Liệu Iran có tấn công đáp trả Israel?

Israel tấn công mục tiêu gì tại Iran?

Sau khi có thông tin về các vụ nổ xảy ra ở Tehran, Israel trong một tuyên bố cho biết, họ đã tiến hành “các cuộc tấn công chính xác vào các mục tiêu quân sự ở Iran”.

Các cuộc không kích này nhằm đáp trả vụ Iran phóng hơn 200 tên lửa vào Israel hôm 1/10, để trả đũa cho các vụ hạ sát các thủ lĩnh Hezbollah, Hamas và thành viên quân sự Iran.

Vụ nổ được nhìn thấy gần Tehran sau khi Israel tấn công Iran, ngày 26 tháng 10 năm 2024.

Hình ảnh vệ tinh thương mại cho thấy, các cuộc không kích của Israel đã đánh trúng các tòa nhà mà Iran sử dụng để trộn nhiên liệu rắn cho tên lửa đạn đạo, theo các đánh giá riêng biệt của hai nhà nghiên cứu người Mỹ.

Các phán đoán được đưa ra bởi David Albright, cựu thanh tra vũ khí của Liên hợp quốc, người đứng đầu nhóm nghiên cứu của Viện Khoa học và An ninh Quốc tế và Decker Eveleth, một nhà phân tích nghiên cứu cộng tác tại CNA, một nhóm nghiên cứu của Washington.

Theo hai nhà nghiên cứu, Israel đã tấn công Parchin, một khu phức hợp quân sự lớn gần Tehran.

Ông Eveleth cho biết, Israel cũng tấn công Khojir, một địa điểm sản xuất tên lửa rộng lớn gần Tehran. Hồi tháng 7, Reuters đưa tin rằng khu vực Khojir đang được mở rộng mạnh mẽ. Theo nhà phân tích Eveleth, một hình ảnh từ Planet Labs - một công ty vệ tinh thương mại, cho thấy một cuộc tấn công của Israel đã phá hủy hai tòa nhà ở Khojir; ba tòa nhà trộn nhiên liệu rắn dùng cho tên lửa đạn đạo và một nhà kho.

Theo hình ảnh mà Reuters có được, các tòa nhà được bao quanh bởi các bờ đất cao. Những công trình như vậy có liên quan đến hoạt động sản xuất tên lửa và được thiết kế để ngăn chặn các vụ nổ trong tòa nhà có thể làm nổ các vật liệu dễ cháy ở các công trình gần đó.

Cựu thanh tra vũ khí của Liên hợp quốc Albright cũng cho biết, ông đã xem xét hình ảnh vệ tinh thương mại có độ phân giải thấp của Parchin, cho thấy một cuộc tấn công của Israel dường như đã phá hủy ba tòa nhà, trong đó có hai tòa nhà được dùng để trộn nhiên liệu rắn cho tên lửa đạn đạo. Ông không nêu tên công ty thương mại mà ông lấy được hình ảnh.

“Israel cho biết họ nhắm vào các tòa nhà chứa máy trộn nhiên liệu rắn", ông Eveleth cho biết. “Những máy trộn công nghiệp này khó sản xuất và được kiểm soát xuất khẩu. Iran đã nhập khẩu nhiều máy trộn trong nhiều năm với chi phí lớn và có thể sẽ gặp khó khăn trong việc thay thế chúng”.

Chiến lược tấn công của Israel vào Iran là gì?

Theo các quan chức Mỹ, Iran có kho vũ khí tên lửa lớn nhất Trung Đông. Với việc tấn công các nhà máy tên lửa của Iran, Israel có thể hy vọng sẽ vô hiệu hóa một vũ khí mạnh mà nước Cộng hòa Hồi giáo đã sử dụng chống lại quốc gia này trong những tháng gần đây.

Nhà phân tích Eveleth cho rằng, Israel có thể đã giáng một đòn mạnh vào khả năng sản xuất hàng loạt tên lửa của Iran và khiến bất kỳ cuộc tấn công tên lửa nào trong tương lai của Iran khó có thể xuyên thủng hệ thống phòng thủ tên lửa của Israel hơn.

“Các cuộc tấn công có vẻ rất chính xác” và sẽ “cản trở đáng kể khả năng sản xuất hàng loạt tên lửa của Iran”, ông cho biết.

