Làn sóng tăng lương cơ bản - nhìn từ thế giới

Tuy nhiên, đi kèm theo đó cũng là câu chuyện gây tranh cãi về việc tăng như thế nào, tăng bao nhiêu là “đủ”?

Nhiều yếu tố thúc đẩy chính sách tăng lương

Tại Nhật Bản, Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi đã bắt đầu thảo luận về các hướng dẫn sơ bộ về mức lương tối thiểu của Nhật Bản cho năm tài chính 2023. Theo Japan Times, mức lương tối thiểu có vai trò hỗ trợ mức sống tối thiểu, và với tình trạng giá cả cao đang diễn ra, do đó cần phải tăng lương lên mức mà người dân có thể yên tâm sinh sống.

Trong năm tài chính 2022, mức lương trung bình theo giờ có trọng số ở Nhật Bản là 961 yen (khoảng 6,63 USD). Nhật Bản đã chứng kiến chỉ số giá tiêu dùng tăng hằng năm trong 21 tháng liên tiếp tính đến tháng 5 năm nay.

Trong khi Thủ tướng Fumio Kishida đã đặt ra mục tiêu tăng mức lương tối thiểu của đất nước lên 1.000 yen, mức này được cho là không đáp ứng đủ với chi phí gia tăng.

Tại Nhật Bản, một người làm việc toàn thời gian, mức lương một giờ là 1.000 yen (khoảng 6,91 USD) cộng với thu nhập hằng năm khoảng 2 triệu yen (13.800 USD). Ảnh: Reuters

Đối với những người lao động làm việc toàn thời gian lâu dài tại Nhật Bản, thường có cơ hội thỏa thuận tiền lương vào đầu năm giữa người lao động và ban quản lý. Nhiều công ty đã công bố mức lương cao trong 30 năm sau các cuộc đàm phán về tiền lương vào mùa Xuân này.

Tuy nhiên, những người làm việc tại các công ty vừa và nhỏ và những người lao động làm công việc không thường xuyên, chiếm khoảng 40% lực lượng lao động của Nhật Bản, không được hưởng lợi từ các cuộc đàm phán lương này trong hầu hết các trường hợp. Do đó, Nhật Bản phải tăng mức lương tối thiểu trên toàn quốc để ngăn khoảng cách thu nhập ngày càng sâu hơn.

Những nỗ lực để xóa bỏ chênh lệch tiền lương giữa các khu vực cũng rất cần thiết. Trong năm tài chính 2022, mức lương tối thiểu ở tỉnh Okinawa thấp hơn 200 yen so với ở Tokyo. Những lỗ hổng này kéo theo làn sóng người lao động di chuyển từ nông thôn lên thành thị, khiến chính quyền địa phương phải tìm các biện pháp khắc phục.

Theo Mainichi, mức lương tối thiểu ở Nhật Bản cũng thấp từ góc độ toàn cầu. Đối với một người làm việc toàn thời gian, mức lương một giờ là 1.000 yen (khoảng 6,91 USD) cộng với thu nhập hằng năm khoảng 2 triệu yen (13.800 USD). Cần khoảng 1.500 yen để một người lao động tự trang trải cuộc sống khi sống một mình, do đó việc tăng lương tối thiểu là cần thiết.

Thủ tướng Nhật Bản Kishida cho rằng cải thiện mức thu nhập của giới trẻ là biện pháp chính để giải quyết tỷ lệ sinh suy giảm ở Nhật Bản.

Tăng thế nào là đủ?

Từ ngày 1/10/2022, mức lương tối thiểu hằng ngày của Thái Lan đã tăng trên cả nước từ 5 - 8%. Mức lương tối thiểu theo ngày mới dao động từ 328 baht (9,45 USD) đến 354 baht (10,2 USD).

Năm 2011, chính phủ đã công bố mức lương tối thiểu hài hòa trên toàn quốc được gọi là chương trình mức lương tối thiểu 300 baht (8,64 USD)/ngày. Đây là lần tăng lương tối thiểu lớn nhất của Thái Lan kể từ khi luật lương tối thiểu đầu tiên của nước này được thông qua vào năm 1973. Đây cũng là lần đầu tiên kể từ năm 1972, tất cả các tỉnh đều có cùng mức lương tối thiểu, bất kể chi phí sinh hoạt và các đặc điểm kinh tế - xã hội khác.

Mức tăng lương tối thiểu năm 2022 vẫn ở biên độ thấp hơn so với cải cách năm 2013 xét về những thay đổi đối với mức lương theo ngày.

Luật tiền lương tối thiểu được áp dụng bất kể tuổi tác, trình độ học vấn, quốc tịch, chủng tộc hay giới tính nhưng thay đổi theo địa điểm. Một trong những nhiệm vụ chính của luật tiền lương tối thiểu là bảo vệ những người lao động mới được thuê.

