Loài động vật trong Sách đỏ thế giới có tên gắn liền với biệt tài móc cua

Theo Ban quản lý Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Trị), chương trình giám sát đa dạng sinh học bằng bẫy ảnh tại lâm phần vừa qua đã ghi nhận 64 loài động vật hoang dã. Cụ thể, trong số 78.496 bức ảnh thu về, có sự hiện diện của 34 loài chim, 6 loài linh trưởng, 5 loài móng guốc, 6 loài cầy, 2 loài chồn, 2 loài triết, cùng nhiều loài thú nhỏ quý hiếm được liệt kê trong Sách đỏ như thỏ vằn, tê tê, chuột đá Trường Sơn... Đặc biệt, có loài cầy với tên gọi gắn với biệt tài móc cua, bơi lội.

Loài chuột đá Trường Sơn ở Phong Nha - Kẻ Bàng được ghi lại bằng bẫy ảnh (ảnh: BQL VQGPNKB).

Cầy móc cua (tên khoa học là Herpestes urva) là loài thú ăn thịt nhỏ thuộc họ cầy lỏn (Herpestidae). Tên gọi của chúng xuất phát từ thói quen săn mồi chủ yếu là cua, tôm và các loài thủy sinh ở sông, suối.

Loài cầy đặc biệt này phân bố ở khu vực Nam Á và Đông Nam Á. Ở Việt Nam, chúng sinh sống nhiều ở các vùng rừng khộp và rừng thường xanh có sông, suối.

Hình ảnh cầy móc cua được bẫy ảnh ghi lại.

Loài cầy móc cua có thân hình khá nhỏ, dài khoảng 50 cm, nặng trung bình khoảng 2 - 3 kg. Chúng có bộ lông dày, thô ráp, màu xám nâu, nổi bật với một vệt trắng kéo dài từ má qua cổ xuống vai ở cá thể trưởng thành. Loài này có chiếc mõm nhọn và hàm răng sắc.

Cầy móc cua là loài bơi rất giỏi. Nhờ có màng da ở bàn chân, chúng dễ dàng lao xuống dòng nước để bắt cua, cá hay ếch nhái. Chúng thường hoạt động về đêm hoặc lúc chạng vạng, ban ngày ẩn mình trong hang đất hoặc các bụi rậm gần suối. Nếu đi dọc theo những con suối trong rừng sâu vào buổi hoàng hôn, đôi khi sẽ bắt gặp cảnh loài cầy móc cua lặng lẽ rình mò gần mặt nước để săn mồi. Chúng thường đi săn một mình hoặc theo cặp, ít khi tụ tập thành đàn.

Ngoài cua, thực đơn của chúng khá phong phú từ cá, côn trùng lớn, thậm chí cả chuột và rắn nhỏ. Với khả năng này, cầy móc cua góp phần kiểm soát các loài gây hại, bảo vệ cân bằng hệ sinh thái ở các vùng rừng. Theo các nhà khoa học, cầy móc của không nổi bật như các loài săn mồi lớn, nhưng lại giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng thiên nhiên. Bảo vệ chúng cũng cũng góp phần bảo vệ hệ sinh thái rừng và nguồn lợi sinh học.

Cầy móc cua thường là loài sống đơn độc, chỉ ghép đôi hoặc sống thành nhóm nhỏ vào mùa sinh sản hoặc khi nuôi con.

Cầy móc cua thường là loài sống đơn độc, chỉ ghép đôi hoặc sống thành nhóm nhỏ vào mùa sinh sản hoặc khi nuôi con. Chúng có tập tính đánh dấu lãnh thổ chủ yếu bằng mùi hương các tuyến đặc biệt trên cơ thể. Việc này giúp chúng tránh xung đột và xác định khu vực kiếm ăn. Loài này có tuổi thọ trong tự nhiên khoảng 5 - 15 năm.

Hiện Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên thế giới (IUCN) xếp cầy móc cua vào nhóm "LC" trong Sách đỏ thế giới. Mặc dù không nằm ở mục nguy cấp nhưng ở một số khu vực, loài này đang bị đe dọa bởi nạn săn bắt và mất nơi sinh sống. Việt Nam đưa loài cầy móc cua vào danh mục hạn chế khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại để đảm bảo quần thể được duy trì, tránh nguy cơ tuyệt diệt.

Hùng Trần