Lời chia tay đúng lúc

Gareth Southgate chính thức rời Đội tuyển Anh sau 8 năm gắn bó. Ảnh: Daily Mail

Nghịch lý của Southgate

8 năm là một hành trình rất dài và thật khó để nói rằng Southgate đã thành công hay thất bại trong nhiệm kỳ của mình. Đó là câu hỏi gây tranh cãi lớn với chính những người hâm mộ “Tam sư”.

Southgate tiếp quản ghế nóng tại Đội tuyển Anh vào tháng 9/2016, giai đoạn mà “Tam sư” đang ở tận cùng của nỗi thất vọng. 2 giải đấu lớn trước đó, Đội tuyển Anh đều gây thất vọng tràn trề. Họ bị loại ngay từ vòng bảng World Cup 2014, thành tích tệ nhất kể từ World Cup 1958. Đến EURO 2016, thất bại bẽ bàng trước “ngựa ô” Iceland tại vòng 1/8 khiến huấn luyện viên Roy Hodgson phải từ chức.

Chưa dừng lại ở đó, người được lựa chọn để thay Roy Hodgson là chiến lược gia dày dạn kinh nghiệm Sam Allardyce chỉ tại vị được vỏn vẹn 67 ngày, trước khi cũng phải từ chức vì bê bối cá nhân. Một đoạn video được tờ The Daily Telegraph công bố cho thấy, Allardyce đã đưa ra những nhận xét mang tính xúc phạm người tiền nhiệm Roy Hodgson và giải thích cách lách luật của FA (Liên đoàn Bóng đá Anh) về quyền sở hữu của bên thứ ba đối với các cầu thủ.

Gareth Southgate, khi đó đang là người dẫn dắt đội U21 Anh, trở thành người “chữa cháy” trên tuyển quốc gia. Sau 4 trận đấu làm huấn luyện viên tạm quyền có kết quả tốt, nhà cầm quân sinh năm 1970 chính thức được bổ nhiệm vào ngày 30/11/2016 với bản hợp đồng có thời hạn 4 năm.

Giải đấu lớn đầu tiên của Southgate là World Cup 2018. Đội tuyển Anh dưới sự dẫn dắt của ông đã lọt vào đến tận bán kết và chỉ chịu thua sau 120 phút thi đấu trước Đội tuyển Croatia kiên cường, bản lĩnh được dẫn dắt bởi “đầu tàu” Luka Modric. Thành tích ấn tượng này giúp Southgate nhận được những đánh giá tích cực từ giới truyền thông và người hâm mộ nước nhà.

Đến EURO 2020, Đội tuyển Anh tiếp tục thể hiện phong độ ấn tượng. Họ băng băng tiến vào trận chung kết với chiến thắng ấn tượng nhất trên hành trình đó là trước Đội tuyển Đức ở vòng 1/8. Tuy nhiên, tại trận chung kết được tổ chức ngay trên “thánh địa” Wembley, “Tam sư” lại gục ngã trước nhà vô địch Italia trong loạt luân lưu định mệnh.

Southgate và Đội tuyển Anh tiếp tục lọt vào tứ kết World Cup 2022, nơi họ bị Đội tuyển Pháp đánh bại trong một trận đấu mà thủ quân Harry Kane đã đá hỏng một quả penalty quan trọng.

Tại giải đấu gần nhất là EURO 2024, Đội tuyển Anh đã lọt vào đến trận chung kết, dù thể hiện một gương mặt thiếu thuyết phục ở tất cả các trận đấu trước đó. Nhiều ý kiến chỉ trích nhắm vào Southgate khi cho rằng ông không đủ năng lực chuyên môn để phát huy hết phẩm chất của dàn sao đắt tiền mà Đội tuyển Anh đang có. Trận thua Đội tuyển Tây Ban Nha khiến cơn khát danh hiệu lớn kéo dài 58 năm của “Tam sư” vẫn chưa thể chấm dứt. Đây là thời điểm mà người Anh bắt buộc phải có sự thay đổi và Southgate cũng hiểu điều đó.

