Lạm phát hạ nhiệt, bữa ăn vẫn đắt đỏ

Giá thực phẩm cao gây áp lực cho người dân.

Giá thực phẩm neo cao dù giảm lạm phát

Tại Anh, Hiệp hội Bán lẻ Anh (BRC) cho biết giá hàng hóa chỉ giảm nhẹ trong tháng 10/2025, chủ yếu nhờ cạnh tranh gay gắt giữa các chuỗi siêu thị, các chương trình khuyến mãi sớm trước mùa lễ hội và việc giá đường thế giới hạ nhiệt. Tuy nhiên, đà giảm này mang tính ngắn hạn, chưa phản ánh sự hạ nhiệt thực sự của chi phí sinh hoạt.

Bà Helen Dickinson - Tổng giám đốc BRC, cảnh báo: “Việc áp thêm thuế đối với ngành bán lẻ chắc chắn sẽ khiến lạm phát duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn”.

Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) nhận định rằng, giá thực phẩm vẫn là yếu tố chủ chốt ảnh hưởng đến kỳ vọng lạm phát của người dân, bởi đây là nhóm hàng thiết yếu chiếm phần lớn trong chi tiêu hằng ngày.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), lạm phát toàn khối ổn định ở mức 4,1% trong tháng 8/2025, nhưng riêng giá thực phẩm tăng 5%, cao nhất trong hơn một năm qua. Tính từ cuối năm 2019 đến nay, giá thực phẩm trung bình ở các nước OECD đã tăng 45,8%, trong đó Colombia và Hungary tăng khoảng 80%.

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) cho biết chỉ số giá lương thực toàn cầu tháng 9/2025 đạt 128,8 điểm, giảm 0,7% so với tháng trước nhưng vẫn cao hơn 3,4% so với cùng kỳ năm 2024. Giá đường và sữa hạ nhẹ, song giá thịt bò và thịt cừu vẫn tăng mạnh do nhu cầu lớn ở Mỹ và nguồn cung hạn chế. FAO dự báo sản lượng ngũ cốc thế giới niên vụ 2025-2026 đạt gần 3 tỷ tấn, tăng 3,8% so với năm trước (mức cao nhất trong 12 năm) nhưng chi phí vận chuyển và năng lượng vẫn cao khiến giá bán lẻ chưa thể giảm nhanh.

Dù lạm phát toàn cầu đã hạ về quanh mức 4%, giá thực phẩm trung bình tại các nước OECD vẫn cao hơn khoảng 45% so với trước đại dịch.

Tại châu Phi và Nam Á, những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, giá thực phẩm vẫn là gánh nặng lớn đối với người dân. Ở Nigeria, dù giá thực phẩm giảm xuống 16,9% trong tháng 9/2025 nhờ vụ thu hoạch bội thu, mức này vẫn quá cao so với thu nhập trung bình. Tại Ai Cập, lạm phát ở khu vực thành thị đạt 11,7%, còn giá thực phẩm tăng thêm 2% chỉ trong một tháng. Ở Pakistan, lạm phát quay lại mức 5,1% sau khi giá lương thực tăng trở lại, trong khi tại Ethiopia, chi phí thực phẩm vẫn cao hơn 12% so với năm trước.

Bên cạnh đó, hiện tượng “thu nhỏ sản phẩm”, khi các nhà sản xuất giảm khối lượng nhưng giữ nguyên hoặc tăng giá sản phẩm, khiến người tiêu dùng khó cảm nhận giá giảm. Khảo sát của Tổ chức bảo vệ người tiêu dùng Which (Anh) cho thấy nhiều sản phẩm như cà phê, bánh kẹo bị giảm khối lượng từ 5-25% nhưng giá vẫn tăng.

Minh bạch giá và củng cố chuỗi cung ứng

Ở châu Âu, Liên minh châu Âu (EU) yêu cầu các siêu thị phải thông báo rõ ràng nếu sản phẩm bị giảm khối lượng hoặc thay đổi công thức nhưng giá lại tăng, nhằm ngăn tình trạng gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Tại Anh, Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường (CMA) cũng siết chặt quy định niêm yết giá, buộc các chuỗi bán lẻ hiển thị đơn giá theo kilôgam hoặc lít một cách thống nhất và dễ đọc, giúp người mua dễ so sánh.

Tại châu Á và châu Phi, nhiều biện pháp ổn định giá cũng đang được áp dụng. Ở Ấn Độ, chính phủ đã giảm 10% thuế nhập khẩu dầu ăn thô như dầu cọ, dầu đậu nành và dầu hướng dương để hạ giá trong nước, đồng thời khuyến khích các nhà máy lọc dầu nội địa tăng sản lượng. Kenya xuất kho 200.000 bao ngô từ kho dự trữ quốc gia nhằm bình ổn giá bột ngô, loại thực phẩm thiết yếu của người dân nước này. Tại Ai Cập, chính phủ phối hợp với EU và Ngân hàng Thế giới đầu tư hàng trăm triệu USD mở rộng kho chứa lúa mì, nâng cấp hệ thống vận chuyển và bảo đảm nguồn bánh mì trợ giá cho hàng chục triệu hộ gia đình. Nigeria cũng đang thực hiện một chương trình hỗ trợ nông nghiệp quy mô lớn, do Ngân hàng Phát triển châu Phi tài trợ, giúp tăng năng suất và giảm chi phí sản xuất.

Về dài hạn, nhiều quốc gia chuyển hướng sang đầu tư vào nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu, với các giải pháp như sử dụng giống cây trồng chịu hạn, áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước và xây dựng hệ thống cảnh báo thời tiết sớm nhằm giảm rủi ro mùa vụ. Ngân hàng thế giới thông qua chương trình “Tăng cường khả năng chống chịu của hệ thống lương thực” đã hỗ trợ hơn 90 quốc gia, đặc biệt tại châu Phi và Trung Đông, giúp nông dân nâng cao năng suất và hạn chế thất thoát sau thu hoạch.

Song song đó, các chính phủ cũng tăng cường an sinh xã hội để hỗ trợ nhóm thu nhập thấp, thông qua phát phiếu thực phẩm, trợ cấp tiền mặt hoặc hỗ trợ trực tiếp. Ai Cập vẫn duy trì chương trình trợ giá bánh mì, trong khi Jordan, Ethiopia và Tunisia áp dụng trợ giá tương tự cho các mặt hàng cơ bản như ngũ cốc, sữa và dầu ăn.

Theo chuyên gia kinh tế Jose Rosero Moncayo (FAO): “chỉ khi các quốc gia đầu tư mạnh vào sản xuất nông nghiệp trong nước và cải thiện chuỗi cung ứng, giá lương thực mới có thể ổn định lâu dài”.

Ở tầm vĩ mô, các ngân hàng trung ương tiếp tục kiểm soát chính sách tiền tệ nhằm ổn định giá cả, trong khi chính phủ triển khai các gói hỗ trợ có mục tiêu để tránh tạo thêm chi phí cho doanh nghiệp bán lẻ.

Lạm phát toàn cầu đang giảm tốc, nhưng giá thực phẩm vẫn là gánh nặng lớn cho hàng trăm triệu người. Chỉ khi các chính sách minh bạch giá, giảm chi phí chuỗi cung ứng, đảm bảo thương mại ổn định và đầu tư bền vững vào nông nghiệp được thực hiện đồng bộ, bữa ăn hàng ngày của người dân mới thực sự hạ nhiệt.

Hồng Nhung