Làng Chăm ơn Bác

80 năm đất nước độc lập, đời sống của cộng đồng người Chăm ở Khánh Hòa ngày càng phát triển. Về các làng Chăm ở xã Phước Hữu, đồng bào Chăm luôn tự hào về truyền thống cách mạng của quê hương, luôn nhớ ơn Đảng, ơn Bác Hồ - Người đã đem vinh quang cho dân tộc, đất nước được độc lập, tự do, Nhân dân được hạnh phúc, ấm no.

Ngọn lửa cách mạng

Từ Quốc lộ 1, con đường Huỳnh Phước qua xã Ninh Phước đưa chúng tôi về Phước Hữu - nơi có các làng Chăm Bàlamôn như: Tân Đức, Thành Đức, Hữu Đức, Như Bình, Như Ngọc, Hoài Ni, Hoài Trung, Hậu Sanh. Dòng kênh Nam bao đời chảy qua Phước Hữu đã đem lại những cánh đồng lúa tốt tươi, đời sống người dân ấm no. Sắp đến kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2-9, tuyến đường rợp màu cờ đỏ sao vàng, đây đó tiếng nhạc ca khúc “Làng chăm ơn Bác” của nhạc sĩ Amư Nhân vang lên rộn ràng mà tha thiết. Người dân Phước Hữu nói chung và đồng bào Chăm nơi đây luôn nhớ ơn Đảng, ơn Bác Hồ - truyền thống được hun đúc từ thế hệ cha anh đi trước.

Các làng Chăm Phước Hữu nổi tiếng với Lễ hội Katê.

Mùa thu Tháng Tám gợi lại những chuyện thăng trầm của lịch sử, người Chăm Phước Hữu vẫn tự hào về truyền thống đoàn kết, kiên cường, anh dũng chống giặc ngoại xâm. Trong những câu chuyện đó, bao giờ cũng có chuyện về những người con làng Chăm đi theo cách mạng. Ông Lưu Sanh Thanh - Phó Cả sư Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh kể: Trong những năm 1929 - 1930, ở xã Phước Hữu có ông Đội Lập được đồng chí Trần Thi giác ngộ và đi theo cách mạng (trước đó ông đi lính cho Pháp). Ông Đội Lập đã đứng lên vận động đồng bào Chăm đấu tranh đòi lại ruộng đất. Ông còn vận động nhân dân chống sưu cao thuế nặng, rượu chè, cờ bạc…, mở đầu cho hàng loạt tấm gương đồng bào Chăm một lòng theo Đảng sau này.

Một góc làng Chăm Hữu Đức.

Theo nhiều tài liệu lịch sử, trong cao trào cách mạng Tháng Tám, ngày 22-8-1945, Nhân dân xã Phước Hữu rầm rộ kéo tới đình làng mít tinh tuyên bố xóa bỏ bộ máy Lý, Hương, thành lập chính quyền cách mạng, bọn Lý trưởng bàn giao con dấu cho cách mạng. Ông Lưu Đặng - đảng viên người Chăm được cử làm Chủ tịch Ủy ban cách mạng lâm thời làng Hậu Sanh. Ngày 6-1-1946, cùng với Nhân dân toàn tỉnh, cử tri xã Phước Hữu nô nức đi bầu cử đại biểu Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Hơn 90% cử tri đi bầu, đồng chí Trần Thi (đảng viên đầu tiên của Đảng bộ Ninh Phước) và ông Lưu Ai (nhân sĩ người Chăm) được bầu làm đại biểu Quốc hội khóa đầu tiên. Thắng lợi của cuộc bầu cử Quốc hội ở Phước Hữu biểu thị lòng yêu nước nồng nàn và niềm tin tưởng của đồng bào Chăm đối với chính quyền cách mạng. Sau Cách mạng Tháng Tám thành công, đồng bào Chăm xã Phước Hữu cùng Nhân dân toàn tỉnh hưởng ứng sôi nổi 3 phong trào do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng là “Diệt giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm”. Trong mỗi gia đình đồng bào Chăm đều lập ra hũ gạo cứu quốc, tiết kiệm trong mỗi bữa ăn, lập quỹ lương thực để cứu đói, cứ mỗi tháng có hàng chục tấn lương thực chuyển lên nuôi quân ở Căn cứ Chiến khu 7 (được thành lập năm 1946, chiến khu đầu tiên ở phía Nam tỉnh Khánh Hòa) và cứu đói đồng bào miền Bắc. Đồng bào Chăm ở các thôn Hữu Đức, Hậu Sanh còn ủng hộ cho Việt Minh hàng tấn đồng đưa về binh công xưởng để đúc súng.

Anh Đào Ngọc Vũ (thôn Mông Đức, xã Phước Hữu) treo cờ đón Quốc khánh 2-9.

