Loài côn trùng bé bằng hạt gạo có độc tính mạnh gấp 12 - 15 lần nọc rắn hổ

Bác sĩ Quách Thị Hà Giang, Trưởng khoa Điều trị bệnh da nam giới (Bệnh viện Da liễu Trung ương) cho biết, trước đây, đa số ca bệnh viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang thường đến khám và điều trị vào mùa mưa (tháng 6-11), song gần đây bệnh gặp quanh năm do quá trình đô thị hóa, nhiều công trình xây dựng.

"Từ đầu tháng 3 đến nay, có ngày đơn vị khám hàng chục ca", bác sĩ Giang nói.

Đa số bệnh nhân vào viện có tổn thương da bỏng rát, đỏ, nổi mụn mủ trắng. Một số trường hợp bị loét, bội nhiễm do tự điều trị nhưng sai cách như đắp bã đậu xanh, tắm các loại lá, đến khi tổn thương nặng, lan rộng mới đến viện.

Một số khác tự chẩn đoán mắc zona (giời leo) tự điều trị bằng Acyclovir bôi và uống, thương tổn không đỡ mà càng lan ra nhiều vùng da hơn. Khi khám mới biết viêm da tiếp xúc do dính độc tố của kiến ba khoang.

Tổn thương điển hình do tiếp xúc với độc chất từ kiến ba khoang. Ảnh: BVCC

Trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin, độc tính mạnh gấp 12-15 lần nọc của rắn hổ. Tuy nhiên, do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn nhưng sẽ khiến vùng da tiếp xúc tổn thương, bỏng rát. "Độc tố của kiến ba khoang vốn tác động trên da như loại axit mạnh", bác sĩ Giang cho biết.

Tổn thương do kiến ba khoang không phải do kiến đốt mà do tiếp xúc với dịch độc. Vài giờ sau tiếp xúc dịch tiết, vùng tổn thương sẽ xuất hiện rát đỏ như bỏng, sưng phù lên rồi hình thành mụn mủ, phỏng nước. Cảm giác đau rát ngày càng tăng, sau đó có hiện tượng hoại tử lan rộng.

Loài côn trùng có thân hình dài như hạt thóc, bé chưa đến 1cm này có thể gây viêm da từ mức độ nhẹ đến nặng, tùy theo độc chất xâm nhập qua da.

Mức độ nhẹ, tổn thương khu trú một vùng nhỏ. Nếu chà xát, cào gãi càng mạnh, tổn thương càng lan rộng, sâu và nặng, nguy cơ để lại vết thâm và sẹo rất lớn. Tay bị dính chất độc của kiến nếu chà xát và sờ vào mắt có thể làm bỏng mắt, nổi hạch, chạm vào vùng khác có thể khiến vùng đó bỏng, đỏ.

Bệnh viện Da liễu Trung ương đang điều trị cho nam thanh niên 25 tuổi tổn thương da toàn thân sau khi bôi một loại dung dịch tự chế bằng cách giã nát 40 con kiến ba khoang để chữa ngứa.

Bác sĩ khuyên người dân cần loại bỏ ngay kiến ba khoang nếu phát hiện được, không dùng tay trần để bắt, giết, miết, nên thổi hoặc dùng găng tay, tờ giấy để loại bỏ chúng.

Nếu lỡ tay đập hoặc chà xát kiến ba khoang trên da, phải nhanh chóng nhẹ nhàng rửa sạch nơi tiếp xúc bằng nước sạch hay nước muối sinh lý nhằm loại bỏ độc tố của kiến ba khoang khỏi da; Tránh đưa tay đã tiếp xúc với kiến chạm vào các vùng da khác.

Khi bắt đầu rát ở một vùng da, nên rửa vùng đó bằng nước muối loãng, xà phòng, trường hợp nặng nên đến bác sĩ da liễu điều trị. Tuyệt đối không tự ý bôi đắp các loại tự chế, như nhai gạo nếp, đậu xanh, kem đánh răng hoặc một số loại lá cây… làm bệnh nặng thêm và bội nhiễm.

Võ Thu