Lộ diện bản đồ cực quý hiếm về Nam Kỳ Lục tỉnh

Nam Kỳ Lục tỉnh là một khu vực quan trọng trong lịch sử Việt Nam, được hình thành dưới thời nhà Nguyễn vào năm 1832, sau khi vua Minh Mạng tiến hành cải cách hành chính. Sáu tỉnh của Nam Kỳ bao gồm: Gia Định, Biên Hòa, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên.

Bản đồ địa chính của Thành phố Sài Gòn được lập vào năm 1889, phản ánh chi tiết phần lớn khu vực thuộc Quận 1 của TP. Hồ Chí Minh ngày nay. Ảnh: Humazur.univ-cotedazur.fr.

Đây là vùng đất có hệ thống sông ngòi chằng chịt, giao thương phát triển mạnh mẽ và có vị trí chiến lược quan trọng. Trong thời kỳ này, việc lập bản đồ địa lý trở thành một nhiệm vụ cần thiết nhằm phục vụ công tác quản lý, quân sự cũng như quy hoạch phát triển kinh tế. Đặc biệt, vào cuối thế kỷ 19, khi người Pháp hoàn toàn kiểm soát Nam Kỳ, đã tiến hành khảo sát và vẽ nhiều bản đồ chi tiết.

Bản đồ hạt tham biện thứ 20 và các khu vực lân cận được lập vào năm 1882, bao gồm hai đô thị lớn là Sài Gòn (trung tâm) và Chợ Lớn (phía dưới, bên trái).

Những bản đồ này được thực hiện với độ chính xác cao, ghi lại đầy đủ các địa danh, sông ngòi, đường sá, khu dân cư và các công trình quan trọng. Trong số đó, có thể kể đến bản đồ địa chính của thành phố Sài Gòn năm 1889, phản ánh rõ cấu trúc đô thị lúc bấy giờ, với hệ thống đường sá, kênh rạch, chợ Bến Thành, nhà thờ Đức Bà và các công trình quan trọng khác.

Bản đồ hạt tham biện Sài Gòn và hạt tham biện thứ 20, được lập vào năm 1885, tương ứng phần lớn diện tích thuộc TP. Hồ Chí Minh ngày nay.

Cùng với đó là bản đồ hạt tham biện thứ 20 và vùng phụ cận năm 1882, mô tả chi tiết khu vực đô thị Sài Gòn và Chợ Lớn. Khi đó, Chợ Lớn là trung tâm thương mại lớn của người Hoa, phát triển mạnh mẽ với nhiều kho hàng và bến cảng quan trọng dọc theo sông Sài Gòn và kênh Tàu Hủ.

Bản đồ hạt Bà Rịa được lập vào năm 1881, tương ứng với khu vực phía Nam của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu ngày nay.

Một trong những bản đồ tiêu biểu khác là bản đồ hạt Bà Rịa năm 1881, ghi lại khu vực nay thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu với địa hình ven biển, hệ thống sông rạch và các khu dân cư phát triển dựa trên kinh tế biển. Khu vực này vào cuối thế kỷ 19 là một trong những trung tâm đánh cá và giao thương quan trọng của Nam Kỳ.

Bản đồ hạt tham biện Chợ Lớn năm 1882 bao gồm khu vực phía Bắc sông Vàm Cỏ và phía Đông sông Vàm Cỏ Đông, nay thuộc địa phận tỉnh Long An và TP. Hồ Chí Minh.

Bản đồ hạt Tân An năm 1888 thể hiện khu vực phía Tây sông Vàm Cỏ Đông, nay thuộc tỉnh Long An.

Bản đồ hạt Sóc Trăng năm 1888 thể hiện khu vực tương ứng với địa phận tỉnh Sóc Trăng ngày nay.

Bản đồ hạt Sa Đéc năm 1885 bao gồm thành phố Sa Đéc cùng các vùng phụ cận, nay thuộc các tỉnh Đồng Tháp, Vĩnh Long và Tiền Giang. Bản đồ được vẽ với góc xoay 90 độ, trong đó hướng Bắc nằm ở bên phải.

Trang giới thiệu của tập bản đồ bao gồm các nội dung: Đấu xảo Quốc tế năm 1889 - xứ Nam Kỳ thuộc Pháp, đơn vị tham gia là Sở Địa chính, địa phận được thể hiện là Sài Gòn, hiện vật trưng bày là Địa đồ các hạt Nam Kỳ Lục tỉnh, kèm theo phụ chú bằng tiếng Việt.

Trong quá trình phát triển, thời điểm những năm về trước, do hạ tầng giao thông, nền tảng công nghệ còn hạn chế nên Nam Kỳ Lục tỉnh được chia ra nhiều tỉnh để tập trung cho việc đầu tư. Trải qua nhiều thời kỳ, Nam Kỳ Lục tỉnh được chia thành 2 vùng và nhiều tỉnh, bao gồm 5 tỉnh vùng Đông Nam bộ và 13 tỉnh thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Đây là khu vực kinh tế năng động nhất cả nước, tập trung nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất, thu hút vốn đầu tư nước ngoài lớn, đóng góp đáng kể vào GDP của cả nước với các ngành kinh tế mũi nhọn như công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ, nuôi trồng thủy sản, dầu khí….

Ngân Nga