Lễ trao giải VinFuture năm 2023: Tôn vinh những công trình khoa học 'chung sức toàn cầu'

Dự Lễ trao giải VinFuture 2023 có Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; lãnh đạo các Bộ, ban, ngành, các tỉnh, thành phố, các đại sứ quốc tế, và hơn 50 nhà khoa học kiệt xuất thế giới là chủ nhân của những giải thưởng khoa học danh giá.

Niềm kỳ vọng lớn lao cho cuộc sống tốt đẹp

Quỹ VinFuture có sứ mệnh tôn vinh và hỗ trợ các nghiên cứu khoa học, các sáng chế, công nghệ đột phá, đã đóng góp hoặc có tiềm năng đóng góp cho cuộc sống của hàng triệu người trên trái đất trở nên tốt đẹp hơn, đồng thời kiến tạo môi trường sống bền vững cho thế hệ tương lai.

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng phát biểu tại Lễ trao giải.

Vào Ngày Quốc tế Đoàn kết Nhân loại (20/12/2020), Quỹ đã thành lập Giải thưởng khoa học, công nghệ thường niên toàn cầu VinFuture. Hệ thống Giải thưởng gồm 4 hạng mục, trong đó Giải thưởng Chính trị giá 3 triệu USD là một trong những giải thưởng có giá trị lớn nhất trên thế giới. 3 Giải Đặc biệt, mỗi giải trị giá 500 nghìn USD dành cho nhà khoa học nữ, nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển và nhà khoa học nghiên cứu những lĩnh vực mới.

Đây là điểm khác biệt nhân văn của VinFuture trong bối cảnh có rất ít giải thưởng tầm cỡ, giá trị lớn tôn vinh và cổ vũ cho các nhà khoa học ở những quốc gia đang phát triển hoặc phải đối diện với nhiều rào cản trong nghiên cứu khoa học.

Giá trị lớn nhất và cũng là sứ mệnh của Quỹ VinFuture và Giải thưởng VinFuture chính là thúc đẩy khoa học phụng sự nhân loại, tôn vinh những công trình khoa học kiệt xuất có tính ứng dụng cao, có thể tạo ra sự thay đổi tích cực cho cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới.

Với Việt Nam, Quỹ VinFuture và Giải thưởng VinFuture đã góp phần nâng tầm vị thế đất nước trên bản đồ khoa học và công nghệ toàn cầu; đồng thời là cầu nối cộng đồng khoa học trong nước với các nhà khoa học và công nghệ hàng đầu thế giới, tạo động lực cho phát triển khoa học công nghệ cao.

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà trao Giải đặc biệt dành cho Nhà khoa học nữ.

Sau 3 mùa, số lượng các đề cử tăng gấp 3 lần cho thấy uy tín và tầm vóc của Giải thưởng cũng như sự quan tâm của các nhà khoa học thế giới dành cho VinFuture. Cụ thể, số lượng đề cử mùa 1 là 599, mùa 2 là 970 và mùa 3 là 1.389.

Gần 1.400 đề cử ở mùa 3 đến từ 90 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp 5 châu lục. Dẫn đầu về số lượng đối tác đề cử của Giải thưởng VinFuture mùa 3 là các nhà khoa học từ châu Mỹ (30,3%); tiếp đến là châu Á (28,6%); châu Phi (9,5%) và châu Đại Dương (6,8%). Đặc biệt, tỉ lệ đối tác đề cử đến từ châu Âu đã tăng lên 24,8% (gấp 1,5 lần so với năm 2022).

Phát biểu tại Lễ trao giải, thay mặt Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng vui mừng chào đón các đại biểu, các nhà khoa học từ nhiều nơi trên thế giới đã đến Hà Nội - Thủ đô của nước Việt Nam nghìn năm văn hiến, đất nước của lòng hòa hiếu, mến khách và yêu chuộng hòa bình, để cùng vinh danh các nhà khoa học, tác giả những công trình nghiên cứu xuất sắc mang lại lợi ích và thúc đẩy sự tiến bộ của nhân loại.

