Lợi ích của việc xấu hổ

Tất cả những lời nói dối không đáng kể mà ông dùng để che đậy cho việc uống rượu, và cả chính hành vi uống rượu đó, đã dần tích tụ và đè nặng lên lương tâm của ông, từ đó khiến ông càng uống nhiều hơn. Ông uống vì cảm thấy xấu hổ.

Một ngày nọ, vợ ông phát hiện. “Vẻ thất vọng và cảm giác bị phản bội hiện lên trong mắt của cô ấy khiến tôi thề rằng tôi sẽ không bao giờ uống rượu nữa”. Cảm giác xấu hổ mà ông ấy cảm nhận trong khoảnh khắc đó và mong muốn lấy lại lòng tin của vợ đã thôi thúc ông nghiêm túc thực hiện nỗ lực phục hồi đầu tiên. Ông bắt đầu tham dự các buổi gặp của tổ chức Người nghiện rượu Ẩn danh (AA). Ông xác nhận lợi ích chính của AA đối với mình là “quá trình xóa bỏ cảm giác xấu hổ”.

Ông ấy mô tả nó như sau: “Tôi nhận ra tôi không phải là người duy nhất. Có nhiều người khác giống như tôi. Có cả những bác sĩ đang vật lộn với chứng nghiện rượu. Việc biết rằng có một nơi để mình hoàn toàn trung thực mà vẫn được chấp nhận có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Nó tạo ra một không gian tâm lý cần thiết để tôi có thể tha thứ cho bản thân và thay đổi hành vi của mình. Để tôi có thể tiến về phía trước”.

Xấu hộ tích cực làm tăng cảm giác thuộc về và làm giảm hành vi tiêu thụ quá mức. Ảnh: tvN.

Cảm giác xấu hổ tích cực được dựa trên ý tưởng rằng cảm giác xấu hổ là hữu ích và có ý nghĩa quan trọng để thúc đẩy các cộng đồng phát triển thịnh vượng. Không có cảm giác xấu hổ, xã hội sẽ rơi vào hỗn loạn. Do đó, việc cảm thấy xấu hổ về những hành vi sai phạm là thích đáng và lành mạnh.

Cảm giác xấu hổ tích cực còn dựa trên ý tưởng rằng tất cả chúng ta đều có khuyết điểm, có thể mắc sai lầm và cần được tha thứ. Chìa khóa để khuyến khích mọi người tuân thủ các tiêu chuẩn tập thể mà không xua đuổi những người vi phạm là đưa ra một danh sách những việc cần làm sau cảm giác xấu hổ, trong đó cung cấp các bước cụ thể để sửa đổi. Đó là nội dung trong chương trình 12 bước của AA.

Vòng tròn của cảm giác xấu hổ tích cực diễn ra như sau: Tiêu thụ quá mức dẫn đến cảm giác xấu hổ, từ đó đòi hỏi phải trung thực tuyệt đối nhưng không bị xa lánh như chúng ta đã thấy ở cảm giác xấu hổ tiêu cực, mà được chấp nhận và cảm thông, đi kèm một chuỗi hoạt động cần thiết để sửa đổi. Kết quả là làm tăng cảm giác thuộc về và làm giảm hành vi tiêu thụ quá mức.

Anna Lembke / Saigon Books & NXB Thế Giới