Lễ hội đền Bảo Hà - âm vang miền đất biên cương Lào Cai

Cứ đến ngày 17 tháng 7 âm lịch hằng năm, người dân tứ phương đổ về dự lễ hội đền Bảo Hà. Ảnh: Thủy Lê

Âm vang người anh hùng giữ đất

Lễ hội đền Bảo Hà không chỉ là một sự kiện văn hóa tâm linh, mà còn là cuộc trở về với cội nguồn, để tưởng nhớ một bậc anh hùng đã gắn liền cuộc đời mình với sự bình yên nơi phên giậu Tổ quốc, đó chính là vị tướng Nguyễn Hoàng Bảy.

Theo sử sách ghi lại, vào thời Lê Cảnh Hưng (1740 - 1786), vùng Bảo Hà và biên cương phía Bắc có giặc ngoại xâm từ Vân Nam, Trung Quốc tràn sang cướp bóc, đốt phá, càn quét. Triều đình bèn cử viên tướng thứ bảy họ Nguyễn chính là Quan Hoàng Bảy lên trấn thủ vùng Quy Hóa (nay là tỉnh Lào Cai). Danh tướng họ Nguyễn đưa đội quân tiến dọc sông Thao đánh đuổi bọn giặc cỏ, giải phóng Khảu Bàn và xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn, cũng vì lý do này, dân gian gọi ông là Quan Hoàng Bảy Bảo Hà. Nơi biên giới đầy rẫy hiểm nguy, ông Hoàng Bảy hiện lên như một biểu tượng của lòng trung nghĩa, mưu lược và khí phách hiên ngang. Ông không chỉ là tướng lĩnh thao lược, mà còn là người biết dựa vào sức dân để đánh giặc. Với nghệ thuật quân sự uyển chuyển, vị tướng tài ba Hoàng Bảy đã nhiều phen khiến quân phương Bắc khiếp sợ. Những trận phục kích ở vùng sông Hồng, những cuộc tấn công chớp nhoáng trên miền rừng núi hoang vu đã làm tiêu hao sinh lực kẻ thù, giữ vững từng thước đất nơi biên cương.

Có giai thoại kể rằng, chỉ với vài trăm nghĩa quân và sự hậu thuẫn của đồng bào các dân tộc, ông đã chặn đứng cả vạn quân ngoại xâm. Cái tên Hoàng Bảy từ đó lan truyền khắp vùng Tây Bắc, trở thành niềm tự hào của bao thế hệ. Sự nghiệp của ông Hoàng Bảy không chỉ được đo bằng những chiến công hiển hách, mà còn bằng tình yêu thương ông dành cho dân chúng. Ông chia sẻ nỗi nhọc nhằn, cùng bà con dựng bản, mở chợ, giữ cho bến nước, con đường được yên ổn. Đối với đồng bào miền biên giới, ông không chỉ là một vị tướng, mà còn như người cha, người anh, mang đến niềm tin vào sự che chở của triều đình và vào sức mạnh đoàn kết. Khi ông ngã xuống trong một trận chiến khốc liệt, người dân Bảo Hà đã lập đền thờ để tưởng nhớ công lao. Trải qua bao biến thiên lịch sử, đền Bảo Hà vẫn sừng sững như một minh chứng của lòng tri ân, là chốn linh thiêng để con cháu hôm nay tìm về với cội nguồn. Người dân tin rằng, ông Hoàng Bảy hiển linh phù trợ cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, cho bản làng yên ổn, cho những chuyến buôn ngược xuôi được hanh thông.

Ông Nguyễn Anh Dũng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Bảo Hà cho biết, lễ hội đền Bảo Hà được tổ chức hằng năm vào ngày 17 tháng 7 âm lịch, đây là dịp kỵ nhật của ông Hoàng Bảy cũng chính là ngày hội lớn không chỉ của Lào Cai, mà còn của cả vùng Tây Bắc. Lễ hội năm nay được chuẩn bị chu đáo, tổ chức trang nghiêm, đúng nghi thức truyền thống. Bên cạnh các nghi lễ tâm linh như lễ cầu an, lễ tế, lễ rước, dâng hương, thả đèn hoa đăng..., nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao và không gian văn hóa các dân tộc cũng được tổ chức phong phú, đậm đà bản sắc. Những điệu văn hát vang lên da diết, khi ngân nga trầm lắng, khi rộn ràng như khích lệ tinh thần, tái hiện hình ảnh một vị anh hùng đã từng thét ra lửa, từng lấy máu mình giữ vẹn núi sông. Có thể nói, phần hồn của lễ hội không nằm ở sự náo nhiệt bề ngoài, mà ở chiều sâu ký ức cộng đồng. Mỗi nén nhang, mỗi câu hát, mỗi vòng xoay của điệu múa đều là lời khẳng định: dân tộc Việt Nam không bao giờ quên những người đã ngã xuống để biên cương hôm nay được xanh màu bình yên.