Những năm dài kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, tuy sống trong sự kìm kẹp của địch nhưng nhiều người dân Phước Hữu vẫn một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ. Một trong số đó chính là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Đổng Dậu (tức Thắng). Chuyện rằng, khi thực dân Pháp tái chiếm Nam Trung Bộ, ông Đổng Dậu bị bắt phải làm lính bảo vệ hương thôn. Được các cơ sở cách mạng tiếp cận tuyên truyền, giác ngộ, từ đó, ông hoạt động trong lòng địch, nhiều lần phối hợp với cán bộ cách mạng tham gia rải truyền đơn chống giặc. Những năm sau đó, ông vận động đồng bào Chăm và đồng bào Kinh đoàn kết xây dựng cơ sở cách mạng bí mật. Sau khi tập kết ra Bắc học tập và rèn luyện, năm 1961, ông Đổng Dậu xung phong trở về quê hương tiếp tục chiến đấu. Ông cùng đơn vị đánh 25 trận lớn nhỏ; xây dựng 53 cơ sở cách mạng trong đồng bào dân tộc Chăm. Ngày 11-7-1970, trong một lần đi công tác, ông đã bị địch phát hiện và bắn bị thương. Khi địch dụ hàng, ông đã khẳng khái đáp trả: “Thà chết chứ tao không bao giờ chịu đầu hàng”. Sau đó, ông dùng khẩu súng K54 tiêu diệt thêm một số tên địch trước khi anh dũng hy sinh.

Chung sức xây dựng quê hương

Đất nước thống nhất, chính quyền và Nhân dân xã Phước Hữu đã đoàn kết xây dựng, phát triển kinh tế địa phương. Cộng đồng các làng Chăm ở xã Phước Hữu luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, nỗ lực, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, diện mạo các làng quê Chăm ngày càng khởi sắc. Những năm gần đây, chương trình xây dựng nông thôn mới đã góp phần làm thay đổi bộ mặt của xã Phước Hữu. Các tuyến đường nông thôn được mở rộng và bê-tông hóa; chợ, trường học, nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng được xây dựng khang trang. Các di tích văn hóa Chăm được trùng tu bảo tồn, các lễ hội cộng đồng được gìn giữ và phát huy giá trị. Lễ hội Katê của đồng bào Chăm ở Phước Hữu được tổ chức ngày càng lớn hơn. Mỗi khi đến ngày hội, các chàng trai, cô gái Chăm từ các thôn: Hữu Đức, Tân Đức, Thành Đức… trong trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu cùng nhau cất lên những lời ca, tiếng hát ngân vang. Khán giả được thưởng thức những điệu múa quạt duyên dáng trong tiếng trống Paranưng bập bùng và tiếng kèn Saranai réo rắt. Tất cả cùng hòa quyện, tạo nên không khí lễ hội rộn ràng...

Những cánh đồng lúa "1 phải 5 giảm" ở thôn Như Bình cho mùa bội thu.

Ông Nguyễn Đức Nghĩa - Chủ tịch UBND xã Phước Hữu cho biết: Triển khai Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao giai đoạn 2020 - 2025, các làng Chăm trên địa bàn xã đã hình thành các vùng chuyên canh các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao và lợi thế cạnh tranh như: Táo, dưa hấu, măng tây xanh theo hướng VietGap. Tại các thôn Như Bình, Hoài Trung, người dân duy trì sản xuất 222ha lúa theo mô hình cánh đồng lớn gắn với mô hình "1 phải 5 giảm"… Đời sống đồng bào Chăm đã được cải thiện rõ rệt, điển hình như hộ ông Hứa Minh Xì (thôn Như Ngọc), ông Ngụy Tráng (thôn Hoài Trung) thu nhập mỗi năm hàng trăm triệu đồng. Nhiều người Chăm nỗ lực học tập, khi thành đạt đã tích cực góp phần xây dựng quê hương Phước Hữu ngày càng phát triển.

Chiều muộn, đi dọc theo kênh Nam, gặp những bà con người Chăm chuyện trò, ai cũng không giấu được niềm vui quê hương đổi mới, ai cũng “mang nặng tình Bác trong tim”, khắc ghi “công ơn trên như núi cao biển sâu” của Người. “Làng chăm ơn Bác” không chỉ có trong câu hát mà còn chính là tiếng lòng của đồng bào Chăm, các gia đình luôn treo ảnh Bác Hồ trong nhà để tỏ lòng kính yêu với Bác. "Mỗi người con cộng đồng Chăm ở xã Phước Hữu hôm nay đều có trách nhiệm đoàn kết xây dựng quê hương “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như mong ước của Bác Hồ, xứng đáng với sự hy sinh của tiền nhân", Phó Cả sư Lưu Sanh Thanh bày tỏ.

Xã Phước Hữu được thành lập trên cơ sở hợp nhất xã Phước Hữu và Phước Thái của huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận (cũ). Hiện nay, đồng bào Chăm ở xã Phước Hữu có 22.346 người, chiếm 62,5% số dân toàn xã; tập trung sinh sống tại 8/14 thôn gồm: Hữu Đức, Tân Đức, Thành Đức, Hậu Sanh, Như Bình, Như Ngọc, Hoài Ni và Hoài Trung. Năm 2024, thu nhập bình quân của xã Phước Hữu đạt 65 triệu đồng/người; số hộ nghèo ở các thôn vùng đồng bào Chăm giảm 1 - 2% so với tỷ lệ hộ nghèo chung toàn xã.

THANH XUÂN - THÀNH NGUYỄN