Nơi hội tụ những lễ hội độc đáo của Lâm Đồng

Một nghi thức trong Lễ hội Cầu ngư. Ảnh: Ngọc Lân

Đặc sắc các lễ hội

Qua hơn 300 năm hình thành và phát triển, với 35 dân tộc cùng chung sống như: Kinh, Chăm, Raglai, Hoa, Giarai, K’ho, Tày, Chơro, Nùng... ở khu vực Đông Nam tỉnh, đã tạo ra một nền văn hóa đa dạng nhưng mang đậm bản sắc riêng.

Cũng từ các hoạt động văn hóa giàu bản sắc này đã hỗ trợ đắc lực cho ngành du lịch phát triển, trở thành “điểm sáng” trong những năm qua.

Hò bả trạo trong nghi lễ Cầu ngư của ngư dân vùng biển Phan Thiết. Ảnh: Ngọc Lân

Trong đó, tiêu biểu phải kể đến Lễ hội Cầu ngư, sớm được hình thành bởi ngư dân ven biển của tỉnh. Mỗi năm, vào tháng 7 âm lịch, lễ hội thu hút sự chú ý của người dân và du khách bằng những nghi thức truyền thống như: Lễ rước Lệnh Ông Sanh, Lễ phóng đăng tại sông Cà Ty.

Lễ hội Cầu Ngư không đơn thuần là nơi tôn vinh và cầu nguyện cho sự bình an mà còn là biểu tượng của lòng biết ơn biển, nơi ngư dân đặt niềm tin trong cuộc sống lao động. Không khí sôi động của lễ hội còn được tạo nên bởi những hoạt động văn hóa, nghệ thuật và ẩm thực đa dạng.

Đến trung tuần tháng 9 âm lịch, xuôi về xã Tân Hải, du khách lại được hòa mình vào một hoạt động tâm linh khác, đó là Lễ hội Dinh Thầy Thím. Đây là dịp ghi nhận công đức của nhân vật Thầy Thím, một biểu tượng lịch sử văn hóa làm dấy lên lòng tin và lòng nhân ái trong cộng đồng suốt hơn 130 năm qua.

Lễ hội vẫn được gìn giữ và duy trì đầy đủ từ thời gian, không gian cho đến trình tự, cách thức thực hiện nghi lễ. Nhờ điều này, không gian lễ hội trở nên linh thiêng, kết hợp với các trò chơi dân gian, hội thi, hội diễn, thu hút không chỉ cộng đồng người dân địa phương mà còn người dân nhiều tỉnh, thành phố ở khu vực phía Nam.

Thi đan lưới trong Lễ hội Dinh Thầy Thím. Ảnh: Ngọc Lân

Là vùng đất hội tụ đông đồng bào dân tộc thiểu số và mỗi dân tộc lại có bản sắc văn hóa, phong tục, tập quán, lễ hội riêng tạo nên sự phong phú, đa dạng trong nền văn hóa địa phương.

Với cộng đồng người Chăm theo đạo Bàlamôn, Lễ hội Katê có từ lâu đời và đặc sắc nhất, diễn ra ngày 1/7 hàng năm theo lịch của người Chăm (thường vào cuối tháng 9, đầu tháng 10 dương lịch).

Lễ hội mang ý nghĩa tưởng nhớ các vị thần; cầu mong mùa màng bội thu, lứa đôi hòa hợp, con người và vạn vật sinh sôi nảy nở.

Lễ hội diễn ra với các nghi lễ tôn giáo và hoạt động giải trí đậm nét văn hóa Chăm như: diễu hành rước thần, thi trưng bày và trang trí lễ vật, thi làm bánh gừng, giã gạo, trình diễn nhạc cụ truyền thống và trò chơi dân gian.

Còn với cộng đồng người Hoa tập trung đông nhất ở phường Phan Thiết lại có Lễ hội Nghinh Ông Quan thánh Đế quân. Lễ hội tổ chức định kỳ 2 năm/lần (năm chẵn dương lịch), với ý nghĩa bảo tồn và phát triển văn hóa dân gian, cầu cho mưa thuận gió hòa, cuộc sống bình an.

