Lãng phí những khu đô thị bỏ hoang

Hàng trăm căn biệt thự phơi mưa nắng

Tại Hà Nội, hàng loạt dự án nhà ở nghìn tỷ đồng xây xong rồi bỏ hoang, không người ở, điển hình như dự án Vườn Cam, Ledeco (huyện Hoài Đức)...

Hàng trăm biệt thự xây xong để hoang hóa ở dự án Vườn Cam.

Khởi công từ năm 2007, với tổng mức đầu tư gần 3.000 tỷ đồng, dự án khu đô thị Vườn Cam do Công ty Cổ phần Vinapol làm chủ đầu tư sau gần hai thập kỷ vẫn vắng bóng người.

Bà Phạm Thị Nhung, người dân hằng ngày đi thể dục qua dự án chia sẻ: "Đất chật, người đông, trong khi nhiều người không có chỗ ở, thì hàng trăm căn biệt thự xây xong nằm phơi nắng, phơi sương, quá lãng phí".

Tình trạng tương tự diễn ra tại dự án Ledico (thị trấn Trạm Trôi). Ông Bùi Thế Minh, cán bộ hưu trí sống gần dự án xót xa: "Dự án xây xong để cỏ mọc hoang, buổi tối đi qua vắng người, rất sợ".

Tại khu đô thị Dương Nội (quận Hà Đông), một số lô đất có người ở, nhưng một số nhà cửa đóng then cài. "Nhiều người mua để đầu cơ, trong khi người ở thực rất ít. Thị trường giao dịch tại đây trầm lắng do tâm lý "giữ hàng", đợi thời cơ", anh Sinh, chủ một sàn kinh doanh bất động sản chia sẻ.

Giữa trung tâm TP.HCM, hàng loạt khu đất vàng cũng bị bỏ hoang lãng phí, ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị. Một trong số đó là khu đất số 2-4-6 Hai Bà Trưng (quận 1) diện tích hơn 6.000m² lọt thỏm giữa cao ốc hiện đại, nhà hàng sang trọng. Dù có view sông Sài Gòn đẹp tuyệt, nhưng khu đất này để cỏ mọc um tùm, công trình dang dở.

Còn khu đất số 8-12 Lê Duẩn (quận 1) diện tích hơn 4.800m², có vị trí đắc địa 3 mặt tiền đắt giá (giáp đường Lê Duẩn, Hai Bà Trưng và Nguyễn Văn Chiêm) hiện quây tôn, không bóng người.

Hệ lụy của đầu cơ, thiếu năng lực đầu tư

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM khẳng định, đất đai là tài nguyên hữu hạn, đóng vai trò cốt lõi trong phát triển kinh tế - xã hội.

Người dân xót xa trước cảnh hàng trăm căn biệt thự để hoang tại các khu đô thị lớn.

"Lãng phí đất đai diễn ra trên diện rộng, gây thiệt hại nghiêm trọng hơn tham nhũng. Không chỉ thất thoát nguồn lực quốc gia, lãng phí đất đai kìm hãm sự phát triển, làm mất cơ hội của những người thực sự cần đất để sản xuất, kinh doanh và an cư," ông Châu nhấn mạnh.

Theo ông Châu, tại TP.HCM, tính đến cuối tháng 4/2025 có 371 dự án đăng ký sử dụng đất, tổng diện tích hơn 2.000ha bị lấn chiếm hoặc bỏ hoang. Nghị quyết số 170/2024 của Quốc hội mở đường cho 64 dự án bị thanh tra, kiểm tra được tiếp tục triển khai.

Nhưng còn hàng trăm dự án đang "đắp chiếu", đòi hỏi sự quyết liệt từ các cơ quan quản lý. Trong đó, không ít khu đất bị chiếm dụng bởi nhà đầu tư thiếu năng lực hoặc đầu cơ để trục lợi.

Ông Châu cho rằng, lãng phí đất đai xuất phát từ nhiều nguyên nhân, cả yếu tố chủ quan và khách quan. Thứ nhất, do cơ chế, chính sách chưa đồng bộ, các quy định pháp lý chưa chặt chẽ. Cấp phép dự án ồ ạt nhưng không giám sát hiệu quả, hoặc nhiều dự án được phê duyệt không phù hợp với nhu cầu thực tế, khiến đất bị bỏ không trong thời gian dài.

Thứ hai, doanh nghiệp thiếu năng lực tài chính hoặc chọn sai địa điểm đầu tư, dự án không thể triển khai. Có dự án xây dựng nhưng không kết nối hạ tầng giao thông, không có tiện ích như trường học, bệnh viện, siêu thị… nên không thu hút người mua.

Thứ ba, thị trường bất động sản bị chi phối bởi các nhà đầu tư thứ cấp, mua đất để đầu cơ kiếm lời, khiến nhiều khu đất nền bị găm lại, không được xây dựng.

Đánh thuế cao bất động sản không sử dụng

GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, việc chậm ban hành Luật Thuế bất động sản là một trong những nguyên nhân khiến các "dự án ma" tồn tại, làm thất thoát nguồn lực và cản trở phát triển kinh tế.

"Trung ương đã ban hành Nghị quyết 18 nhấn mạnh việc đánh thuế cao đối với bất động sản và đất không sử dụng. Quốc hội cần ban hành Nghị quyết cụ thể, quy định rõ loại thuế và mức thuế áp dụng cho đất hoang hóa", GS Võ nêu ý kiến.

Vừa qua, Thủ tướng đã giao Bộ Tài chính nghiên cứu đề án xây dựng Luật Thuế bất động sản, trong đó tập trung đánh thuế cao với đất đai chậm đưa vào sử dụng.

Những dự án chậm tiến độ, sau khi đã gia hạn nhưng doanh nghiệp không triển khai, Nhà nước cần cương quyết thu hồi. Với các lô đất nền trong dự án, cần quy định thời hạn xây dựng, nếu không thực hiện sẽ áp thuế cao để thúc đẩy sử dụng đất.

Đồng tình với giải pháp này, ông Lê Hoàng Châu nhấn mạnh: "Đánh thuế cao buộc nhà đầu tư, đầu cơ phải bán đất cho người có năng lực thực sự, để đưa đất vào sử dụng hiệu quả. Với doanh nghiệp đầu tư dự án nhưng không triển khai đúng cam kết, Nhà nước cần gia hạn cụ thể, nếu không thực hiện, cần kiên quyết thu hồi.

"Lãng phí đất đai không chỉ hàng nghìn tỷ đồng bị "chôn", mà còn là bài học về tầm nhìn và trách nhiệm của cơ quan liên quan. Để khơi thông nguồn lực, cần sự quyết tâm từ chính sách và hành động; sớm ban hành và thực thi Luật Thuế bất động sản", GS Đặng Hùng Võ góp ý.

Kim Thoa