Làm gì khi chuyển khoản nhầm cho người khác?

Phó giám đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam chi nhánh Đồng Nai Phạm Quốc Bảo. Ảnh: K.Liễu

Hiện có thông tin không chính xác về nội dung Nghị định 52/2024/NĐ-CP ngày 15-5-2024 quy định về thanh toán không dùng tiền mặt (gọi tắt là Nghị định 52), dẫn tới hiểu nhầm từ ngày 1-7, khi chuyển tiền nhầm thì có thể yêu cầu ngân hàng phong tỏa tài khoản của bên nhận.

Trao đổi với phóng viên Báo Đồng Nai, Phó giám đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam chi nhánh Đồng Nai PHẠM QUỐC BẢO cho biết, chủ tài khoản cần hiểu đúng về quy định phong tỏa tài khoản thanh toán và các quy định liên quan để chủ động xử lý, bảo vệ quyền lợi chính đáng khi xảy ra trường hợp chuyển khoản nhầm.

* Theo Nghị định 52 thì trường hợp nào sẽ tiến hành phong tỏa tài khoản ngân hàng, thưa ông?

- Điểm mới của Nghị định 52 so với quy định hiện hành là bổ sung thêm quy định về phong tỏa tài khoản thanh toán. Theo đó, tài khoản thanh toán bị phong tỏa một phần hoặc toàn bộ số dư trên tài khoản thanh toán trong các trường hợp sau:

Trường hợp thứ nhất, theo thỏa thuận trước giữa chủ tài khoản thanh toán và tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán hoặc theo yêu cầu của chủ tài khoản.

Trường hợp thứ hai, khi có quyết định hoặc yêu cầu bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

Trường hợp thứ ba, khi ngân hàng có nhầm lẫn, sai sót về chuyển tiền (phát sinh chủ động từ phía cán bộ hoặc hệ thống ngân hàng), ngân hàng được phép phong tỏa hoặc yêu cầu ngân hàng đối tác thực hiện phong tỏa số tiền bị nhầm lẫn, sai sót.

Trường hợp thứ tư, khi có yêu cầu phong tỏa của một trong các chủ tài khoản thanh toán chung, trừ trường hợp có thỏa thuận trước bằng văn bản giữa tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và các chủ tài khoản thanh toán chung.

* Ông có thể cho biết, nếu lỡ chuyển tiền nhầm vào tài khoản của người khác thì người chuyển phải làm gì để lấy lại tiền, phía người nhận chuyển nhầm cần xử lý ra sao?

- Nếu lỡ chuyển nhầm tiền vào tài khoản của người khác, người chuyển cần đến văn phòng giao dịch của ngân hàng nơi mở tài khoản và cung cấp các giấy tờ chứng minh liên quan. Người chuyển cần cung cấp đủ thông tin để ngân hàng có thể hỗ trợ tốt nhất. Sau đó, ngân hàng sẽ rà soát, kiểm tra giao dịch đã phát sinh trên.

Trong trường hợp thông tin giao dịch là lỗi từ phía ngân hàng, do nhầm lẫn, sai sót so với lệnh thanh toán thì ngân hàng sẽ tiến hành yêu cầu phong tỏa số tiền đã gửi vào tài khoản của người nhận. Nếu xác nhận được thông tin giao dịch hoàn toàn trùng khớp với lệnh thanh toán của khách hàng thì ngân hàng không có quyền phong tỏa tiền chuyển nhầm hay hoàn trả lại.

Khi phát hiện có người chuyển nhầm vào tài khoản, người nhận được tiền cần liên hệ với ngân hàng nơi mình mở tài khoản hoặc thông báo về việc nhận tiền chuyển nhầm và ngân hàng sẽ hỗ trợ kiểm tra thông tin của người chuyển để người nhận chuyển trả lại tiền cho bên chuyển.

Ngoài ra, người nhận có thể giao nộp cho UBND cấp xã hoặc công an gần nhất để thông báo công khai cho người chuyển nhầm biết nhận lại. Điều này đã được quy định tại Điều 165, 228, 579 của Bộ luật Dân sự năm 2015.

Nhân viên một ngân hàng thương mại tại thành phố Biên Hòa hướng dẫn khách hàng mở tài khoản cá nhân.

* Ngân hàng có tài khoản nhận nhầm và ngân hàng có tài khoản của người chuyển nhầm có trách nhiệm gì trong trường hợp này, thưa ông?

- Theo quy định tại Mục 2, Điều 33 Thông tư số 37/2016/TT-NHNN ngày 30-12-2016 về trách nhiệm của ngân hàng có tài khoản nhận nhầm và tài khoản của người chuyển nhầm, căn cứ vào yêu cầu của người chuyển, ngân hàng đầu chuyển sẽ gửi yêu cầu hủy giao dịch sang cho ngân hàng đầu nhận. Ngân hàng đầu nhận sẽ làm việc với người nhận được tiền. Nếu người nhận tiền đồng ý trả lại và đảm bảo có đủ tiền để trả lại, ngân hàng đầu nhận sẽ hoàn trả lại tiền cho ngân hàng đầu chuyển. Nếu người nhận tiền không đồng ý trả lại, không liên hệ được với người hưởng, tài khoản người nhận không có đủ tiền để hoàn lại, ngân hàng nhận sẽ thông báo lại cho ngân hàng chuyển để thông tin tới người chuyển.

* Vậy trong trường hợp người nhận tiền chuyển nhầm không đồng ý hoàn trả thì sẽ xử lý như thế nào?

- Nếu người nhận nhầm không hoàn trả, chủ tài khoản chuyển nhầm có thể thực hiện các thủ tục khởi kiện. Theo quy định tại khoản 1, Điều 599 Bộ luật Dân sự năm 2015, người chiếm hữu, người sử dụng tài sản của người khác mà không có căn cứ pháp luật thì phải hoàn trả cho chủ sở hữu, người chiếm hữu hợp pháp tài sản đó, nếu không tìm được chủ sở hữu, người chiếm hữu hợp pháp tài sản đó thì phải giao cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền...

Điều 175 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định, người nào cố tình không trả lại cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc không giao nộp cho cơ quan có trách nhiệm tài sản trị giá từ 10 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng hoặc dưới 10 triệu đồng nhưng tài sản là di vật, cổ vật bị giao nhầm hoặc do mình tìm được, bắt được, sau khi chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc cơ quan có trách nhiệm yêu cầu được nhận lại tài sản đó theo quy định của pháp luật, thì bị phạt tiền từ 10-50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Kim Liễu (thực hiện)