Lo năng lực cán bộ khi cấp xã được phân quyền thực hiện quy hoạch

Chiều nay (28/11), Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Các đại biểu tán thành quy định của dự thảo về việc đẩy mạnh phân cấp từ UBND cấp tỉnh xuống UBND cấp xã, cho phép cấp xã được lập và phê duyệt một số quy hoạch chi tiết. Tuy nhiên, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) lại tỏ ra lo ngại đội ngũ cán bộ cấp xã hiện nay thiếu và yếu. Vì vậy, đại biểu cho rằng, để cấp xã thực hiện tốt nhiệm vụ này, cần có sự hỗ trợ tích cực của cấp tỉnh, đặc biệt là về cán bộ chuyên môn, bởi nếu để xã tự thực hiện phê duyệt, thẩm định hoặc thuê tư vấn, sẽ rất khó khăn.

Tương tự, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) cũng đề nghị việc phân cấp, phân quyền phải gắn với chế độ tập huấn bắt buộc và phải gắn với điều kiện năng lực của cơ quan chuyên môn.

"Nếu không quy định rõ, cấp xã sau sắp xếp rất dễ lúng túng, dẫn tới quy hoạch bị chậm tiến độ hoặc không đảm bảo chất lượng”, đại biểu lo ngại.

Ngoài vấn đề năng lực chuyên môn của cán bộ cấp xã, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn Thành phố Huế) cảnh báo còn thiếu các điều kiện đủ để đảm bảo chất lượng, yêu cầu thẩm định trước khi phê duyệt, cơ chế giám sát từ cấp tỉnh, giảm nguy cơ xung đột với quy hoạch cấp cao hơn. Do đó, đại biểu đề xuất xác định rõ điều kiện để phân cấp cho xã, như: có bộ máy chuyên môn về quy hoạch, có nhân sự, có chứng chỉ hành nghề, có hạ tầng số hỗ trợ trong công tác hoạch, yêu cầu thẩm định trước khi phê duyệt. UBND tỉnh vẫn phải là cơ quan chịu trách nhiệm pháp lý nếu quy hoạch xã vi phạm quy hoạch cấp cao hơn, nhằm bảo đảm chất lượng quy hoạch, tránh tình trạng mạnh ai nấy làm.

Mặt khác, đề nghị bổ sung quy định UBND cấp tỉnh phải đánh giá năng lực của xã trước khi phân quyền; chịu trách nhiệm pháp lý nếu quy hoạch xã vi phạm quy hoạch cấp cao hơn.

Một số đại biểu đề nghị quy định với lập quy hoạch cấp xã cần linh hoạt hơn, không áp dụng cứng nhắc yêu cầu lập Quy hoạch chung xã cho tất cả các xã. Nên phân loại xã theo mức độ đô thị hóa và chất lượng đồ án hiện có. Với những xã đã có quy hoạch nông thôn mới hoặc đồ án tích hợp chất lượng, chỉ cần chuyển hóa, bổ sung, không lập mới từ đầu.

Quy hoạch chung xã phải thực sự là một quy hoạch tích hợp, kế thừa nội dung của quy hoạch nông thôn mới, quy hoạch đô thị và quy hoạch sử dụng đất, áp dụng nguyên tắc “một không gian - một bộ quy hoạch”.

Cần thiết lập cơ chế điều phối liên xã ở cấp tỉnh để xử lý các vấn đề vượt khỏi quy mô một xã, đặc biệt là hạ tầng thiết yếu và các công trình dùng chung. Bỏ quy hoạch sử dụng đất độc lập ở cấp xã tại những nơi đã có quy hoạch tích hợp; đồng thời xây dựng cơ chế cập nhật nhanh kế hoạch sử dụng đất theo dự án đã có chủ trương đầu tư. Đồng thời, rút gọn thủ tục thu hồi đất và chấp thuận chủ trương đầu tư, cho phép áp dụng trình tự đặc thù đối với các dự án có tỷ lệ đồng thuận cao, đồng thời bảo đảm minh bạch và quyền lợi của người dân.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh

Giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, hiện nay cả nước có gần 300 viện và trung tâm thực hiện quy hoạch ở địa phương, tại các thành phố lớn cũng có các viện quy hoạch, kiến trúc. Trước đây, với mô hình chính quyền ba cấp, các cấp tỉnh, huyện khi lập quy hoạch thường thuê tư vấn từ các đơn vị này, bám sát quy hoạch quốc gia và quy hoạch ngành.