Người sử dụng lao động dự kiến sẽ trả cho những người lao động có hơn một năm kinh nghiệm nhiều hơn mức lương tối thiểu vì họ tích lũy được kỹ năng và có năng suất cao hơn.

Cải cách tiền lương tối thiểu năm 2013 đã tăng thu nhập bình quân hằng ngày, chi tiêu tiêu dùng bình quân đầu người, thu nhập bình quân đầu người và số ngày làm việc được trả lương.

Tuy nhiên, các hộ nghèo ít có khả năng thu được lợi ích từ cải cách này do không tuân thủ luật lương tối thiểu trong khu vực phi chính thức rộng lớn của nền kinh tế Thái Lan.

Tại Hồng Kông (Trung Quốc), mức lương tối thiểu, lần đầu tiên được thiết lập vào năm 2011, được cho là sẽ được xem xét hai năm một lần - nhưng bị giữ nguyên ở mức trước đó vào năm 2021 do nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi Covid-19.

Giới chức Hồng Kông thời điểm đó lập luận rằng việc tăng lương sẽ khiến “ thêm áp lực lên DN” và nguy cơ cắt giảm việc làm lương thấp.

Là một trong những TP đắt đỏ nhất thế giới, với thị trường nhà khan hiếm, chỗ đậu xe tại Hồng Kông có thể lên tới gần một triệu USD/chỗ. Vì vậy, khi Chính phủ Hồng Kông tăng mức lương tối thiểu lên 32 xu vào ngày 1/5/2023 vừa qua, đã vấp phải phản ứng gay gắt từ người lao động và các nhà hoạt động.

“Điều này là không thể chấp nhận được,” chuyên gia Wong Shek-hung, giám đốc chương trình Hồng Kông, Ma Cao và Đài Loan (Trung Quốc) tại tổ chức Oxfam cho biết, “Nó không thể đáp ứng các nhu cầu cơ bản ở Hồng Kông”.

Mức lương tối thiểu mới hiện ở mức 5,1 USD/giờ, tăng so với mức 4,78USD/giờ trước đây.

Oxfam cho biết mức lương mới vẫn thấp hơn mức mà một gia đình hai người sẽ nhận được thông qua chương trình an sinh xã hội của TP và sẽ khiến người lao động mất động lực làm việc. Tổ chức này thúc giục chính phủ tăng mức lương tối thiểu lên ít nhất 5,78 USD/giờ và gọi mức tăng mới là “gần như không đáng kể”.

Vào năm 2022, Hồng Kông cùng với Los Angeles ở vị trí thứ tư trong Chỉ số Chi phí Sinh hoạt Toàn cầu, do Economist Intelligence Unit (EIU) công bố. New York, Singapore và Tel Aviv ở tốp đầu.

Để so sánh, New York có mức lương tối thiểu là 15USD/h và Los Angeles có 16,78USD/giờ; trong khi Tel Aviv dao động từ $8,27 đến $8,45/giờ tùy thuộc vào tổng số giờ làm việc. Singapore đưa ra các mức lương tối thiểu khác nhau tùy thuộc vào lĩnh vực, chỉ áp dụng cho công dân và thường trú nhân.

Hiệp hội các tổ chức cộng đồng Hồng Kông (SOCO), cũng đề xuất mức lương tối thiểu cao hơn, ít nhất là 6,8 USD/giờ, và lập luận rằng TP nên theo các quốc gia khác trong việc đặt mức lương tối thiểu từ 1/2 - 2/3 mức lương tối thiểu lương trung bình.

Từ góc độ nhà tuyển dụng

Chính sách tiền lương tối thiểu từ lâu đã là một vấn đề gây tranh cãi giữa các nhà hoạch định chính sách, DN và học giả. Trong khi bảo đảm thu nhập tối thiểu cho người lao động, chính sách cũng làm tăng chi phí tuyển dụng lao động lương thấp, trong một số trường hợp có thể làm tăng tỷ lệ thất nghiệp.

Trong trường hợp Thái Lan, nền kinh tế được hỗ trợ bởi thương mại quốc tế và sự năng động trong xuất khẩu trong ba thập kỷ qua đã được thúc đẩy bởi các chuỗi giá trị toàn cầu. Lợi thế chi phí tương đối nhờ chi phí lao động thấp hơn là yếu tố chính giúp tăng cường sự tham gia của Thái Lan vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Cuộc tranh luận về mức lương tối thiểu của Thái Lan tiếp tục gay gắt trên con đường phục hồi kinh tế sau đại dịch. Một mặt, những người lao động phi chính thức, được trả lương thấp đang phải trả giá đắt. Nhưng việc tăng lương tối thiểu cũng có khả năng gây thêm áp lực lên các DN vừa và nhỏ.

Cẩm Anh