Liên kết trồng dược liệu mở hướng giảm nghèo ở vùng cao Thái Nguyên
Từ những nương đồi trước đây chủ yếu trồng ngô, sắn với thu nhập thấp, nhiều hộ dân ở Thái Nguyên đã chuyển sang trồng dược liệu theo hình thức liên kết với HTX. Cách làm bài bản, đầu ra ổn định cùng sự hỗ trợ của các cấp, ngành đã giúp cây dược liệu trở thành hướng đi hiệu quả, góp phần giảm nghèo bền vững.
Khu vực phía Bắc tỉnh Thái Nguyên (tỉnh Bắc Kạn cũ) được xác định có trên 1.000 loài cây dược liệu quý. Tận dụng lợi thế nguồn nguyên liệu sẵn có, những năm qua, các hợp tác xã (HTX) tại khu vực này đã liên kết với người dân xây dựng vùng trồng dược liệu sạch, phục vụ sản xuất các sản phẩm chăm sóc sức khỏe.
Các xã vùng cao tỉnh Thái Nguyên có tiềm năng, lợi thế về cây dược liệu.
Là một trong những đơn vị hoạt động hiệu quả, HTX Nông lâm ngư nghiệp Bắc Kạn ở xã Phủ Thông đã trồng và nhân giống nhiều loài dược liệu có giá trị như sâm cau, đương quy, bầu đất, tay ma, củ bình phôi, xích đồng nam, khôi nhung tía. Dù mới đi vào hoạt động chưa lâu, song nhờ chú trọng xây dựng thương hiệu và đảm bảo chất lượng, sản phẩm của HTX đã dần tạo được chỗ đứng trên thị trường.
Ông Bế Văn Giản, Phó Giám đốc HTX cho biết: “Sản phẩm của HTX hiện được tiêu thụ tại một số tỉnh lân cận và các tỉnh phía Nam. Khi khách hàng sử dụng thấy hiệu quả thì tiếp tục giới thiệu cho người khác, nhờ đó sản phẩm được lan tỏa rộng hơn”.
Không chỉ dừng lại ở trồng và thu hái, các HTX vùng cao Thái Nguyên còn đóng vai trò “cầu nối” trong liên kết sản xuất với người dân. Từ khâu cung ứng cây giống, vật tư đầu vào, hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hái đúng quy trình đến bao tiêu sản phẩm, người dân đều được HTX đồng hành. Nhờ đó, các vùng trồng dược liệu được hình thành theo hướng tập trung, sạch và an toàn, đáp ứng yêu cầu của thị trường.
Anh Nông Văn Trường, Giám đốc HTX Văn Lang, xã Văn Lang chia sẻ: “Sản phẩm HTX có cao cà gai leo, cao sạ đen, trà khô của hai loại này, và trồng thêm một số cây khác như hà thủ ô, cát sâm, ba kích, khôi nhung tía. Thị trường tiêu thụ chủ yếu là các công ty dược”.
Cùng với tổ chức sản xuất, nhiều HTX còn chủ động nghiên cứu, đa dạng hóa sản phẩm, lựa chọn những loại dược liệu được thị trường ưa chuộng để đưa vào trồng và chế biến sâu. Các sản phẩm như cao cà gai leo, cao sạ đen, trà giảo cổ lam, trà hoa vàng, thuốc tắm thảo dược từng bước được hoàn thiện về mẫu mã, nhãn mác, đăng ký mã số, mã vạch và tham gia Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Đây được xem là hướng đi quan trọng nhằm nâng cao giá trị và sức cạnh tranh cho sản phẩm dược liệu vùng cao.
Các HTX chú trọng chế biến sản phẩm góp phần tăng giá trị cây dược liệu trên thị trường
Chị Triệu Thị Thành, Giám đốc HTX Hoa Sơn, xã Thượng Minh nói: "Hiện tại HTX có 4–5 sản phẩm, trong đó có dược liệu tắm thảo dược của người Sán Chí Quý Lâm và một số dược liệu như chè hoa hòe, giảo cổ lam, sạ đen. Các thành viên HTX được tham gia hội chợ, lễ hội để giới thiệu sản phẩm đến khách hàng xa hơn”.
Sự quan tâm hỗ trợ của các cấp, ngành tỉnh Thái Nguyên cũng là yếu tố quan trọng giúp mô hình trồng dược liệu phát triển bền vững. Thông qua các chương trình, dự án, nhiều HTX được hỗ trợ xây dựng vùng nguyên liệu, đầu tư máy móc sơ chế, chuyển giao khoa học kỹ thuật, hoàn thiện hồ sơ OCOP và kết nối tiêu thụ sản phẩm. Nhờ đó, doanh thu của nhiều HTX tăng từ 15–20% mỗi năm. Hiệu quả rõ nét nhất của mô hình liên kết trồng dược liệu là đời sống của người dân vùng cao từng bước được cải thiện.
Bà Triệu Thị An, thôn Bản Mún, xã Bạch Thông cho biết: “Liên kết với hợp tác xã thì đầu ra trà hoa vàng rất yên tâm, họ thu mua giá 500 nghìn đồng một cân tươi. Từ khi có HTX thu mua, gia đình chăm sóc trà hoa vàng kỹ hơn nên thu nhập cao hơn, cuộc sống ổn định”.
Có thể thấy, việc các HTX vùng cao tỉnh Thái Nguyên chủ động liên kết sản xuất dược liệu theo chuỗi giá trị đã mở ra hướng đi phù hợp cho phát triển kinh tế địa phương, góp phần tạo sinh kế ổn định, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.