Iran đã tấn công trực tiếp Israel hai lần trong năm nay - một lần vào ngày 1/10 và một lần vào tháng 4 - bằng số lượng tên lửa lớn. Mặc dù hầu hết tên lửa của Iran đã bị phòng không Israel vô hiệu hóa nhưng một số quả vẫn có thể vượt qua một trong những hệ thống phòng không được đánh giá là tốt nhất thế giới.

“Theo tôi, mục tiêu là tấn công ngành sản xuất tên lửa của Iran để giảm bớt một trong những mối đe dọa chính đối với Israel, đồng thời tăng cường quyền tự do hoạt động của Israel bằng cách tấn công các hệ thống phòng không của Iran”, Michael Horowitz, một nhà phân tích của công ty tư vấn an ninh Le Beck cho biết.

Một quan chức Israel cho biết, quân đội nước này đã tấn công nhiều khẩu đội phòng không S-300 đặt tại các vị trí chiến lược của Iran. Các cuộc tấn công nhằm tăng khả năng cơ động của Không quân Israel trên bầu trời Iran để thực hiện các cuộc tấn công trong tương lai, trong trường hợp Iran trả đũa.

Hiện quân đội Israel chưa công bố số liệu thống kê về số mục tiêu bị tấn công, cũng như mức thiệt hại cụ thể gây ra ở Iran. Ngoài ra, các nhà quan sát cũng cho rằng, cuộc tấn công của Israel cũng nhằm thể hiện khả năng trả đũa Iran bằng một hoạt động phức tạp sử dụng hỏa lực chính xác.

“Theo quan điểm của Israel, đây là một cuộc trình diễn lớn về năng lực”, Sima Shine, một chuyên gia về Iran tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv cho biết. “Tôi nghĩ đây là lần đầu tiên có rất nhiều máy bay bay đến Iran, tấn công vào Iran và trở về an toàn”.

Thông điệp của Iran

Trong khi đó, Iran cho biết Israel “đã tấn công một số khu vực trung tâm quân sự” tại các tỉnh Tehran, Khuzestan và Ilam, gây ra “thiệt hại hạn chế” ở một số khu vực.

Theo quân đội Iran, các máy bay chiến đấu của Israel đã sử dụng “đầu đạn rất nhẹ” để tấn công các hệ thống radar biên giới ở các tỉnh Ilam, Khuzestan và xung quanh Tehran. Cuộc tấn công khiến 4 quân nhân Iran thiệt mạng.

Các chuyên gia Iran cho rằng, Tehran dường như đã hạ thấp tầm quan trọng của cuộc tấn công của Israel. Các phương tiện truyền thông Nhà nước phát sóng hình ảnh cho thấy sự bình yên trên đường phố Tehran, với giao thông di chuyển và mọi người tiếp tục công việc thường ngày của họ.

Người dân Iran đi bộ cạnh một tấm biển quảng cáo chống Israel trên phố sau khi nghe thấy nhiều tiếng nổ tại Tehran, vào ngày 26/10/2024.

Bộ ngoại giao Iran lên án vụ tấn công, gọi đó là hành động “vi phạm rõ ràng” luật pháp quốc tế, đồng thời khẳng định Iran “có quyền và nghĩa vụ phải tự vệ” sau các cuộc tấn công của Israel.

Ông Trita Parsi, phó chủ tịch điều hành của Viện Quincy về Chính sách Nhà nước có trách nhiệm tại Washington, DC cho rằng, việc Iran hạ thấp cuộc tấn công của Israel có thể “phản ánh mong muốn hạ nhiệt hơn là đánh giá thực sự về mức độ thiệt hại mà Israel gây ra cho Iran”, giống như khi Israel nỗ lực che giấu mức độ thiệt hại do cuộc tấn công hôm 1/10 của Iran.

Còn ông Behnam Ben Taleblu, thành viên cấp cao tại Quỹ Quốc phòng vì Dân chủ, cũng có trụ sở tại DC, cho biết phản ứng hạ thấp của Iran có thể là “một động thái chiến lược để giữ thể diện và duy trì sự kiềm chế của Mỹ đối với Israel”.

Liệu vòng xoáy "ăn miếng trả miếng" giữa Iran và Israel có khép lại?

Sau cuộc tấn công vào ngày 26/10, quân đội Israel cho biết họ đã nhắm mục tiêu vào các địa điểm được sử dụng để sản xuất tên lửa mà Iran đã bắn vào Israel trong năm qua. Israel cũng cho biết họ đã tấn công các hệ thống phòng không của Iran để mở đường cho máy bay của họ tấn công các mục tiêu khác.