Hiện nay, khi triển khai mô hình chính quyền cấp hai cấp, việc lập quy hoạch cũng cần thực hiện đồng bộ từ tỉnh đến xã, bảo đảm cùng một đơn vị tư vấn hoặc đầu mối chuyên môn nhằm tạo sự thống nhất.

Về thẩm định quy hoạch, theo Bộ trưởng, tại các Sở Xây dựng sau sáp nhập hiện có đội ngũ khoảng 60 - 70 kỹ sư chuyên ngành, đủ điều kiện thành lập hội đồng thẩm định. Với các quy hoạch liên quan phạm vi quốc gia, ngoài lực lượng chuyên môn sẵn có, Bộ Xây dựng vẫn thuê thêm các chuyên gia có chuyên môn sâu để bảo đảm chất lượng.

Do đó, khi đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong lập, phê duyệt quy hoạch, không nên cho rằng cấp xã hay cấp tỉnh không đủ năng lực thẩm định, mà cần có hướng dẫn cụ thể qua các nghị định, thông tư để việc triển khai bảo đảm thống nhất và chất lượng.

Đối với đề nghị làm rõ thẩm quyền của UBND thành phố phê duyệt các quy hoạch phân khu đô thị trong thành phố, theo Bộ trưởng, quy định này nhằm đẩy mạnh phân cấp phân quyền phù hợp với pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương.

Theo đó, quy hoạch phân khu nằm trong phạm vi đơn vị hành chính cấp xã sẽ do UBND cấp xã phê duyệt; các quy hoạch phân khu có liên quan đến địa giới hành chính từ hai cấp xã trở lên sẽ do UBND cấp tỉnh phê duyệt.

Tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra và ý kiến của các đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ, đến nay, cơ quan soạn thảo đã chỉnh lý quy định tại dự thảo luật theo hướng tăng tính chủ động và trách nhiệm cho UBND các cấp.

Về ý kiến một số đại biểu đề nghị làm rõ sự cần thiết phải lập quy hoạch chung của thành phố, phân định rõ quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung của thành phố, Bộ trưởng cho biết, thành phố trực thuộc Trung ương có vai trò là trung tâm thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của vùng, quốc gia và các đầu mối giao thương quốc tế.

Mặt khác, đây là đô thị có chính quyền đô thị với nhiệm vụ quyết định định hướng phát triển hạ tầng đô thị theo quy hoạch.

Việc lập quy hoạch chung của thành phố nhằm xác định mục tiêu định hướng phát triển tổng thể, kế hoạch phát triển dài hạn, định hướng tổ chức không gian đô thị, nông thôn, hệ thống công trình, hạ tầng kỹ thuật, công trình xã hội và nhà ở cho thành phố.

"Quy hoạch chung chính là cơ sở để lập các cấp độ quy hoạch đô thị nông thôn, trong đó gồm cả quy hoạch phân khu và chi tiết trong thành phố", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Đối với đề nghị làm rõ quy định về thẩm quyền phê duyệt quy hoạch chung của thành phố, thống nhất với thẩm quyền quy hoạch chung của tỉnh theo dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi), Bộ trưởng cho biết, hiện cả nước có 6 thành phố trực thuộc Trung ương, là đầu tàu dẫn dắt phát triển kinh tế xã hội của vùng và cả nước; chiếm khoảng 50% GDP cả nước và khoảng 60% thu ngân sách quốc gia.

Cấu trúc không gian mỗi thành phố bao gồm: đô thị trung tâm, đô thị vệ tinh, xu hướng hình thành các đô thị lớn trên diện tích lãnh thổ rộng, khác biệt với các đơn vị hành chính của tỉnh, có cấu trúc hệ thống đô thị được phân bố tương đối độc lập với quy mô diện tích nhỏ hơn.

Chính vì vậy, dự thảo luật đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chung của thành phố nhằm bảo đảm việc điều hành được thống nhất từ Trung ương đến địa phương và quản lý hiệu quả các nguồn lực cũng như tiềm năng phát triển kinh tế xã hội.

Về sự cần thiết phải lập riêng quy hoạch chung của đô thị đối với lại đô thị thuộc thành phố, Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh: quy hoạch này là công cụ cần thiết để định hướng tổ chức không gian phát triển tổng thể, kiểm soát không gian cũng như hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật đô thị, bảo đảm phát triển bền vững; đồng thời là cơ sở để lập quy hoạch chi tiết và triển khai đầu tư xây dựng, phát triển đô thị.

P.V