Giáo sư Sir Richard Henry Friend - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture phát biểu tại Lễ trao giải.

Chủ tịch nước bày tỏ tin tưởng, mỗi công trình được xướng tên ở Lễ trao Giải thưởng VinFuture lần này sẽ là niềm kỳ vọng lớn lao cho cuộc sống tốt đẹp của hàng trăm triệu và có thể là hàng tỷ con người trên khắp hành tinh.

Chủ tịch nước bày tỏ sự trận trọng, chúc mừng và hoan nghênh tâm huyết của những nhà sáng lập Giải thưởng VinFuture, với tầm nhìn mang tính toàn cầu, cách tiếp cận “chung sức toàn cầu”, cổ vũ, tôn vinh những nhà khoa học có công trình nghiên cứu xuất sắc, công nghệ đột phá, mang tính ứng dụng cao, hướng đến cuộc sống tốt đẹp hơn cho nhiều người đã tạo ra sự kết nối rộng lớn với cộng đồng khoa học thế giới.

Theo Chủ tịch nước, từ lần trao giải đầu tiên đến nay, với sứ mệnh “Khoa học phụng sự nhân loại” theo đuổi 4 giá trị cốt lõi là: Bình đẳng - Toàn cầu - Bền vững và Tiên phong, Giải thưởng đã phát triển liên tục về chất lượng, số lượng và sự đa dạng, cho thấy sức hấp dẫn, ảnh hưởng, uy tín quốc tế ngày càng tăng.

Chủ tịch nước nhấn mạnh, giá trị của Giải thưởng là sự khuyến khích, cổ vũ tinh thần khoa học, sự khiêm tốn và lòng cầu thị, sự dũng cảm vượt qua thách thức, vượt lên những rào cản, giới hạn, tư duy thông thường để sáng tạo, phụng sự con người.

Hai nhà sáng lập Quỹ VinFuture: Ông Phạm Nhật Vượng và phu nhân - bà Phạm Thu Hương tặng hoa các thành viên Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng sơ khảo VinFuture 2023.

Chủ tịch nước cho biết, để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, cần khơi dậy các nguồn lực, vượt qua các thách thức, trong đó có những thách thức toàn cầu và những vấn đề nội tại cần phải giải quyết. Trên con đường đó, khoa học công nghệ cùng với giáo dục - đào tạo được coi là quốc sách hàng đầu, là mục tiêu, động lực quan trọng cho sự phát triển nhanh và bền vững.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng bày tỏ tin tưởng, trên hành trình phát triển, tham gia có trách nhiệm vào cộng đồng quốc tế, tiếp thu và kế thừa những thành quả của tri thức và khoa học tiến bộ, Việt Nam luôn có sự đồng hành, đoàn kết, hợp tác, chia sẻ và ủng hộ của bạn bè tiến bộ trên khắp thế giới. Những giải pháp khoa học hữu ích luôn là những tham khảo tốt cho Việt Nam.

Cùng phát biểu tại Lễ trao giải, Giáo sư Sir Richard Henry Friend - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture cho biết, sau ba năm tổ chức, Giải thưởng VinFuture đã minh chứng rõ ràng phạm vi sâu rộng, sức lan tỏa và tác động toàn cầu của tầm nhìn mà nó hướng đến.

“Đội ngũ Quỹ VinFuture tại Hà Nội đã làm việc không mệt mỏi từ tháng 1 để hỗ trợ Hội đồng Sơ khảo và Hội đồng Giải thưởng. Năm nay, chúng tôi đã nhận được hơn 1.300 đề cử đến từ khắp các châu lục và từ mọi lĩnh vực đổi mới. Phạm vi tiếp cận toàn cầu này mang lại cho Giải thưởng VinFuture một vị thế đặc biệt.

Đồng Chủ tịch Hội đồng sơ khảo, Giáo sư Nguyễn Thục Quyên và Giáo sư Albert Pisano trao cup và chứng nhận đến hai nhà khoa học - Giáo sư Gurdev Singh Khush và Giáo sư Võ Tòng Xuân.

