảo lưu thời gian đóng để khi có điều kiện tiếp tục tham gia.

Bài, ảnh: Sỹ Quyết