Truyền thống nghi lễ được duy trì qua nghi thức Nghinh Ông xuất du. Đây là nghi thức quan trọng nhất, trong đó linh vị Quan thánh Đế quân được rước qua các tuyến đường chính trên địa bàn phường với sự tham gia của hơn 1.000 người. Đoàn rước sẽ ghé thăm các hội quán của người Hoa ở Phan Thiết để cầu mong những điều tốt lành.

Nhiều nhân vật lịch sử, văn hóa của người Hoa được hóa trang, tái hiện đẹp mắt, đáng chú ý là phần biểu diễn của Rồng xanh bằng vải, dài 49 m...

Bảo tồn, lan tỏa giá trị

Văn hóa nói chung, di sản văn hóa nói riêng luôn có vai trò quan trọng trong đời sống con người cũng như trong bản sắc của mỗi dân tộc.

Văn hóa không chỉ làm nên sự khác biệt, tính đặc thù của mỗi dân tộc mà qua đó làm cho đời sống thêm phong phú, đa dạng, giúp con người vun đắp lòng tự hào với bản sắc dân tộc của mình...

Đại lễ cúng tạ ơn nữ thần Pô Sah Inư và các vị thần linh

Trong những năm qua, công tác bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc luôn được các cấp, ngành, cộng đồng Nhân dân ý thức gìn giữ, phát huy và quảng bá giá trị.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cũng đã tổ chức kiểm kê, khảo sát, nghiên cứu các lễ nghi, lễ hội dân gian như: Katê, Ramưwan, Đầu lúa, Nghinh Ông và nghề gốm truyền thống của dân tộc Chăm, K’ho, Raglai, Chơro, Hoa.

Đồng thời, thành lập các đội văn nghệ dân gian Chăm, tập hợp các thanh thiếu niên tham gia vào nhóm đánh trống ghi-năng, trống paranưng, thổi kèn saranai, hát dân ca, vũ điệu Chăm.

Phát triển nghệ thuật dân ca, dân vũ, diễn xướng dân gian và rất nhiều đề tài, dự án nghiên cứu khoa học liên quan đến giá trị văn hóa phi vật thể của các dân tộc thiểu số đã và đang triển khai có hiệu quả.

Anh Đặng Trung Hòa - hướng dẫn viên du lịch Công ty TNHH New Tour (TP Hồ Chí Minh) đánh giá: Bên cạnh du lịch dã ngoại, du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng... thì du lịch văn hóa, tâm linh tín ngưỡng gắn với các di tích, lễ hội đang ngày càng có sức hút.

Hệ thống di tích lịch sử - văn hóa và lễ hội trên địa bàn tỉnh khá phong phú, chứa đựng nhiều giá trị, phản ánh những nét đặc trưng về văn hóa dân gian của người Việt, Chăm và các dân tộc anh em khác. Đây là tiềm năng hấp dẫn đầy hứa hẹn cho ngành “công nghiệp không khói”.

Hơn 300 di tích và 460 nghi lễ, lễ hội truyền thống gắn với sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo là “kho báu” vô giá, vừa góp phần làm giàu cho vốn văn hóa dân tộc Việt Nam, vừa tạo nên sự đa dạng, nhiều sắc màu trong bức tranh văn hóa các cộng đồng dân tộc anh em ở khu vực Đông Nam tỉnh.

Vì thế, bạn hãy một lần đặt chân đến vùng đất này trong những ngày diễn ra lễ hội truyền thống để hòa mình vào không gian vừa lạ mà đỗi thân thương và cảm nhận cái tình của con người miền biển Lâm Đồng.

Theo lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng, việc tổ chức lễ hội đã góp phần giữ gìn, bảo tồn, phát huy hiệu quả những giá trị văn hóa truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc ở khu vực ven biển Lâm Đồng. Đặc biệt, Lễ hội Cầu ngư tại Vạn Thủy Tú, phường Phan Thiết; Lễ hội Dinh Thầy Thím, xã Tân Hải và Lễ hội Katê của người Chăm là 3 trong số 4 di sản đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Thùy Linh .