Quyết định tấn công của Israel vào sáng sớm ngày 26/10 được đưa ra sau nhiều tuần thảo luận trong nội các an ninh về bản chất và phạm vi của một cuộc tấn công như vậy, các quan chức Israel cho biết.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant xuất hiện sau vụ tấn công vào Iran, ngày 26/10/2024.

Các quan chức Mỹ rất muốn chỉ ra rằng, cuộc tấn công của Israel là hành động kiềm chế và chính xác, đặc biệt là khi Mỹ trước đó đã thúc đẩy Israel không tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran, vì lo sợ điều đó sẽ châm ngòi cho một cuộc xung đột rộng lớn hơn. Theo các báo cáo sơ bộ, dường như Israel đã lắng nghe yêu cầu này của Washington.

Sau khi các cuộc tấn công trả đũa của Israel nhằm vào Iran kết thúc, người phát ngôn của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Sean Savett cho biết, Nhà Trắng kêu gọi “Iran ngừng các cuộc tấn công vào Israel để chu kỳ giao tranh này có thể kết thúc mà không có thêm leo thang nào nữa”.

Tuy nhiên, Israel không phải lúc nào cũng đáp ứng các yêu cầu của đồng minh Mỹ. Trong suốt cuộc chiến, Israel đã bất chấp lời kêu gọi kiềm chế của Mỹ và vẫn tiến hành chiến dịch quân sự ở Rafah - phía nam dải Gaza và gần đây hơn là về cuộc chiến trên bộ ở phía nam Liban.

Bất đồng giữa hai chính phủ lên đến đỉnh điểm khi trong một lá thư gửi Israel ngày 13/10, Mỹ đã yêu cầu nhà nước Do Thái hành động để cải thiện tình hình nhân đạo ở Gaza trong vòng 30 ngày tới hoặc có nguy cơ vi phạm luật pháp Mỹ về quản lý viện trợ quân sự nước ngoài, cho rằng viện trợ quân sự của Mỹ cho Israel có thể bị đe dọa.

Danny Citrinowicz, một nghiên cứu viên của Chương trình Iran tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv và là một sĩ quan Tình báo Quốc phòng Israel đã nghỉ hưu chuyên về Iran cho biết vẫn còn quá sớm để dự đoán về diễn biến trong những ngày tới. “Nhưng có một điều rõ ràng, Israel và Iran đã tiến gần hơn bao giờ hết đến bờ vực chiến tranh trực tiếp vào đêm qua”, ông nói.

“Bây giờ bóng đang ở phía Iran”, ông Citrinowicz nói trên X, đồng thời nói thêm rằng các nhà lãnh đạo Iran có thể phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan quen thuộc: đáp trả để giành lại danh tiếng hoặc coi cuộc tấn công của Israel là dấu chấm hết cho cuộc xung đột trực tiếp.

Chuyên gia Parsi của Viện Quincy cho biết “nếu Iran chọn cách kiềm chế... thì các màn ăn miếng trả miếng có thể khép lại, nhưng cuộc xung đột vẫn sẽ tiếp diễn”.

Khi Iran chọn cách kiềm chế Israel sau cuộc tấn công trả đũa hồi tháng 4, họ đã vô tình khuyến khích nhà nước Do Thái hạ sát hàng loạt các nhà lãnh đạo chủ chốt của Hezbollah ở Beirut và điều này đã dẫn tới các vụ đáp trả lẫn nhau tiếp theo.

Các chuyên gia cho biết một khi Israel còn tiếp tục các cuộc chiến ở Gaza và Liban, bất kỳ sự tạm dừng nào trong giao tranh trực tiếp giữa Iran và Israel có thể sẽ không kéo dài.

Chừng nào các cuộc chiến tranh ở khu vực vẫn còn tiếp diễn, thì quỹ đạo chung của cuộc xung đột Israel-Iran sẽ leo thang. Chuyên gia Parsi cho biết, “mặc dù chúng ta có thể thấy một số sự hạ nhiệt chiến thuật, nhưng quỹ đạo vẫn leo thang”, đồng thời nói thêm “một cuộc đấu súng mới giữa Israel và Iran sẽ chỉ là vấn đề thời gian”, với cuộc đấu tiếp theo có thể sẽ còn “khốc liệt hơn”.

Minh Thúy