Lí do gì khiến gia tăng số người lao động rút bảo hiểm xã hội 1 lần?

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung đã nêu 3 lí do khiến gia tăng số người lao động rút BHXH một lần.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, dự thảo Luật BHXH vừa được công khai lấy ý kiến. Hiện cơ quan soạn thảo đã tiếp nhận trên 380 ý kiến của tập thể, nhiều ý kiến cá nhân góp ý đối với dự thảo. Riêng về BHXH, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh, phải thực hiện nguyên tắc căn bản đóng hưởng, bình đẳng, chia sẻ.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung lưu ý, tuổi nghề khác hoàn toàn với tuổi nghỉ hưu. Cơ quan soạn thảo đã nghiên cứu kỹ lưỡng các vấn đề, tinh thần là tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ, không chỉ trong chính sách bảo hiểm.

Về vấn đề rút BHXH một lần, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, trước năm 2019, trung bình mỗi năm có khoảng 500.000 người rút BHXH một lần. Hiện nay, con số này là 900.000 người rút trong 1 năm.

Theo Bộ trưởng LĐ-TB&XH, rút BHXH là quyền của công dân, không thể cấm. Vấn đề là làm sao để người lao động thấy nhiều quyền lợi, thấy lợi ích hơn thì có rút ra sau đó khi có điều kiện họ cũng tham gia lại.

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, thực tế hiện nay, 1/3 số người rút bảo hiểm một lần quay trở lại.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng xác nhận vừa qua có hiệu ứng, khi dự thảo Luật BHXH được đưa ra, người lao động tưởng không được quyền lợi như hiện nay nên tranh thủ đi rút BHXH một lần.

Tuy nhiên, ông Đào Ngọc Dung khẳng định, tinh thần sửa luật BHXH tập trung theo hướng không hạn chế, mà tăng quyền lợi cho người lao động.

Phân tích nguyên nhân tăng rút BHXH một lần, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, do đời sống, thu nhập thấp gây khó khăn nên người lao động rút. Tuyệt đại bộ phận rút BHXH một lần rơi vào công nhân lao động, đội ngũ công chức viên chức rất ít. Đối tượng rút tăng ở khu vực công nhân và khu vực phía Nam chiếm 72%.

Nguyên nhân nữa là do Việt Nam có cơ chế rút BHXH một lần dễ không quốc gia nào có. Điều 60 Luật BHXH năm 2014 rất nhân văn, quy định 4 nội dung về điều kiện rút BHXH một lần. Nhưng khi Luật chưa có hiệu lực, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 93/2025 cho phép rút BHXH một lần, ai có nhu cầu thì rút.

Theo Bộ trưởng, quy định cho rút thì công dân rút BHXH một lần là quyền của họ, không thể cấm. Bên cạnh đó, quyền lợi khi rút rất cao. Cá nhân khi đóng BHXH chỉ phải đóng 8% nhưng khi rút lại được hưởng toàn bộ quyền lợi từ phần đóng của nhà nước và doanh nghiệp. Vì thế, nhiều trường hợp thấy rút tốt hơn thì rút sau đó lại đóng.

Nguyên nhân tiếp theo là do công tác tuyên truyền vận động chưa được thực hiện tốt. Dẫn chứng cho điều này, Bộ trưởng cho biết, ở TP HCM hay Đồng Nai làm rất tốt việc này. Ở TP HCM khi 10 người đi rút được thuyết phục, vận động thì 6 người quay về không rút nữa.

Bộ trưởng nhận định, tính tổng thể các chính sách liên quan thì nếu tiếp tục quy định đóng BHXH 20 năm mới được hưởng lương hưu thì chắc người lao động không chờ đợi được.

Những ngành sản xuất thâm dụng lao động như dệt may mà kéo dài 20 năm, lao động nam đủ 62 tuổi mới được nghỉ hưu, lao động nữ cũng 60 tuổi… đều rất khó khăn.

Hướng giảm số năm đóng bảo hiểm để được hưởng lương hưu xuống 15 năm tiến tới 10 năm thì đương nhiên người về hưu hưởng lương thấp. Đó là vì BHXH vận hành theo nguyên tắc đóng hưởng, bình đẳng, Nhà nước chỉ chia sẻ một phần.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng, cần tìm ra nguyên nhân và giải pháp cụ thể cho tình trạng này. Về việc thành lập Quỹ hỗ trợ người lao động, Bộ trưởng cho rằng đó là một trong các giải pháp, bên cạnh nhiều giải pháp khác trong tháo gỡ vướng mắc cho thị trường lao động.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, có nhiều phương pháp khác cần được thực hiện, triển khai đồng bộ, phương án lập Quỹ cần được rà soát, nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng. Bộ LĐTB&XH sẽ ghi nhận và nghiên cứu kỹ phương án này.

Về vấn đề liên quan đến chủ hộ kinh doanh, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, thời gian qua, cơ quan BHXH có thu sai với một tỷ lệ không nhỏ các chủ hộ kinh doanh cá thể. Đây không phải là đối tượng được quy định đóng bảo hiểm bắt buộc. Việc thu sai này đã diễn ra từ năm 2003 đến năm 2016. Bộ trưởng nêu rõ, Bộ đã chấn chỉnh BHXH, về cơ bản, vấn đề này đã được giải quyết.

Bộ trưởng lý giải, đây là nội dung chưa được quy định trong Luật BHXH, do đó, cần đánh giá rất cụ thể, tuy nhiên, về quan điểm cá nhân, Bộ trưởng cho rằng cần đặt lợi ích của người lao động, của chủ hộ kinh doanh lên hàng đầu. Cơ quan công quyền làm sai thì phải xin lỗi và xử lý theo quy định.

Về hướng giải quyết, Bộ trưởng cho biết Bộ đang đề xuất chuyển toàn bộ số hộ kinh doanh này sang bảo hiểm bắt buộc, để đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Với trường hợp không có nhu cầu có thể chuyển sang bảo hiểm tự nguyện. Trường hợp cả người lao động lẫn cơ quan đều không đồng ý thì cần thoái thu, tính lãi bằng tăng trưởng của Quỹ bảo hiểm.

Kim Quyên