Làm sao để biết mình bị cường giáp?

Nguyên nhân dẫn đến cường giáp

Cường giáp là tình trạng tuyến giáp tăng hoạt động, sản xuất nhiều hormone giáp và tăng nồng độ hormone giáp trong máu. Nếu cường giáp không được phát hiện, điều trị và kiểm soát tốt sẽ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.

Tuyến giáp là tuyến nội tiết quan trọng, nằm phía trước cổ, ngay dưới thanh quản và trên xương ức. Hormone tuyến giáp đóng vai trò chính trong chuyển hóa, tăng trưởng và phát triển cơ thể. Cường giáp là tình trạng tuyến giáp tăng hoạt động, sản xuất nhiều hormone giáp và tăng nồng độ hormone giáp trong máu. Do đó, người bệnh cường giáp có tình trạng tăng chuyển hóa của cơ thể và biểu hiện triệu chứng lâm sàng.

Cường giáp có thể đẩy nhanh quá trình trao đổi chất của cơ thể, nhịp tim nhanh hoặc không đều và gây giảm cân không chủ ý.

Cường giáp có thể xảy ra do các nguyên nhân sau:

- Bệnh Basedow (Graves): Là tình trạng rối loạn tự miễn mà hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công tuyến giáp, khiến tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra cường giáp.

- Chửa trứng (choriocarcinoma – carcinoma đệm nuôi).

- Ung thư tuyến giáp.

- Adenom thùy trước tuyến yên tiết quá nhiều TSH.

Cường giáp cũng có thể xảy ra do bướu tuyến giáp đơn nhân hoặc đa nhân có cường giáp; viêm tuyến giáp; bổ sung i-ốt quá liều; do dùng quá nhiều thuốc hormone tuyến giáp.

Khi mắc cường giáp người bệnh có cảm giác tim đập nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực.

Biểu hiện của cường giáp

Xuất hiện bướu ở cổ: Đây là biểu hiện dễ nhận biết, được chú ý nhiều và rõ ràng nhất đối với bệnh lý tuyến giáp. Đôi khi đây là dấu hiệu chính khi bệnh nhân đến khám tuyến giáp.
Nhịp tim nhanh: Người bệnh có cảm giác tim đập nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực liên hồi đẫn đến bồn chồn, lo lắng và thậm chí là khó thở.
Huyết áp tăng, tay run, da ẩm, đổ mồ hôi nhiều.
Mắt lồi, chói mắt, chảy nước mắt.
Sụt cân đột ngột: Cân nặng sụt giảm ngay cả khi ăn nhiều, ăn ngon miệng và đủ chất.
Vận động yếu: Cơ bắp của người mắc cường giáp sẽ bị ảnh hưởng với triệu chứng rõ rệt như mệt mỏi và yếu sức, gây giảm sức lao động, vận động…

Ngoài ra, bệnh nhân mắc cường giáp có các biểu hiện như: Tinh thần căng thẳng, dễ stress, khó tập trung làm việc, ngủ không ngon giấc. Bệnh nhân có thể trải qua những cơn khó chịu, cáu gắt và kích động vô cớ. Người bệnh còn có tình trạng đau nhức cơ xương khớp. Rối loạn tiêu hóa, đôi khi bị tiêu chảy. Đối với phụ nữ có thể bị rối loạn kinh nguyệt.

Để chẩn đoán cường giáp các bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm chức năng tuyến giáp gồm TSH và hormone giáp, trong đó TSH giảm và hormone giáp tăng. Ngoài ra, xạ hình tuyến giáp và xét nghiệm máu cũng được sử dụng để xác định nguyên nhân gây cường giáp.

Biến chứng của bệnh cường giáp

Nếu cường giáp không được phát hiện, điều trị và kiểm soát tốt sẽ dẫn đến nhiều biến chứng, bao gồm:

- Tim mạch: Rối loạn nhịp tim (rung nhĩ, tăng nguy cơ đột quỵ), suy tim sung huyết.

- Loãng xương: Xương yếu và dễ gãy.

- Bất thường mắt: Bệnh Basedow sẽ gây lồi mắt, mắt sưng và đỏ, nhạy cảm ánh sáng, nhìn mờ, nhìn đôi và nặng nề nhất là mù.

- Bão giáp: là biến chứng hiếm gặp nhưng có thể gây tử vong. Bão giáp thường xảy ra trên người bệnh cường giáp không điều trị hoặc điều trị chưa ổn định và có yếu tố thúc đẩy như phẫu thuật, nhiễm trùng, chấn thương...

Vì vậy, người bệnh cường giáp cần tuân thủ điều trị và tái khám định kì tại chuyên khoa nội tiết để kiểm soát tốt chức năng tuyến giáp và tránh những biến chứng.

Điều trị cường giáp

Hiện có nhiều phương pháp điều trị cường giáp trong đó là:

Thuốc kháng giáp tổng hợp: Giúp ức chế sản xuất hormone giáp.
Iod phóng xạ: Phá hủy tế bào tuyến giáp, giảm khả năng sản xuất hormone giáp.
Phẫu thuật tuyến giáp: Cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp.

Tùy vào từng người mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị cho phù hợp. Do đó, người bệnh cường giáp cần được khám bởi bác sĩ chuyên khoa nội tiết để thảo luận phương pháp điều trị tối ưu nhất.

Lời khuyên thầy thuốc

Thông thường, ở giai đoạn đầu bệnh cường giáp không gây ra các triệu chứng rõ ràng hoặc người bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Vì vậy, để phòng tránh cần tầm soát sức khỏe thường xuyên, bên cạnh đó thực hiện chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hợp lý bằng các biện pháp như:

- Cung cấp đầy đủ lượng i-ốt cần thiết hàng ngày vì việc thừa hoặc thiếu i-ốt có thể gây ra các vấn đề về bệnh lý tuyến giáp.

Đặc biệt phụ nữ mang thai, người cao tuổi là đối tượng cần lưu ý về việc bổ sung đủ lượng i-ốt hàng ngày để tránh những vấn đề sức khỏe cho thai nhi, sản phụ cũng như người cao tuổi.

- Bổ sung các thực phẩm giàu oxy hóa (có thể được tìm thấy trong các loại thực phẩm như trái cây, đặc biệt các loại quả mọng như quả việt quất, dâu tây… các loại ray xanh như cải xoăn, súp lơ…).

- Xây dựng cho bản thân lối sống lành mạnh, ăn đủ chất, luyện tập thể thao và ngủ đủ giấc, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán các đồ uống chứa cồn hoặc chất kích thích để phòng ngừa không chỉ bệnh lý tuyến giáp mà các bệnh lý sức khỏe nói chung.

ThS.BS Phạm Vũ Hiệp