Liên kết sản xuất: Ðộng lực phát triển kinh tế bền vững vùng dân tộc thiểu số

Sự chuyển biến này không chỉ giúp bà con thay đổi tư duy làm kinh tế mà còn mở ra hướng phát triển nông nghiệp sạch, bền vững, thích ứng với thị trường.

Đổi mới tư duy, xây dựng chuỗi giá trị bền vững

Chị Rơ Châm Awưnh-Giám đốc Công ty TNHH Jrai IaLy (làng Mrông Yố 1, xã Ia Phí) là một trong những phụ nữ Jrai tiên phong đưa tư duy sản xuất hiện đại vào nông nghiệp truyền thống.

Khởi đầu từ vườn cà phê của gia đình, chị Awưnh từng bước xây dựng mô hình liên kết vùng nguyên liệu với 30 hộ dân, trên 50 ha đất canh tác, hình thành chuỗi sản xuất cà phê bền vững.

Công ty TNHH Jrai IaLy liên kết với 30 hộ đồng bào dân tộc thiểu số xây dựng vùng nguyên liệu 50 ha tại xã Ia Phí, hình thành chuỗi sản xuất cà phê bền vững. Ảnh: Vũ Thảo

“Mỗi hộ vừa là đối tác, vừa là thành viên cùng chia sẻ lợi ích, trách nhiệm và tri thức trong suốt quá trình sản xuất. Chúng tôi chuyển đổi dần sang sản xuất hữu cơ, gắn với đăng ký mã số vùng trồng-bước đi tất yếu để hướng tới xuất khẩu chính ngạch và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế”-chị Awưnh chia sẻ.

Nhờ tuân thủ quy trình chăm sóc bền vững, sử dụng phân bón sinh học, hạn chế hóa chất, năng suất bình quân cà phê của các hộ liên kết trong mô hình đạt khoảng 4 tấn nhân/ha, có hộ đạt tới 6 tấn nhân/ha.

Hiệu quả kinh tế rõ rệt đã giúp bà con tin tưởng vào hướng đi mới, đồng thời khuyến khích người làm tốt hướng dẫn người làm sau. Mỗi hộ sản xuất giỏi trở thành “hạt nhân” chia sẻ kinh nghiệm từ khâu kỹ thuật, thu hái, sơ chế đến bảo quản, hình thành cộng đồng nông dân gắn kết, cùng nhau phát triển.

Ông Biện Văn Hảo-Phó Chủ tịch UBND xã Ia Phí-cho hay: Địa phương có lợi thế lớn về cây cà phê. Những năm gần đây, Ia Phí định hướng người dân nâng cao giá trị trên đơn vị diện tích đất, chuyển từ sản xuất truyền thống sang ứng dụng khoa học kỹ thuật và liên kết với HTX, doanh nghiệp để được hỗ trợ kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm.

Các mô hình liên kết trong vùng đồng bào DTTS bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt, không chỉ giúp thay đổi tư duy sản xuất truyền thống mà còn tạo động lực để bà con chuyển đổi sang sản xuất theo hướng hữu cơ, tiêu chuẩn chứng nhận. Những tín hiệu tích cực này đang mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp bền vững.

Những mô hình như của Công ty TNHH Jrai IaLy không chỉ tạo thu nhập ổn định cho người dân mà còn góp phần định hình hướng phát triển mới cho nông nghiệp xã Ia Phí sản xuất theo chuỗi giá trị, dựa trên minh bạch, truy xuất nguồn gốc và bảo vệ môi trường.

Nâng giá trị nông sản, ổn định sinh kế

Phong trào liên kết sản xuất đang lan tỏa mạnh mẽ trong vùng đồng bào DTTS của tỉnh. Tại xã Ia Grai, HTX Nông nghiệp Cao Nguyên (làng Păng Gol-Phù Tiên) đã xây dựng mối liên kết chặt chẽ các hộ trên địa bàn với loại cây trồng chủ lực là sầu riêng.

Thực hiện liên kết sản xuất không chỉ giảm chi phí đầu vào mà còn nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp của các hộ DTTS phía Tây Gia Lai. Ảnh: Vũ Thảo

Ông Đào Duy Quỳnh-Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Nông nghiệp Cao Nguyên-cho biết: “HTX hiện có 30 thành viên, liên kết với bà con sản xuất trên 100 ha sầu riêng, toàn bộ diện tích đã được cấp 2 mã số vùng trồng. Chúng tôi tổ chức chuỗi sản xuất khép kín, tất cả đều theo cùng một tiêu chuẩn.

Định kỳ, HTX mở lớp tập huấn kỹ thuật, giúp các hộ “cùng làm-cùng bán” để đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng nhất và giảm chi phí đầu vào, nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng sức cạnh tranh của sầu riêng địa phương trên thị trường”.

Nhờ áp dụng quy trình hữu cơ, vụ sầu riêng vừa qua của các thành viên HTX lẫn nhà vườn liên kết dù gặp thời tiết bất lợi nhưng năng suất và chất lượng vẫn đạt cao, tỷ lệ quả bị sượng giảm đáng kể.

Mô hình liên kết giúp HTX từng bước hình thành vùng nguyên liệu tập trung, tạo nền tảng xây dựng thương hiệu sầu riêng Ia Grai gắn với sản xuất bền vững, đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đoàn Ngọc Có đánh giá: Liên kết sản xuất đã và đang mang lại giá trị kinh tế rõ rệt cho người dân, HTX và doanh nghiệp. Trước đây, nông dân sản xuất nhỏ lẻ, thiếu thông tin thị trường nên thường rơi vào cảnh được mùa-mất giá, chi phí cao, đầu ra bấp bênh.

Khi tham gia liên kết, người dân được hỗ trợ kỹ thuật, giống, vật tư, đồng thời ký hợp đồng bao tiêu ổn định. Các khâu sản xuất được tổ chức đồng bộ, đạt các tiêu chuẩn 4C, VietGAP, GlobalGAP…; có mã số vùng trồng và đủ điều kiện xuất khẩu.

Nhờ đó, năng suất và chất lượng nông sản tăng, giá bán cao hơn từ 15-30% so với sản xuất thông thường, lợi nhuận bình quân cũng tăng đáng kể.

Liên kết sản xuất không chỉ mang lại lợi ích trước mắt mà còn tạo nền tảng vững chắc cho phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng hiện đại. Thông qua liên kết, người dân được tiếp cận tri thức, vốn và công nghệ; còn doanh nghiệp, HTX chủ động được nguồn cung, kiểm soát chất lượng, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Đặc biệt, ở vùng đồng bào DTTS, mô hình liên kết sản xuất giúp thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, khai thác hợp lý lợi thế của từng vùng, hình thành các vùng nguyên liệu đạt chuẩn phục vụ chế biến, xuất khẩu. Từ đó, không chỉ góp phần giảm nghèo bền vững, mà còn thúc đẩy quá trình chuyển đổi tư duy từ “làm nông” sang “làm kinh tế nông nghiệp”.

Đây là hướng đi tất yếu để phát triển nông nghiệp hàng hóa, nâng cao thu nhập, ổn định sinh kế và tạo nền tảng cho phát triển bền vững ở vùng nông thôn, nhất là đồng bào DTTS.

VŨ THẢO