Từ miền biên viễn đến mảnh đất hội nhập

Nếu vị tướng tài ba Hoàng Bảy đã từng dâng hiến cả cuộc đời cho sự bình yên của vùng biên, thì hôm nay, mảnh đất biên cương Lào Cai, nơi lưu dấu linh hồn ông đang vươn mình mạnh mẽ trên hành trình hội nhập.

Các hoạt động văn hóa, văn nghệ trong lễ hội. Ảnh: Thủy Lê

Từ một miền sơn cước xa xôi, đường sá cheo leo, Lào Cai nay đã trở thành cửa ngõ giao thương quốc tế sầm uất. Thành phố Lào Cai hiện đại với những tuyến đường cao tốc nối về Hà Nội, những cây cầu bắc qua sông Hồng nối với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), đã mở ra không gian phát triển mới. Những đoàn xe chở hàng hóa tấp nập ra vào cửa khẩu quốc tế Kim Thành chính là minh chứng cho sức sống mới nơi biên viễn. Song song với phát triển kinh tế, Lào Cai còn biết gìn giữ bản sắc văn hóa, coi đó là nền tảng để phát triển bền vững. Những lễ hội như lễ hội nhảy lửa Bắc Hà, Gầu Tào, Roóng Poọc, lễ hội xuống đồng... không chỉ được bảo tồn, mà còn trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, thu hút du khách trong và ngoài nước. Người ta đến với Lào Cai không chỉ để ngắm ruộng bậc thang vàng óng mùa lúa chín, không chỉ để chìm trong sương mờ Sa Pa, mà còn để được hòa mình vào những lễ hội mang hồn cốt núi rừng, để hiểu rằng mảnh đất này từng được giữ gìn bằng máu và mồ hôi của cha ông.

Sự phát triển của Lào Cai hôm nay cũng là minh chứng cho mạch chảy bất tận của tinh thần đoàn kết dân tộc. Dưới chân dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Mông, Dao, Giáy... đang chung sức dựng xây cuộc sống mới. Những nếp nhà sàn xen kẽ bên nương ngô, nương lúa không chỉ là hình ảnh thơ mộng, mà còn là biểu tượng của sự đồng thuận, gắn bó keo sơn. Trong hành trình đổi mới ấy, lực lượng BĐBP chính là những người tiếp bước trên chặng đường giữ gìn biên cương. Các anh vừa là người lính canh giữ mốc giới, vừa là điểm tựa của bà con trong phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân.

Ngày nay, mỗi dịp lễ hội đền Bảo Hà, bên cạnh phần lễ trang nghiêm là phần hội rộn rã với nhiều hoạt động: hát chầu văn, thi đấu thể thao, triển lãm sản phẩm địa phương. Người dân Lào Cai coi đây vừa là dịp bày tỏ lòng tri ân, vừa là cơ hội quảng bá hình ảnh quê hương. Không ít du khách trong và ngoài nước đã chọn về Bảo Hà để tận mắt chứng kiến sự hòa quyện giữa tín ngưỡng và đời sống hiện đại, giữa truyền thống và hội nhập.

Đứng trên đồi cao nhìn xuống, ngôi đền Bảo Hà hiện ra uy nghi, trầm mặc. Tiếng trống hội vang vọng núi rừng, tiếng người cười nói hòa vào dòng chảy của thời gian. Nơi đây, lịch sử và hiện tại gặp nhau, quá khứ và tương lai cùng soi chiếu. Nếu ngày xưa, người anh hùng Hoàng Bảy cùng nghĩa quân giữ đất bằng gươm giáo, thì hôm nay, thế hệ trẻ Lào Cai đang giữ đất bằng tri thức, bằng tình yêu quê hương, bằng khát vọng vươn lên hội nhập. Lễ hội đền Bảo Hà cũng là lời nhắc nhớ chúng ta rằng, có một vị anh hùng đã từng ngã xuống để giữ vẹn núi sông và cũng nơi đây, ta nhìn thấy một Lào Cai đang vươn lên, đang khẳng định mình trên bản đồ hội nhập.

Thủy Lê