Làm thế nào để cai nghiện thuốc lá?

Cai nghiện thuốc lá như thế nào và có rào cản gì là một trong những nội dung tại Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm và định hướng kế hoạch hoạt động về tổ chức cai nghiện thuốc lá giai đoạn 2021-2022 do Bộ Y tế, Quỹ Phòng Chống tác hại thuốc lá, tổ chức ngày 23/3 tại Hà Nội.

Phát biểu tại hội thảo, Phó giáo sư, tiến sĩ Lương Ngọc Khuê, Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, cho biết giá thuốc lá còn rẻ, dễ mua, chế tài xử phạt nhẹ, lực lượng thanh tra, xử phạt mỏng..., đang là những thách thức đối với công cuộc cai nghiện thuốc lá ở Việt Nam.

Trong khi đó, thuốc lá là nguyên nhân chính của bệnh không lây nhiễm, gây tỷ lệ tử vong cao hiện nay. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 90% bệnh nhân mắc ung thư phổi, 75% bệnh nhân bị phổi tắc nghẽn mạn tính là do sử dụng thuốc lá. Tại Việt Nam, hơn 75% ca tử vong hàng năm là do các bệnh không lây nhiễm, trong đó, sử dụng thuốc lá là một trong nguyên nhân chính.

Thách thức cho cai nghiện thuốc lá

Công tác tổ chức cai nghiện thuốc lá tại Việt Nam còn gặp nhiều thách thức như nhận thức của người dân còn hạn chế; các cơ sở y tế tại tuyến tỉnh, huyện, xã chưa thực sự quan tâm và chủ động triển khai tư vấn cai nghiện. Thiếu thuốc thiết yếu trong điều trị cai nghiện thuốc lá, một số mô hình mới triển khai ở giai đoạn thí điểm..., cũng là hạn chế ở Việt Nam.

Thuốc lá là nguyên nhân gây ra 90% bệnh nhân mắc ung thư phổi, 75% bệnh nhân bị phổi tắc nghẽn mạn tính trên thế giới. Ảnh: Med-technew.

Ngoài ra, hiện có rất nhiều các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (loại nung nóng, điện tử) xuất hiện. Thậm chí, những loại này còn được quảng cáo có thể cai nghiện thuốc lá truyền thống. Điều này gây nhầm lẫn cho người sử dụng, khiến công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá gặp nhiều khó khăn.

Tại hội thảo, tiến sĩ Nguyễn Tiến Lâm, chuyên gia của WHO tại Việt Nam, đưa ra những khuyến cáo cai thuốc lá của WHO. Trong đó, ông Lâm cho biết cai thuốc lá phải được đưa vào các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu; công nhận hỗ trợ cai thuốc lá là thành phần thiết yếu của y tế toàn dân.

Đối với Việt Nam, WHO khuyến cáo cần đưa số tư vấn lên vỏ bao thuốc lá; tăng cường truyền thông về đường dây tư vấn. Các biện pháp khác như thay đổi hình ảnh cảnh báo, tăng thuế thuốc lá, tăng cường thực thi không khói thuốc..., cũng cần được triển khai.

Theo Phó giáo sư Lương Ngọc Khuê, hiện có nhiều phương pháp và bài thuốc hỗ trợ cai nghiện thuốc lá, tuy nhiên, ý chí của người hút thuốc là quan trọng nhất. Do đó, các đơn vị phải có các giải pháp thay đổi hành vi cai nghiện thuốc lá như liệu pháp tâm lý; lời khuyên, giải pháp công nghệ... để hỗ trợ.

Theo điều tra GATS 2015, tỷ lệ hút thuốc lá ở người trưởng thành Việt Nam vẫn khá cao, với 45,3% ở nam giới và 1,1 % ở nữ. Trong đó, 53,6% người hút thuốc muốn bỏ thuốc lá và 39,6% đã có nỗ lực bỏ trong 12 tháng qua.

Thành tựu của Việt Nam

Nhằm hướng tới mục tiêu giảm 1/3 tỷ lệ tử vong do các bệnh không lây nhiễm đến năm 2030, công tác phòng chống tác hại của thuốc lá là một trong những ưu tiên hàng đầu của Chính phủ các nước, trong đó có Việt Nam.

Qua gần 6 năm triển khai với sự đồng hành của các bệnh viện, đơn vị và tổ chức, công tác tổ chức cai nghiện thuốc lá đạt được kết quả rất đáng ghi nhận. Hành lang pháp lý và văn bản hướng dẫn thành lập và tổ chức hoạt động cai nghiện, tư vấn cai nghiện thuốc lá. Các mô hình tư vấn cai nghiện thuốc lá tại cơ sở y tế và cộng đồng hướng được thành lập như Tổng đài tư vấn cai nghiện thuốc lá miễn phí, phòng tư vấn trực tiếp tại các 10 bệnh viện trên cả nước. Mô hình tư vấn cai nghiện thuốc lá được triển khai tại trạm y tế xã/phường, áp dụng mô hình mHealth trong tư vấn cai nghiện.

Báo cáo của Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cho biết từ năm 2017 đến 2020, hơn 100.244 lượt bệnh nhân được tư vấn cai nghiện thuốc lá trực tiếp tại các bệnh viện. Trong đó, gần 7.000 lượt bệnh nhân được tư vấn chuyên sâu, hơn 5.200 bệnh nhân có hồ sơ theo dõi, có 727 bệnh nhân cai nghiện thành công.

Kết quả tư vấn qua tổng đài trong thời gian 2015-2020 có trên 81.000 cuộc gọi. Trong đó, trên 1/2 số cuộc gọi được tư vấn và có hồ sơ theo dõi cai nghiện, 1.111 bệnh nhân cai nghiện thành công trong hơn một năm.

Phương Mai