Áp lực khổng lồ cho người kế nhiệm

Southgate luôn bị nghi ngờ về năng lực chuyên môn, nhưng nếu xét về mặt kết quả thì không thể phủ nhận những cột mốc mà “Tam sư” đã đạt được trong thời gian tại vị của nhà cầm quân này. Hai lần liên tiếp vào chung kết EURO rõ ràng không phải là điều dễ dàng cho bất cứ vị huấn luyện viên nào. Bên cạnh đó, việc gắn kết được các ngôi sao đắt giá để họ cùng nhìn về một hướng cũng là thành công của Southgate, người rất được lòng các cầu thủ.

Những “di sản” mà Southgate để lại cũng sẽ là áp lực cho người kế nhiệm ông. Vị trí huấn luyện viên Đội tuyển Anh trên lý thuyết là rất hấp dẫn, bởi “Tam sư” luôn luôn sở hữu lực lượng hùng mạnh bậc nhất của thế giới bóng đá vài năm gần đây. Bất cứ chiến lược gia nào cũng sẽ cảm thấy hứng thú khi được làm việc với những cầu thủ xuất sắc ở đẳng cấp hàng đầu.

Tuy nhiên, chính điều đó cũng gây ra áp lực rất lớn. Southgate đã bị chỉ trích nặng nề bởi không biết làm thế nào để Phil Foden, Jude Bellingham, Bukayo Saka... chơi như cách họ tỏa sáng ở đội bóng chủ quản. Hầu hết các ngôi sao ở Đội tuyển Anh chỉ chơi được khoảng 60-70% so với trình độ thực tế của họ đã được thể hiện trong màu áo các câu lạc bộ. Vấn đề nằm ở hệ thống chiến thuật. Mỗi cầu thủ đều đã quen với cách chơi mà họ được luyện tập hàng tuần trong suốt mùa giải. Jude Bellingham quen với cách đá của Real Madrid, Phil Foden thoải mái trong hệ thống của Man City, Bukayo Saka cảm thấy dễ chịu hơn nhiều bên cạnh các đồng đội ở Arsenal. Nhưng trên tuyển quốc gia, họ không thể có được một môi trường quen thuộc như vậy, khi mỗi đội tuyển là tập hợp của nhiều cầu thủ đến từ các đội bóng khác nhau với những triết lý khác nhau.

Nhiệm vụ của huấn luyện viên là tìm ra một chiến thuật phù hợp nhất để giúp các ngôi sao bộc lộ hết năng lực bản thân. Southgate đã thất bại ở EURO 2024, song công tâm mà nói thì việc kết hợp các ngôi sao chưa bao giờ là dễ dàng. Ví dụ như các huấn luyện viên Đội tuyển Anh trong quá khứ cũng đã từng đau đầu về việc làm thế nào để hai tiền vệ xuất sắc Frank Lampard - Steven Gerrard cùng chơi tốt khi đá cạnh nhau.

Bây giờ, mọi áp lực đều sẽ đổ dồn lên người kế nhiệm Southgate. Bất cứ ai ngồi vào “ghế nóng” đều sẽ phải chịu những sức ép khổng lồ từ giới truyền thông và người hâm mộ Đội tuyển Anh. Giống như thời điểm năm 2016, họ đang rất thất vọng khi cơn khát danh hiệu vẫn chưa được giải tỏa, dù “Tam sư” đã đến được rất gần với những chiếc cúp vài năm gần đây. Tất cả đều đang chờ đợi nhà cầm quân mới sẽ tạo ra một hiệu ứng đặc biệt, vạch ra một kế hoạch cụ thể để đưa các cầu thủ Anh chạm tay vào danh hiệu quốc tế đầu tiên kể từ World Cup 1966.

Rất nhiều cái tên đang được nhắm đến cho vị trí huấn luyện trưởng Đội tuyển Anh. Hiện tại đang có hai luồng ý kiến tranh luận về việc liệu “Tam sư” nên tiếp tục tin tưởng các nhà cầm quân bản địa hay dũng cảm chọn một chiến lược gia ngoại quốc. Theo báo giới Anh, những ứng cử viên đang có khả năng lớn nhất trở thành tân huấn luyện viên trưởng “Tam sư” cũng đại diện cho hai luồng ý kiến này. Graham Potter và Eddie Howe là 2 vị huấn luyện viên người Anh được đánh giá cao, trong khi Thomas Tuchel (người Đức) và Mauricio Pochettino (người Argentina) là những nhà cầm quân nước ngoài nổi trội trong danh sách.

Hoàng Hải