Chúng tôi, những thành viên Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng Sơ khảo, rất vui mừng được gặp những Chủ nhân Giải thưởng năm nay tại Hà Nội vào buổi tối nay. Tất cả quý vị là minh chứng khẳng định tầm nhìn của Giải thưởng VinFuture và chúng tôi chào mừng các bạn đến với cộng đồng VinFuture toàn cầu. Tôi xin chúc mừng tất cả những người đã cùng nhau xây dựng nên Quỹ VinFuture, đặc biệt là tầm nhìn của hai Nhà sáng lập và xin chúc mừng các Chủ nhân Giải thưởng VinFuture năm nay”, Giáo sư Sir Richard Henry Friend bày tỏ.

Giáo sư Võ Tòng Xuân nhận Giải đặc biệt VinFuture cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển

Giải Đặc biệt cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển được trao cho hai Giáo sư: Giáo sư Gurdev Singh Khush, Đại học California, Davis, Hoa Kỳ và Giáo sư Võ Tòng Xuân, Trường Đại học Nam Cần Thơ, Việt Nam cho những đóng góp quan trọng trong việc phát minh và phổ biến nhiều giống lúa năng suất cao, kháng bệnh tốt, góp phần bảo đảm an ninh lương thực toàn cầu.

Giải đặc biệt dành cho các nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới vinh danh 4 nhà khoa học: Giáo sư Daniel Joshua Drucker (người Canada), Giáo sư Joel Francis Habener (người Mỹ), Giáo sư Jens Juul Holst (Đại học Copenhagen, Đan Mạch); Phó Giáo sư Svetlana Mojsov (Đại học Rockefeller, Hoa Kỳ). Các nhà khoa học đã có công trình tiên phong khám phá vai trò của peptide giống glucagon-1, là nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường và béo phì hiệu quả, và giúp thúc đẩy các liệu pháp điều trị mới đối với các bệnh thoái hóa thần kinh, góp phần kiến tạo một thế giới khỏe mạnh hơn.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng trao Giải thưởng chính VinFuture cho 4 nhà khoa học.

Giải đặc biệt dành cho Nhà khoa học nữ được trao cho Giáo sư Susan Solomon (Viện Công nghệ Massachusetts, Hoa Kỳ) cho việc khám phá cơ chế gây suy giảm tầng ozone ở Nam Cực, góp phần thúc đẩy Nghị định thư Montreal.

Đây là một trong những hiệp định quốc tế thành công nhất trong việc giải quyết vấn đề môi trường toàn cầu, giúp đạt được sự đồng thuận trên toàn thế giới để loại bỏ dần các chất gây hại cho tầng ozone như CFC, giúp giảm lượng lớn phát thải khí nhà kính trên toàn cầu. Những hiểu biết sâu sắc và khả năng lãnh đạo của bà đã định hình các mô hình khoa học và chính sách quốc tế, đóng góp to lớn cho các nỗ lực bảo vệ môi trường toàn cầu.

Giải thưởng lớn nhất - Giải thưởng chính VinFuture trị giá 3 triệu USD vinh danh 4 nhà khoa học: Giáo sư Martin Andrew Green (Australia); Giáo sư Stanley Whittingham (người Mỹ gốc Anh); Giáo sư Rachid Yazami (Maroc), Giáo sư Akira Yoshino (Nhật Bản) cho phát minh đột phá, kiến tạo nền tảng bền vững cho năng lượng xanh thông qua việc sản xuất bằng pin mặt trời và lưu trữ bằng pin Lithium-ion.

Đây là công nghệ đã mở ra tiềm năng mới, giúp khai thác năng lượng sạch và vô tận từ bầu trời. Đó cũng là công nghệ giúp mở ra một kỷ nguyên mới cho lĩnh vực lưu trữ năng lượng và tái tạo năng lượng, giúp mọi người trên thế giới có thể tiếp cận và sử dụng năng lượng xanh, bền vững.

Trần Vũ